NLVH Phân tích cấu tứ và sự chi phối của cấu tứ đối với hệ thống hình ảnh trong bài thơ Mồ côi

Đề bài: Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích cấu tứ và sự chi phối của cấu tứ đối với hệ thống hình ảnh trong bài thơ sau:

Con chim non rũ cánh
Đi tìm tổ bơ vơ
Quanh nẻo rừng hiu quạnh
Lướt mướt dưới dòng mưa.

Con chim non chiu chít
Lá động khóc tràn trề
Chao ôi buồn da diết
Chim ơi biết đâu về.

Gió lùa mưa rơi rơi
Trên nẻo đường sương lạnh
Đi về đâu em ơi
Phơi thân tàn cô quạnh!
Em sưởi trong bàn tay
Cho lòng băng giá ấm
Lìa cành lá bay bay
Như mảnh đời u thảm!

Con chim non không tổ
Trẻ mồ côi không nhà
Hai đứa cùng đau khổ
Cùng vất vưởng bê tha

Rồi ngày kia rã cánh
Rụi chết bên đường đi…
Thờ ơ con mắt lạnh
Nhìn chúng: “Có hề chi!”

Huế, tháng 10-1937
(Mồ côi, Tố Hữu , in trong Từ ấy, Nxb Văn học, Hà Nội, 1946)

Dàn ý NLVH Phân tích cấu tứ và sự chi phối của cấu tứ đối với hệ thống hình ảnh trong bài thơ Mồ côi

Khái quát về tác giả, tác phẩm và vấn đề nghị luận

– Tố Hữu (1920-2002), tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, là một trong những nhà thơ tiêu biểu của thơ ca cách mạng Việt Nam hiện đại. Thơ ông mang đậm chất trữ tình chính trị, thể hiện sâu sắc tình cảm cách mạng và tinh thần dân tộc.

– “Mồ côi” là một bài thơ thuộc giai đoạn đầu trong sự nghiệp sáng tác của Tố Hữu. Bài thơ chứa đựng những cảm xúc chân thành, thể hiện sự đồng cảm với những kiếp người bất hạnh.

– Vấn đề nghị luận: Phân tích cấu tứ và sự chi phối của cấu tứ đối với hệ thống hình ảnh trong bài thơ “Mồ côi”.

Tố Hữu không chỉ là một nhà thơ lớn của nền văn học Việt Nam hiện đại mà còn là tiếng nói tâm huyết của cách mạng, của những kiếp người cơ cực. Trong số những tác phẩm giàu cảm xúc của ông, bài thơ Mồ côi đặc biệt gây ấn tượng bởi cách khai thác hình ảnh giản dị nhưng sâu sắc, khơi gợi lòng trắc ẩn của người đọc. Bài thơ được xây dựng trên một cấu tứ rõ ràng, mượn hình ảnh con chim non lạc lõng giữa trời mưa để gợi lên số phận đáng thương của những đứa trẻ mồ côi. Chính sự chặt chẽ trong cấu tứ đã chi phối toàn bộ hệ thống hình ảnh, góp phần làm nổi bật giá trị nhân văn của bài thơ.

Triển khai vấn đề nghị luận

– Bài thơ được xây dựng trên một cấu tứ rõ ràng: mượn hình ảnh con chim non lạc lõng giữa trời mưa để gợi lên số phận của những đứa trẻ mồ côi.

– Từ đó, bài thơ tạo nên hai hình ảnh chủ đạo có sự tương đồng sâu sắc: con chim non và đứa trẻ mồ côi.

+ Phần đầu bài thơ là hình ảnh con chim non đáng thương: không có tổ, lạc lõng giữa cơn mưa lạnh, không nơi nương tựa.

+ Từ hình ảnh ấy, tác giả khéo léo chuyển sang hình ảnh thứ hai: đứa trẻ mồ côi, lang thang giữa cuộc đời, cũng cô đơn và vô định như con chim non.

+ Phần cuối bài thơ, Tố Hữu thực hiện phép so sánh giữa hai hình ảnh để làm nổi bật sự tương đồng: cả con chim non và đứa trẻ mồ côi đều là những số phận nhỏ bé, đáng thương, có thể bị cuộc sống nghiệt ngã nhấn chìm bất cứ lúc nào.

– Qua bài thơ, ta cảm nhận được tinh thần nhân đạo sâu sắc của tác giả:

+ Sự đồng cảm, xót thương dành cho những mảnh đời bất hạnh.

+ Lời nhắc nhở về sự thờ ơ, vô cảm của con người trước nỗi đau của kẻ khác.

Đánh giá khái quát

– Cấu tứ của bài thơ không chỉ tạo nên sự chặt chẽ về bố cục mà còn góp phần làm nổi bật chủ đề tác phẩm.

– Hệ thống hình ảnh được xây dựng tinh tế, mang tính biểu tượng cao, giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về số phận mồ côi.

– “Mồ côi” không chỉ là một bài thơ giàu cảm xúc mà còn là tiếng nói nhân văn, lay động lòng trắc ẩn trong mỗi con người.

Với cấu tứ chặt chẽ, hình ảnh giàu sức gợi và giọng thơ thấm đẫm cảm xúc, Mồ côi không chỉ phản ánh số phận bất hạnh của những đứa trẻ không gia đình mà còn lay động lòng trắc ẩn của con người. Qua bài thơ, Tố Hữu không chỉ thể hiện sự đồng cảm sâu sắc mà còn khéo léo phê phán sự vô tâm, thờ ơ của xã hội trước những mảnh đời cô độc. Bài thơ không chỉ dừng lại ở việc khơi gợi nỗi xót xa mà còn đánh thức trong lòng người đọc tinh thần trách nhiệm, lòng yêu thương và sự sẻ chia dành cho những số phận kém may mắn.