Đề bài: Viết bài văn phân tích bài thơ sau:
Mùa thu và mẹ
Mẹ gom lại từng trái chín trong vườn
Rồi rong ruổi trên nẻo đường lặng lẽ
Ôi, những trái na, hồng, ổi, thị…
Có ngọt ngào năm tháng mẹ chắt chiu.
Con nghe mùa thu vọng về những thương yêu
Giọt mồ hôi rơi trong chiều của mẹ
Nắng mong manh đậu bên thật khẽ
Đôi vai gầy nghiêng nghiêng!
Heo may thổi xao xác trong đêm
Không gian lặng im…
Con chẳng thể chợp mắt
Mẹ trở mình trong tiếng ho thao thức
Sương vô tình đậu trên mắt rưng rưng!
(Lương Đình Khoa, Mùa thu và mẹ)
* Tác giả: Lương Đình Khoa (1985) là một người yêu thơ và làm thơ từ nhỏ. Anh là nhà văn, nhà thơ, nhà báo trẻ, từng đứng đầu bút nhóm Hương Nhãn (nhóm viết văn thơ tuổi thiếu niên nổi tiếng những năm 2000). Lương Đình Khoa đã cho phát hành tập thơ Khuôn mặt tình yêu, tập truyện ngắn Gió mùa thổi mãi và nhiều tác phẩm in chung khác.
Dàn ý NLVH phân tích bài thơ “Mùa thu và mẹ” của tác giả Lương Đình Khoa
Mở bài
– Giới thiệu tác giả Lương Đình Khoa và bài thơ “Mùa thu và mẹ”.
– Khái quát nội dung bài thơ: tái hiện hình ảnh người mẹ tần tảo, vất vả vì con, từ đó bộc lộ tình yêu thương và sự hy sinh cao cả của mẹ.
Lương Đình Khoa là một nhà thơ với những sáng tác đầy cảm xúc về tình cảm gia đình, quê hương. “Mùa thu và mẹ” là một trong những bài thơ tiêu biểu của ông, thể hiện một cách sâu sắc hình ảnh người mẹ tần tảo, lam lũ vì con. Xuyên suốt bài thơ, tác giả đã khắc họa thành công sự hy sinh thầm lặng và tình yêu bao la mà mẹ dành cho con. Những hình ảnh giản dị nhưng chan chứa cảm xúc đã làm nổi bật lên vẻ đẹp của tình mẫu tử thiêng liêng, để lại trong lòng người đọc nhiều dư âm.
Thân bài
Phân tích nội dung và chủ đề bài thơ
1. Hình ảnh người mẹ tảo tần trong khổ thơ đầu
– Nhà thơ mở đầu bằng hình ảnh mẹ cần mẫn gom những thức quà mùa thu, những trái chín trong vườn để đem đi bán.
– Động từ “gom” diễn tả sự tỉ mỉ, nâng niu của mẹ với từng thức quà quê hương.
– Cụm từ “rong ruổi lặng lẽ” gợi lên hình ảnh người mẹ cần mẫn, đi qua bao nẻo đường để mưu sinh.
– Hình ảnh ẩn dụ “ngọt ngào năm tháng mẹ chắt chiu” không chỉ nói về những quả ngọt mà còn là thành quả của cả một đời mẹ hy sinh vì con.
2. Nỗi vất vả của mẹ qua góc nhìn của con trong khổ thơ tiếp theo
– Người con cảm nhận được những hy sinh thầm lặng của mẹ, cả những giọt mồ hôi rơi trong nắng chiều.
– Phép ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: “Nghe mùa thu vọng về những thương yêu” – mùa thu không chỉ hiện hữu qua hình ảnh mà còn vọng về trong ký ức và cảm xúc.
– Hình ảnh “giọt mồ hôi rơi”, “nắng mong manh đậu bên thật khẽ” tạo nên sự đối lập giữa cái dịu dàng của thiên nhiên và nỗi vất vả, nhọc nhằn của mẹ.
– “Đôi vai gầy nghiêng nghiêng” gợi lên sự mỏi mệt, hiu quạnh của mẹ trước cuộc sống mưu sinh.
3. Tâm trạng người con trong đêm khuya khi mẹ thao thức
– Không gian tĩnh lặng của đêm khuya càng làm nổi bật sự cô đơn và những lo toan của mẹ.
– Hình ảnh “tiếng ho thao thức” gợi nỗi xót xa khi mẹ mệt nhọc nhưng vẫn giấu đi những vất vả, chẳng bao giờ than phiền.
– Câu thơ “sương vô tình đậu trên mắt rưng rưng” đầy ẩn ý: vừa là giọt nước mắt xúc động của con, vừa là sự thương xót khi nhận ra mẹ đã hao gầy theo năm tháng.
Đặc sắc nghệ thuật của bài thơ
– Sử dụng thể thơ tự do với nhịp điệu nhẹ nhàng, sâu lắng, phù hợp với cảm xúc trữ tình.
– Ngôn ngữ giản dị nhưng giàu sức gợi, hình ảnh thơ gần gũi mà giàu ý nghĩa biểu tượng.
– Kết hợp linh hoạt các biện pháp tu từ như ẩn dụ, nhân hóa, liệt kê, từ láy… tạo nên sức truyền cảm mạnh mẽ.
Đánh giá và liên hệ
– Bài thơ không chỉ ca ngợi sự hy sinh của mẹ mà còn đánh thức lòng biết ơn trong mỗi người con.
– Gợi nhắc mỗi chúng ta về tình mẫu tử thiêng liêng, về những giá trị giản dị nhưng vô giá trong cuộc sống.
Kết bài
– Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
– Rút ra bài học sâu sắc về tình mẫu tử, nhắc nhở mỗi người luôn trân trọng và yêu thương mẹ khi còn có thể.
Bài thơ “Mùa thu và mẹ” không chỉ là bức tranh chân thực về sự vất vả, hy sinh của mẹ mà còn là tiếng lòng đầy yêu thương và biết ơn của người con. Với thể thơ tự do nhẹ nhàng, hình ảnh gần gũi cùng những biện pháp tu từ đặc sắc, tác phẩm đã chạm đến trái tim người đọc bằng những cảm xúc chân thành. Qua bài thơ, ta không chỉ cảm nhận được tình mẫu tử thiêng liêng mà còn thêm trân trọng những hy sinh lặng lẽ của mẹ trong cuộc đời này.
Bài văn mẫu NLVH phân tích bài thơ “Mùa thu và mẹ” của Lương Đình Khoa
Bài văn mẫu 1
Mùa thu luôn gợi lên trong lòng người những xúc cảm đặc biệt, bởi lẽ đó là mùa của hoài niệm, của những rung động dịu dàng. Với nhà thơ Lương Đình Khoa, mùa thu không chỉ mang hương sắc của thiên nhiên mà còn gắn liền với hình ảnh người mẹ tảo tần, giàu yêu thương. Bài thơ *Mùa thu và mẹ* đã khắc họa chân thực hình ảnh người mẹ lặng lẽ hi sinh vì con, để rồi qua từng câu chữ, ta cảm nhận được sự yêu thương, biết ơn sâu sắc mà tác giả dành cho đấng sinh thành.
Những câu thơ đầu tiên mở ra một không gian yên bình của mùa thu, nơi có những thức quà quê hương bình dị mà thân thuộc. Trong khung cảnh ấy, người mẹ hiện lên với dáng vẻ lặng lẽ, cần mẫn:
“Mẹ gom lại từng trái chín trong vườn
Rồi rong ruổi trên nẻo đường lặng lẽ
Ôi, những trái na, hồng, ổi, thị…
Có ngọt ngào năm tháng mẹ chắt chiu!”
Mẹ không chỉ là người chăm sóc vườn tược, thu lượm những trái ngọt đầu mùa, mà còn là người gánh vác cả gia đình trên đôi vai nhỏ bé. Tác giả sử dụng hình ảnh liệt kê “na, hồng, ổi, thị” để tái hiện những thức quà quê mộc mạc, nhưng ẩn sâu trong đó là những năm tháng mẹ nhọc nhằn kiếm sống. Cụm từ “rong ruổi trên nẻo đường lặng lẽ” gợi lên một cuộc đời nhiều lo toan, vất vả. Thứ mẹ cho con không chỉ là miếng ăn, mà còn là những tháng ngày chắt chiu, tích góp từng chút yêu thương.
Nếu khổ thơ đầu tiên là hình ảnh mẹ trong sự nhọc nhằn của cuộc sống mưu sinh, thì những câu thơ tiếp theo lại là nỗi lòng của người con khi thấu hiểu sự hi sinh thầm lặng ấy:
“Con nghe mùa thu vọng về những thương yêu
Giọt mồ hôi rơi trong chiều của mẹ
Nắng mong manh đậu bên thật khẽ
Đôi vai gầy nghiêng nghiêng!”
Mùa thu không chỉ là cảnh sắc thiên nhiên mà còn là mùa của những hồi tưởng, của lòng biết ơn dâng trào. “Giọt mồ hôi rơi trong chiều của mẹ” là hình ảnh chân thực về sự vất vả của người mẹ, trong khi “nắng mong manh” lại mang sắc thái nhẹ nhàng, tinh tế. Nhưng dù ánh nắng có dịu dàng thế nào, nó cũng không thể xua đi nỗi nhọc nhằn in hằn trên “đôi vai gầy nghiêng nghiêng”. Tác giả không cần nói quá nhiều, chỉ một hình ảnh ấy thôi cũng đủ để người đọc cảm nhận được gánh nặng mà mẹ đã gánh chịu suốt cuộc đời.
Khi màn đêm buông xuống, nỗi lo lắng của mẹ vẫn chưa nguôi ngoai. Dáng mẹ trở mình, tiếng ho khe khẽ giữa không gian tĩnh lặng khiến người con không khỏi xót xa:
“Heo may thổi xao xác trong đêm
Không gian lặng im…
Con chẳng thể chợp mắt
Mẹ trở mình trong tiếng ho thao thức
Sương vô tình đậu trên mắt rưng rưng!”
Cái lạnh của mùa thu không chỉ đến từ ngọn gió heo may, mà còn từ sự cô đơn, lo toan trong lòng mẹ. Hình ảnh “mẹ trở mình trong tiếng ho thao thức” như vẽ lên bức tranh về một người phụ nữ luôn mang trong mình những gánh lo không thể giãi bày. Đặc biệt, câu thơ cuối cùng “Sương vô tình đậu trên mắt rưng rưng” càng làm cho nỗi xúc động dâng trào. Đó có thể là hạt sương của đất trời, nhưng cũng có thể là giọt nước mắt nghẹn ngào của người con khi chứng kiến nỗi nhọc nhằn của mẹ.
Từng câu thơ trong “Mùa thu và mẹ” thấm đượm sự yêu thương, biết ơn và trân trọng. Không cần những ngôn từ hoa mỹ, bài thơ vẫn khiến trái tim người đọc rung động bởi những hình ảnh giản dị nhưng đầy sức gợi. Đọc bài thơ, ta không chỉ cảm nhận được tình mẫu tử thiêng liêng mà còn tự nhắc nhở mình phải luôn biết yêu thương, trân trọng những hi sinh thầm lặng của mẹ.
Bài văn mẫu 2
Mùa thu luôn mang đến cho con người những xúc cảm nhẹ nhàng, trầm lắng. Với Lương Đình Khoa, mùa thu không chỉ là thời khắc giao mùa mà còn là mùa của yêu thương, mùa của những kí ức về người mẹ hiền dịu. Trong bài thơ “Mùa thu và mẹ”, tác giả đã khắc họa hình ảnh người mẹ qua những gam màu chân thực, giàu cảm xúc, khiến người đọc không khỏi bồi hồi xúc động.
Những câu thơ mở đầu vẽ nên khung cảnh mùa thu bình dị mà thân thương, nơi có những trái chín đầu mùa và bóng dáng mẹ tảo tần:
“Mẹ gom lại từng trái chín trong vườn
Rồi rong ruổi trên nẻo đường lặng lẽ…”
Hai câu thơ mở đầu đã vẽ nên một hình ảnh giản dị mà đầy ý nghĩa về người mẹ. “Mẹ gom lại từng trái chín trong vườn” không chỉ đơn thuần là một hành động thu hoạch hoa trái, mà còn ẩn chứa trong đó sự tảo tần, chắt chiu của mẹ qua từng ngày. Những trái na, hồng, ổi, thị không chỉ là món quà của thiên nhiên mà còn là thành quả từ công sức vun trồng, chăm bón của mẹ. Nhưng mẹ không giữ lại cho riêng mình, mà tiếp tục “rong ruổi trên nẻo đường lặng lẽ”. Hình ảnh này gợi lên biết bao nỗi vất vả, nhọc nhằn. Mẹ âm thầm bước đi trên con đường mưu sinh, không ồn ào, không than vãn. Tính từ “lặng lẽ” khiến câu thơ trĩu nặng nỗi niềm, gợi lên sự hi sinh âm thầm của mẹ, một cuộc đời lặng lẽ mà đầy yêu thương. Đằng sau những trái chín ấy là bao giọt mồ hôi, bao năm tháng mẹ cặm cụi, hy sinh vì con, để rồi chính những điều giản dị ấy lại trở thành hình ảnh thiêng liêng nhất trong trái tim người con.
Đến khổ thơ tiếp theo, hình ảnh mẹ hiện lên trong sự nhọc nhằn và những lo toan:
“Con nghe mùa thu vọng về những thương yêu
Giọt mồ hôi rơi trong chiều của mẹ…”
Hai câu thơ cất lên như một tiếng lòng đầy yêu thương và thấu hiểu của người con dành cho mẹ. “Con nghe mùa thu vọng về những thương yêu” – mùa thu không chỉ là một thời điểm trong năm, mà còn là mùa của hoài niệm, của những ký ức về mẹ đầy ắp yêu thương. Từ “vọng về” gợi cảm giác những cảm xúc xưa cũ đang dội lại trong tâm trí, khiến người con bồi hồi nhớ về những tháng ngày mẹ đã vất vả hy sinh. Không phải là những hình ảnh lãng mạn, thơ mộng của mùa thu, mà là hình ảnh mẹ gắn liền với những giọt mồ hôi rơi trong chiều. “Giọt mồ hôi rơi trong chiều của mẹ” không chỉ là hình ảnh tả thực về sự lao động vất vả, mà còn chất chứa biết bao nhọc nhằn, lo toan. Tác giả không nói mẹ làm gì, ở đâu, nhưng chỉ với một chi tiết nhỏ – giọt mồ hôi – cũng đủ để người đọc hình dung về cuộc đời tảo tần, lặng lẽ hy sinh của mẹ. Câu thơ khẽ khàng mà thấm thía, gợi lên bao nỗi xót xa và lòng biết ơn vô hạn đối với công lao của mẹ.
Và khi đêm xuống, bóng dáng mẹ lại hiện lên trong không gian lặng lẽ:
“Mẹ trở mình trong tiếng ho thao thức
Sương vô tình đậu trên mắt rưng rưng!”
Hai câu thơ khép lại bài thơ nhưng lại mở ra một không gian trầm lắng, chất chứa bao cảm xúc nghẹn ngào. “Mẹ trở mình trong tiếng ho thao thức” – hình ảnh người mẹ hiện lên trong đêm khuya vắng lặng, không chỉ bởi cơn ho dai dẳng mà còn bởi những trăn trở, lo âu chất chứa trong lòng. “Tiếng ho thao thức” không đơn thuần là dấu hiệu của tuổi già hay bệnh tật, mà còn là tiếng vọng của những nỗi lo, những gánh nặng cuộc đời mà mẹ vẫn luôn âm thầm chịu đựng. Giữa màn đêm tĩnh mịch, chỉ còn mẹ với những suy tư chẳng thể nói thành lời. Và rồi, “sương vô tình đậu trên mắt rưng rưng!” – một hình ảnh đầy xúc động và đa nghĩa. Đó có thể là sương khuya lạnh lẽo phủ lên hàng mi người con, nhưng cũng có thể là giọt nước mắt xúc động khi chứng kiến sự vất vả, hy sinh thầm lặng của mẹ. Sự “vô tình” của sương lại càng làm nổi bật sự hữu tình, sâu nặng trong lòng người con. Câu thơ nhẹ nhàng mà da diết, như một lời nhắc nhở thầm lặng về tình mẫu tử thiêng liêng, về công ơn mẹ, để rồi từ đó, mỗi chúng ta càng thêm trân trọng những hy sinh thầm lặng ấy.
Bài thơ “Mùa thu và mẹ” không chỉ khắc họa hình ảnh người mẹ tảo tần mà còn là lời tri ân sâu sắc của người con dành cho mẹ. Từng câu chữ đều thấm đượm tình yêu thương, sự thấu hiểu và trân trọng với những hy sinh thầm lặng của mẹ. Với ngôn từ giản dị mà giàu cảm xúc, bài thơ đã gợi lên trong lòng người đọc những suy ngẫm sâu sắc về tình mẫu tử. Đọc bài thơ, ta càng thêm yêu thương, biết ơn mẹ và trân trọng những khoảnh khắc bình dị nhưng quý giá bên mẹ trong cuộc đời này.
Bài văn mẫu 3
Mùa thu không chỉ là mùa của thiên nhiên dịu dàng mà còn là mùa gợi lên những xúc cảm sâu lắng trong lòng người. Với nhà thơ Lương Đình Khoa, mùa thu còn gắn liền với hình ảnh người mẹ tảo tần, hi sinh vì con. Bài thơ *Mùa thu và mẹ* là một bức tranh thấm đượm tình mẫu tử, khắc họa hình ảnh người mẹ trong những tháng ngày nhọc nhằn, để lại trong lòng người đọc nhiều dư âm lắng đọng.
Những câu thơ đầu tiên mở ra một không gian mùa thu bình yên với hương vị của những trái cây chín trong vườn:
“Mẹ gom lại từng trái chín trong vườn
Rồi rong ruổi trên nẻo đường lặng lẽ
Ôi, những trái na, hồng, ổi, thị…
Có ngọt ngào năm tháng mẹ chắt chiu!”
Tác giả không chỉ đơn thuần miêu tả cảnh vật mà còn lồng ghép trong đó hình ảnh người mẹ âm thầm, nhẫn nại. Mẹ gom từng trái chín, không phải để tận hưởng mà là để đem bán, để lo cho gia đình. “Nẻo đường lặng lẽ” không chỉ là con đường mẹ đi mỗi ngày mà còn là biểu tượng của cuộc đời mẹ – một cuộc đời lặng thầm, chẳng phô trương nhưng chất chứa bao nhiêu tình yêu thương.
Tiếp nối mạch cảm xúc ấy, nhà thơ khắc họa nỗi vất vả của mẹ qua những hình ảnh đầy sức gợi:
“Giọt mồ hôi rơi trong chiều của mẹ
Nắng mong manh đậu bên thật khẽ
Đôi vai gầy nghiêng nghiêng!”
Không cần những lời than vãn, chỉ một chi tiết nhỏ – giọt mồ hôi – cũng đủ để khiến người đọc cảm nhận được sự nhọc nhằn mà mẹ gánh chịu. Hình ảnh “đôi vai gầy nghiêng nghiêng” không chỉ là nét tả thực về vóc dáng mẹ mà còn là biểu tượng cho những hi sinh, lo toan dồn nén theo năm tháng. Mẹ đã trải qua biết bao ngày nắng mưa, để rồi mỗi ngày trôi qua, đôi vai ấy lại thêm gầy guộc.
Khung cảnh mùa thu về đêm lại càng làm nổi bật nỗi cô đơn và những lo nghĩ chất chồng trong lòng mẹ:
“Heo may thổi xao xác trong đêm
Không gian lặng im…
Con chẳng thể chợp mắt
Mẹ trở mình trong tiếng ho thao thức
Sương vô tình đậu trên mắt rưng rưng!”
Gió heo may không chỉ mang hơi lạnh của trời đất mà còn gợi lên cái giá buốt trong lòng người con khi chứng kiến mẹ thao thức giữa đêm khuya. Tiếng ho của mẹ không đơn thuần là dấu hiệu của tuổi già hay thời tiết đổi mùa, mà còn là âm thanh của những nỗi lo, những nghĩ suy không bao giờ nguôi ngoai. Tác giả sử dụng hình ảnh “sương vô tình” để diễn tả sự xót xa của người con. Sương rơi hay chính là giọt nước mắt nghẹn ngào khi nghĩ về những hi sinh lặng thầm của mẹ?
Bài thơ “Mùa thu và mẹ” không chỉ khắc họa hình ảnh người mẹ mà còn là tiếng lòng của mỗi người con khi nghĩ về đấng sinh thành. Đọc những vần thơ này, ta không khỏi chạnh lòng và tự nhắc nhở bản thân phải trân trọng, yêu thương mẹ nhiều hơn, bởi tình mẹ bao la nhưng lại thường bị lãng quên giữa những bộn bề cuộc sống. Mùa thu đến rồi đi, nhưng tình mẹ vẫn luôn còn đó, vẹn nguyên, dịu dàng và ấm áp như những ngày thơ ấu.
