Đề bài: Viết một bài văn phân tích chủ đề và đặc sắc nghệ thuật của bài thơ sau:
ÁO CŨ
Áo cũ rồi, mỗi ngày thêm ngắn
Chỉ đứt sờn màu bạc hai vai
Thương áo cũ như là thương kí ức
Đựng trong hồn cho mắt phải cay cay.
Mẹ vá áo mới biết con chóng lớn
Mẹ không còn nhìn rõ chỉ để xâu kim
Áo con có đường khâu tay mẹ vá
Thương mẹ nhiều con càng yêu áo thêm.
Áo đã ở với con qua mùa qua tháng
Cũ rồi con vẫn quý vẫn thương
Con chẳng nỡ mỗi lần thay áo mới
Áo dài hơn thấy mẹ cũng già hơn.
Hãy biết thương lấy những manh áo cũ
Để càng thương lấy mẹ của ta
Hãy biết thương những gì đã cùng ta sống
Những gì trong năm tháng trôi qua…
(Lưu Quang Vũ)
*Chú thích: Lưu Quang Vũ (17/4/1948 – 29/8/1988) là nhà văn, nhà thơ, nhà viết kịch nổi tiếng. Bài thơ Áo cũ được viết vào năm 1963, khi tác giả mới 15 tuổi, học lớp 9 và đến năm 2002, Áo cũ mới được in trong tập thơ tình của nhà xuất bản Văn học.
Phân tích chủ đề và đặc sắc nghệ thuật bài thơ Áo cũ
Giới thiệu vấn đề nghị luận
– Giới thiệu về tác giả Lưu Quang Vũ và bài thơ “Áo cũ”
– Khái quát nội dung chính của bài thơ: Cảm xúc của người con dành cho người mẹ thông qua hình ảnh chiếc áo cũ, từ đó thể hiện sự trân trọng quá khứ và tình mẫu tử thiêng liêng.
Trong thơ ca Việt Nam, hình ảnh người mẹ luôn là nguồn cảm hứng bất tận, khơi gợi những xúc cảm sâu lắng nhất trong lòng mỗi người. Bài thơ Áo cũ của Lưu Quang Vũ là một tác phẩm như vậy, khi tác giả mượn hình ảnh chiếc áo sờn cũ để khắc họa tình cảm thiêng liêng giữa mẹ và con. Không chỉ đơn thuần là một vật dụng gắn bó với năm tháng, chiếc áo trong bài thơ còn trở thành biểu tượng của tình yêu thương, của những ký ức ấm áp không thể phai nhòa. Với ngôn ngữ giản dị mà sâu sắc, bài thơ đã chạm đến trái tim người đọc, nhắc nhở ta về giá trị của những điều tưởng chừng nhỏ bé nhưng lại mang ý nghĩa lớn lao trong cuộc đời.
Triển khai vấn đề nghị luận
Luận điểm 1: Đặc sắc về nội dung, chủ đề của bài thơ
– Chủ đề: Bài thơ là dòng hồi tưởng đầy xúc động về tuổi thơ bên mẹ, gắn liền với hình ảnh chiếc áo cũ – một biểu tượng cho tình mẫu tử và những ký ức không thể phai mờ.
– Chiếc áo cũ gợi lại những ký ức tuổi thơ của con bên mẹ (phân tích hai khổ thơ đầu)
+ Hình ảnh: “Áo cũ”, “chỉ đứt sờn màu bạc hai vai”, “đường khâu mẹ vá” → Gợi lên hình ảnh một người mẹ tần tảo, chăm chút từng điều nhỏ nhất cho con.
+ Tình cảm của người con: “thương áo cũ”, “thương ký ức”, “mắt cay cay”, “thương mẹ nhiều con càng yêu áo thêm” → Sự xúc động, biết ơn và tình yêu thương sâu sắc đối với mẹ.
– Từ hình ảnh chiếc áo, người con có những suy ngẫm về mẹ và cuộc đời (phân tích hai khổ thơ cuối)
+ Hình ảnh chiếc áo gắn bó với người con qua năm tháng: “áo ở với con”, “vẫn quý vẫn thương”, “chẳng nỡ thay áo mới”, “mẹ cũng già hơn” → Sự trân trọng những kỷ niệm cũ, đồng thời thể hiện sự xót xa khi nhận ra thời gian trôi qua, mẹ cũng đã già đi.
+ Những suy ngẫm về mẹ và cuộc đời: “thương… manh áo cũ”, “thương lấy mẹ”, “thương những gì cùng ta sống” → Người con thấu hiểu sự hy sinh của mẹ, từ đó bày tỏ lòng biết ơn, sự trân trọng quá khứ và những điều thân thuộc.
– Tổng kết: Bài thơ thể hiện tình cảm sâu nặng của người con dành cho mẹ, đồng thời khắc họa triết lý về tình yêu thương và sự trân trọng những điều giản dị nhưng ý nghĩa trong cuộc sống.
Luận điểm 2: Đặc sắc nghệ thuật của bài thơ
– Thể thơ tự do → Giúp biểu đạt cảm xúc linh hoạt, tự nhiên.
– Giọng điệu đa dạng: Khi tha thiết, khi sâu lắng, lúc trầm tư, suy ngẫm.
– Ngôn ngữ giản dị nhưng giàu sức gợi, hình ảnh thân thuộc, gần gũi.
– Sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ:
+ Điệp ngữ: Nhấn mạnh cảm xúc và ý nghĩa của hình ảnh chiếc áo.
+ So sánh, ẩn dụ: Tăng tính biểu cảm, giúp người đọc dễ dàng liên tưởng đến tình cảm mẹ con sâu sắc.
Kết luận
– Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
– Mở rộng suy nghĩ: Từ hình ảnh chiếc áo cũ, mỗi người có thể nhìn lại chính mình, trân trọng những kỷ niệm, những người thân yêu và những điều giản dị nhưng vô giá trong cuộc sống.
Bài thơ Áo cũ không chỉ là lời tri ân của người con dành cho mẹ mà còn là một lời nhắn gửi đầy xúc động về sự trân quý những điều thân thuộc. Chiếc áo cũ, dù sờn bạc theo năm tháng, vẫn mang trong nó bao kỷ niệm và tình thương ấm áp. Cũng như tình mẹ, dù lặng lẽ nhưng luôn vững bền, che chở cho con suốt cuộc đời. Đọc bài thơ, ta càng thêm thấm thía giá trị của quá khứ, của tình thân và những gì giản dị mà thiêng liêng. Phải chăng, đôi khi hạnh phúc không nằm ở những điều xa hoa, mà chính là ở những điều bình dị nhất quanh ta?
Phân tích bài thơ Áo cũ
Lưu Quang Vũ (1948-1988) là nhà thơ, nhà văn, nhà viết kịch tài năng. Ông để lại khoảng 50 vở kịch, phần lớn đã được dàn dựng thể hiện một bút pháp nghệ thuật sắc sảo, nhạy bén đề cập đến hàng loạt vấn đề nóng bỏng của thời kì đổi mới những năm 80 của thế kỉ trước trên đất nước ta. Về thơ, Lưu Quang Vũ, người ta cho rằng: “ Thơ Lưu Quang Vũ không chỉ bay bổng, tài hoa mà còn giàu cảm xúc, khát khao, trăn trở. “ Áo cũ “ là một trong những bài thơ hay như thế, khi đó là sự suy ngẫm của phận làm con khi trông thấy tuổi già của mẹ.
Áo cũ rồi, mỗi ngày thêm ngắn
Chỉ đứt sờn màu bạc hai vai
Thương áo cũ như là thương ký ức
Đựng trong hồn cho mắt phải cay cay.
Mở đầu bài thơ, là hình ảnh tấm áo đã cũ sờn theo năm tháng, cứ mỗi ngày lại “ thêm ngắn “ đi. Nó không chỉ đơn thuần là manh áo mỏng, mà còn đại diện cho kỉ niệm và miền ký ức đã qua, khiến người con hồi hồi mỗi lần nghĩ lại, khiến “ mắt phải cay cay”. Tấm áo ấy là tình thương bao la của mẹ, dõi theo và chăm sóc con khôn lớn trưởng thành. “ Mẹ vá áo mới biết con chóng lớn”. Mẹ luôn yêu thương con, lo cho từ miếng cơm manh áo. Hình ảnh đối lập của người con và người mẹ khiến người đọc cảm nhận sâu sắc hơn sự tàn nhẫn của thời gian, năm tháng dần trôi qua, con cái cứ thế lớn dần lên, trưởng thành hơn ngược lại là sự già đi mỗi ngày của mẹ, thời gian bên mẹ càng ngày càng ít đi. Con lớn dần lên cùng tấm áo ấy, ngày một trưởng thành và đi muôn nơi, còn mẹ thì “ mắt không còn nhìn rõ để xâu kim nữa”. Sự thật ấy thật ấy khiến cho người ta chỉ biết xót xa, hay hối hận về khoảng thời gian đã qua những chẳng thể nào thay đổi được quy luật của tạo hóa.
Áo đã ở với con qua mùa qua tháng
Cũ rồi con vẫn quý vẫn thương
Con chẳng nỡ mỗi lần thay áo mới
Áo dài hơn thấy mẹ cũng già hơn.
Để rồi, dòng cảm xúc đọng lại và vỡ òa trước niềm trăn trở: con chẳng nỡ thay tấm áo mới, áo dài hơn thấy mẹ cũng già hơn. Có lẽ đây cũng là nỗi niềm chung của mọi người con, mong mình vẫn mãi được làm trẻ thơ, chẳng muốn lớn lên để phải nhìn thấy mẹ già đi rồi rời xa mình mãi mãi. “ Cũ rồi con vẫn quý vẫn thương”, bởi lẽ áo đã cùng con đi qua bao mùa tháng. Con lớn dần, có thể tự sắm sửa cho mình những chiếc áo mới hơn, đẹp hơn. Thế nhưng, chẳng đâu bằng được manh áo cũ được khâu vá từ đôi bàn tay mẹ, chiếc áo đã cùng con đi qua bao năm tháng trưởng thành, cùng con lớn lên giống như mẹ vẫn luôn bên con, ôm ấp, che chở và luôn dõi theo con dù ở phương trời nào đi nữa. Đó là món quà vô giá, mà có lẽ cả đời này con cũng chẳng thể tìm được ở đâu ngoài nơi bàn tay mẹ.
Hãy biết thương lấy những manh áo cũ
Để càng thương lấy mẹ của ta
Hãy biết thương những gì đã cùng ta sống
Những gì trong năm tháng trôi qua…
Hiểu được nỗi gian truân vất vả cùng tình thương của mẹ, con học được cách quý trọng những điều đã cũ. Con nâng niu manh áo đã sờn, Hiếu kính với người mẹ mắt đã mờ dần theo năm tháng. Năm tháng tuy có làm bạc phai manh áo cũ, thời gian có thể làm mọi vật thay đổi, nhưng tình mẫu tử thiêng liêng thì không. Phận làm con, bài học đầu tiên và quan trọng nhất trong đời người, là luôn biết ơn và kính trọng yêu thương cha mẹ.
Nhịp thơ nhẹ nhàng tha thiết, giọng thơ như lời tự sự đầy tâm tình, răn dạy ta về bài học cần yêu thương Hiếu kính với mẹ cha nhiều hơn nữa. Ta cần biết nâng niu những gì đã cũ, biết ơn quá khứ bởi đó là nền móng vững chắc nhất giúp ta có được tương lai về sau. Và khi còn có thể, hãy Hiếu kính và chăm sóc thật tốt cho cha mẹ!
