Đề bài: Viết một bài văn phân tích chủ đề và đặc sắc nghệ thuật của bài thơ sau:
ÁO CŨ
Áo cũ rồi, mỗi ngày thêm ngắn
Chỉ đứt sờn màu bạc hai vai
Thương áo cũ như là thương kí ức
Đựng trong hồn cho mắt phải cay cay.
Mẹ vá áo mới biết con chóng lớn
Mẹ không còn nhìn rõ chỉ để xâu kim
Áo con có đường khâu tay mẹ vá
Thương mẹ nhiều con càng yêu áo thêm.
Áo đã ở với con qua mùa qua tháng
Cũ rồi con vẫn quý vẫn thương
Con chẳng nỡ mỗi lần thay áo mới
Áo dài hơn thấy mẹ cũng già hơn.
Hãy biết thương lấy những manh áo cũ
Để càng thương lấy mẹ của ta
Hãy biết thương những gì đã cùng ta sống
Những gì trong năm tháng trôi qua…
(Lưu Quang Vũ)
*Chú thích: Lưu Quang Vũ (17/4/1948 – 29/8/1988) là nhà văn, nhà thơ, nhà viết kịch nổi tiếng. Bài thơ Áo cũ được viết vào năm 1963, khi tác giả mới 15 tuổi, học lớp 9 và đến năm 2002, Áo cũ mới được in trong tập thơ tình của nhà xuất bản Văn học.
Dàn ý NLVH phân tích chủ đề và đặc sắc nghệ thuật bài thơ “Áo cũ” của nhà thơ Lưu Quang Vũ
Giới thiệu vấn đề nghị luận
– Giới thiệu về tác giả Lưu Quang Vũ và bài thơ “Áo cũ”
– Khái quát nội dung chính của bài thơ: Cảm xúc của người con dành cho người mẹ thông qua hình ảnh chiếc áo cũ, từ đó thể hiện sự trân trọng quá khứ và tình mẫu tử thiêng liêng.
Trong thơ ca Việt Nam, hình ảnh người mẹ luôn là nguồn cảm hứng bất tận, khơi gợi những xúc cảm sâu lắng nhất trong lòng mỗi người. Bài thơ Áo cũ của Lưu Quang Vũ là một tác phẩm như vậy, khi tác giả mượn hình ảnh chiếc áo sờn cũ để khắc họa tình cảm thiêng liêng giữa mẹ và con. Không chỉ đơn thuần là một vật dụng gắn bó với năm tháng, chiếc áo trong bài thơ còn trở thành biểu tượng của tình yêu thương, của những ký ức ấm áp không thể phai nhòa. Với ngôn ngữ giản dị mà sâu sắc, bài thơ đã chạm đến trái tim người đọc, nhắc nhở ta về giá trị của những điều tưởng chừng nhỏ bé nhưng lại mang ý nghĩa lớn lao trong cuộc đời.
Triển khai vấn đề nghị luận
Luận điểm 1: Đặc sắc về nội dung, chủ đề của bài thơ
– Chủ đề: Bài thơ là dòng hồi tưởng đầy xúc động về tuổi thơ bên mẹ, gắn liền với hình ảnh chiếc áo cũ – một biểu tượng cho tình mẫu tử và những ký ức không thể phai mờ.
– Chiếc áo cũ gợi lại những ký ức tuổi thơ của con bên mẹ (phân tích hai khổ thơ đầu)
+ Hình ảnh: “Áo cũ”, “chỉ đứt sờn màu bạc hai vai”, “đường khâu mẹ vá” → Gợi lên hình ảnh một người mẹ tần tảo, chăm chút từng điều nhỏ nhất cho con.
+ Tình cảm của người con: “thương áo cũ”, “thương ký ức”, “mắt cay cay”, “thương mẹ nhiều con càng yêu áo thêm” → Sự xúc động, biết ơn và tình yêu thương sâu sắc đối với mẹ.
– Từ hình ảnh chiếc áo, người con có những suy ngẫm về mẹ và cuộc đời (phân tích hai khổ thơ cuối)
+ Hình ảnh chiếc áo gắn bó với người con qua năm tháng: “áo ở với con”, “vẫn quý vẫn thương”, “chẳng nỡ thay áo mới”, “mẹ cũng già hơn” → Sự trân trọng những kỷ niệm cũ, đồng thời thể hiện sự xót xa khi nhận ra thời gian trôi qua, mẹ cũng đã già đi.
+ Những suy ngẫm về mẹ và cuộc đời: “thương… manh áo cũ”, “thương lấy mẹ”, “thương những gì cùng ta sống” → Người con thấu hiểu sự hy sinh của mẹ, từ đó bày tỏ lòng biết ơn, sự trân trọng quá khứ và những điều thân thuộc.
– Tổng kết: Bài thơ thể hiện tình cảm sâu nặng của người con dành cho mẹ, đồng thời khắc họa triết lý về tình yêu thương và sự trân trọng những điều giản dị nhưng ý nghĩa trong cuộc sống.
Luận điểm 2: Đặc sắc nghệ thuật của bài thơ
– Thể thơ tự do → Giúp biểu đạt cảm xúc linh hoạt, tự nhiên.
– Giọng điệu đa dạng: Khi tha thiết, khi sâu lắng, lúc trầm tư, suy ngẫm.
– Ngôn ngữ giản dị nhưng giàu sức gợi, hình ảnh thân thuộc, gần gũi.
– Sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ:
+ Điệp ngữ: Nhấn mạnh cảm xúc và ý nghĩa của hình ảnh chiếc áo.
+ So sánh, ẩn dụ: Tăng tính biểu cảm, giúp người đọc dễ dàng liên tưởng đến tình cảm mẹ con sâu sắc.
Kết luận
– Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
– Mở rộng suy nghĩ: Từ hình ảnh chiếc áo cũ, mỗi người có thể nhìn lại chính mình, trân trọng những kỷ niệm, những người thân yêu và những điều giản dị nhưng vô giá trong cuộc sống.
Bài thơ Áo cũ không chỉ là lời tri ân của người con dành cho mẹ mà còn là một lời nhắn gửi đầy xúc động về sự trân quý những điều thân thuộc. Chiếc áo cũ, dù sờn bạc theo năm tháng, vẫn mang trong nó bao kỷ niệm và tình thương ấm áp. Cũng như tình mẹ, dù lặng lẽ nhưng luôn vững bền, che chở cho con suốt cuộc đời. Đọc bài thơ, ta càng thêm thấm thía giá trị của quá khứ, của tình thân và những gì giản dị mà thiêng liêng. Phải chăng, đôi khi hạnh phúc không nằm ở những điều xa hoa, mà chính là ở những điều bình dị nhất quanh ta?
Bài văn mẫu NLVH phân tích chủ đề và đặc sắc nghệ thuật bài thơ “Áo cũ” của nhà thơ Lưu Quang Vũ
Bài văn mẫu 1
Mẹ – hai tiếng thân thương mà ai cũng từng gọi, cũng từng cảm nhận bằng cả trái tim mình. Mẹ là người nâng đỡ những bước đi đầu tiên, là bóng dáng tảo tần giữa dòng đời, là tình yêu vô điều kiện luôn dành cho con cái. Bao thế hệ nhà thơ đã lấy mẹ làm nguồn cảm hứng sáng tác, và Lưu Quang Vũ cũng không ngoại lệ. Ngay từ khi còn là một cậu học sinh lớp 9, ông đã viết bài thơ “Áo cũ”, một bài thơ giản dị nhưng chất chứa biết bao yêu thương. Từ hình ảnh chiếc áo cũ, tác giả khắc họa những hi sinh thầm lặng của mẹ, đồng thời gợi lên những rung động sâu xa về tình mẫu tử thiêng liêng. Bài thơ không chỉ là nỗi niềm của riêng tác giả mà còn là lời nhắc nhở mỗi chúng ta hãy biết trân trọng những điều bình dị mà cao quý trong cuộc sống.
Mở đầu bài thơ, hình ảnh chiếc áo cũ xuất hiện không chỉ như một vật dụng đơn thuần mà còn là biểu tượng của thời gian và kí ức:
“Áo cũ rồi, mỗi ngày thêm ngắn
Chỉ đứt sờn màu bạc hai vai
Thương áo cũ như là thương ký ức
Đựng trong hồn cho mắt phải cay cay.”
Chiếc áo theo thời gian trở nên cũ kỹ, sờn bạc, không còn vừa vặn nữa. Nó không chỉ là dấu vết của thời gian mà còn là chứng nhân cho sự lớn lên của tác giả. Hình ảnh ấy khiến người đọc cảm nhận được hoàn cảnh không mấy dư dả của gia đình tác giả khi xưa. Đối với cậu bé Lưu Quang Vũ, chiếc áo không đơn thuần là một vật dụng mà còn là nơi lưu giữ kỉ niệm, khiến cậu bồi hồi xúc động.
Nỗi xúc động ấy càng trở nên sâu sắc khi tác giả nhắc đến mẹ:
“Mẹ vá áo mới biết con chóng lớn
Mẹ không còn nhìn rõ chỉ để xâu kim
Áo con có đường khâu tay mẹ vá
Thương mẹ nhiều con càng yêu áo thêm.”
Những đường kim, mũi chỉ của mẹ là minh chứng cho tình yêu thương vô bờ bến. Mẹ vẫn luôn lặng lẽ vá áo, để con có cái mặc lành lặn, dù mắt mẹ đã kém đi theo năm tháng. Chính vì thế, chiếc áo ấy không còn là một vật bình thường mà trở thành kỉ vật thiêng liêng, là hiện thân của tình mẹ.
Càng yêu quý chiếc áo cũ, tác giả càng nhận ra sự trôi chảy của thời gian. Con lớn dần, áo cũng trở nên chật chội hơn, nhưng điều ấy cũng đồng nghĩa với việc mẹ đang già đi:
“Con chẳng nỡ mỗi lần thay áo mới
Áo dài hơn thấy mẹ cũng già hơn.”
Hình ảnh ấy khiến lòng người không khỏi nghẹn ngào. Tác giả không hề vui mừng khi có áo mới, bởi mỗi lần như vậy, cậu lại nhận ra mẹ không còn trẻ trung như trước nữa. Tình cảm trong bài thơ cứ thế lớn dần lên, lắng sâu vào lòng người đọc.
Khép lại bài thơ, Lưu Quang Vũ nhắn nhủ một thông điệp đầy ý nghĩa:
“Hãy biết thương lấy những manh áo cũ
Để càng thương lấy mẹ của ta
Hãy biết thương những gì đã cùng ta sống
Những gì trong năm tháng trôi qua…”
Lời thơ không chỉ nói về chiếc áo mà còn nhắc nhở mỗi người phải biết trân trọng quá khứ, những điều thân thuộc quanh mình. Quan trọng hơn cả, phải biết yêu thương mẹ khi còn có thể, đừng để thời gian trôi qua rồi mới hối tiếc.
“Áo cũ” không chỉ đơn thuần là một bài thơ viết về một kỉ niệm tuổi thơ, mà còn là một bài ca xúc động về tình mẫu tử. Từng câu chữ trong bài thơ đều thấm đẫm tình cảm, vừa dịu dàng, vừa sâu lắng, để lại dư âm khó phai trong lòng người đọc. Mỗi lần đọc lại bài thơ, ta như thấy hình ảnh người mẹ tảo tần hiện lên qua từng đường kim, mũi chỉ, thấy tuổi thơ mình hiện về trong những chiếc áo đã bạc màu năm tháng. Từ đó, ta càng thêm yêu thương, trân trọng mẹ nhiều hơn, để khi thời gian trôi qua, ta sẽ không phải hối tiếc vì đã không dành đủ tình yêu và sự quan tâm cho người đã hi sinh cả đời vì ta.
Bài văn mẫu 2
Có những điều giản dị trong cuộc sống nhưng lại mang theo cả một miền kí ức, một nỗi niềm sâu thẳm mà ai cũng trân trọng. Đó có thể là một món quà nhỏ, một tấm ảnh cũ, hay đơn giản chỉ là một chiếc áo đã sờn vai. “Áo cũ” của Lưu Quang Vũ là một bài thơ như thế. Từ hình ảnh chiếc áo cũ, tác giả gợi lên cả một bầu trời thương nhớ về mẹ – người đã dành trọn đời mình để chăm sóc, lo lắng cho con. Chỉ với những câu thơ mộc mạc, chân thành, bài thơ không chỉ nói về tuổi thơ của riêng tác giả mà còn khiến mỗi chúng ta nhìn lại chính mình, nghĩ về những tháng năm bên mẹ, về những hi sinh thầm lặng mà có khi ta vô tình lãng quên.
Ngay từ những dòng đầu tiên, hình ảnh chiếc áo cũ hiện lên đầy chân thực:
“Áo cũ rồi, mỗi ngày thêm ngắn
Chỉ đứt sờn màu bạc hai vai…”
Chiếc áo đã sờn bạc, cũ kỹ nhưng vẫn được tác giả trân trọng bởi nó gắn liền với những ngày tháng tuổi thơ. Không chỉ là vật dụng bình thường, nó còn là biểu tượng của sự tần tảo, chắt chiu của mẹ.
Sự hi sinh thầm lặng của mẹ được thể hiện rõ nét qua những câu thơ tiếp theo:
“Mẹ vá áo mới biết con chóng lớn
Mẹ không còn nhìn rõ chỉ để xâu kim…”
Hình ảnh người mẹ già đi theo năm tháng, đôi mắt kém dần nhưng vẫn tận tụy vá từng đường kim mũi chỉ cho con, khiến lòng người đọc không khỏi xót xa. Chiếc áo cũ dẫu đã sờn nhưng vẫn chứa đựng tình yêu thương vô giá.
Càng về sau, bài thơ càng thấm đẫm cảm xúc:
“Con chẳng nỡ mỗi lần thay áo mới
Áo dài hơn thấy mẹ cũng già hơn.”
Lời thơ giản dị nhưng chứa đựng nỗi buồn man mác. Tác giả không chỉ nhận ra mình lớn lên, mà còn nhận ra mẹ đã già đi, khiến mỗi lần thay áo mới lại trở thành một khoảnh khắc day dứt.
“Hãy biết thương lấy những manh áo cũ
Để càng thương lấy mẹ của ta.”
Đó là một lời nhắc nhở đầy ý nghĩa. Khi còn nhỏ, ta thường vô tư nhận lấy tình thương của mẹ mà không để ý mẹ đã vất vả nhường nào. Chỉ khi trưởng thành, nhìn lại, ta mới thấm thía công lao ấy.
Bài thơ “Áo cũ” không chỉ là dòng cảm xúc của riêng Lưu Quang Vũ mà còn là tiếng lòng của biết bao người con dành cho mẹ. Qua hình ảnh chiếc áo, tác giả nhắc nhở chúng ta về những gì đã từng gắn bó, về sự hi sinh lặng lẽ của mẹ qua năm tháng. Thời gian có thể khiến con người trưởng thành, nhưng cũng đồng thời lấy đi tuổi trẻ của mẹ. Đọc bài thơ, mỗi người đều tự nhủ lòng mình hãy biết trân trọng từng khoảnh khắc bên mẹ, biết yêu thương và đền đáp để những điều quý giá ấy không bị thời gian làm phai nhòa.
Bài văn mẫu 3
Tình mẹ là nguồn cảm hứng vô tận trong văn học, bởi đó là tình cảm thiêng liêng, cao quý nhất trong cuộc đời mỗi con người. Nhà thơ Lưu Quang Vũ, khi mới chỉ là một cậu bé lớp 9, đã gửi gắm tình cảm ấy vào bài thơ “Áo cũ” – một bài thơ mộc mạc nhưng chan chứa yêu thương.
Hình ảnh chiếc áo cũ xuất hiện ngay từ những dòng thơ đầu tiên, gợi nhắc về thời gian và những kỷ niệm tuổi thơ:
“Áo cũ rồi, mỗi ngày thêm ngắn
Chỉ đứt sờn màu bạc hai vai
Thương áo cũ như là thương ký ức
Đựng trong hồn cho mắt phải cay cay.”
Chiếc áo bạc màu, sờn cũ theo năm tháng không chỉ là dấu ấn của thời gian mà còn gợi lên cuộc sống giản dị, khó khăn. Nó gắn bó với tác giả trong suốt những ngày thơ ấu, chứng kiến sự trưởng thành của cậu bé năm nào. Với một tâm hồn nhạy cảm, Lưu Quang Vũ đã nhìn chiếc áo không đơn thuần là một vật dụng, mà là kỷ vật chứa đựng biết bao cảm xúc.
Trong những vần thơ tiếp theo, hình ảnh người mẹ hiện lên đầy yêu thương:
“Mẹ vá áo mới biết con chóng lớn
Mẹ không còn nhìn rõ chỉ để xâu kim
Áo con có đường khâu tay mẹ vá
Thương mẹ nhiều con càng yêu áo thêm.”
Bàn tay mẹ tỉ mỉ từng đường kim, mũi chỉ, lặng lẽ sửa sang để con có áo lành lặn mặc đến trường. Nhưng năm tháng trôi qua, đôi mắt mẹ đã không còn tinh anh như trước, phải cố gắng xâu từng sợi chỉ. Hình ảnh ấy khiến người đọc không khỏi xúc động, bởi nó thể hiện sự hy sinh lặng thầm của mẹ, một sự hy sinh không bao giờ đòi hỏi đền đáp.
Càng yêu quý chiếc áo, tác giả càng nhận ra dòng chảy vô tình của thời gian. Con mỗi ngày một lớn, áo cũng dần chật hơn, nhưng đổi lại, mẹ lại ngày càng già đi:
“Con chẳng nỡ mỗi lần thay áo mới
Áo dài hơn thấy mẹ cũng già hơn.”
Có lẽ đây là câu thơ khiến ta day dứt nhất. Một chiếc áo mới đáng lẽ phải mang đến niềm vui, nhưng lại khiến tác giả chạnh lòng khi nhận ra mẹ đã thêm tuổi. Đó là cảm xúc của một người con hiểu chuyện, biết trân trọng từng khoảnh khắc bên mẹ.
Những dòng thơ cuối như một lời nhắn nhủ đầy ý nghĩa:
“Hãy biết thương lấy những manh áo cũ
Để càng thương lấy mẹ của ta
Hãy biết thương những gì đã cùng ta sống
Những gì trong năm tháng trôi qua…”
Bài thơ không chỉ nói về chiếc áo mà còn là bài học về lòng biết ơn, về sự trân trọng những điều giản dị quanh ta. Khi còn mẹ, hãy yêu thương mẹ thật nhiều, bởi thời gian không bao giờ quay lại để ta có thể bù đắp những điều chưa kịp làm.
