Đề bài: Viết bài luận (khoảng 600 chữ) phân tích những đặc sắc nổi bật về hình thức nghệ thuật truyện ngắn “Ván cờ đầu xuân” của nhà văn Nguyễn Trí Công.
Mới 13 tuổi mà thằng Hiển đã nổi danh là một tay cao thủ cờ tướng. Thoạt đầu thằng Hiển tập chơi với anh nó ở nhà, rồi do mê cờ, nó mua thêm sách dạy đánh cờ tướng về nghiên cứu các thế “độc chiêu”. Từ một tay cờ chưa “sạch nước cản” nó đã hạ anh nó, rồi tới ba nó, bằng những nước cờ “thần sầu, quỷ khốc”. Đó là nhờ nó chịu khó học thuộc lòng trong sách nên đi nhuyễn như cháo.
(Tóm lược một đoạn: Hiển còn đi xa hơn nữa. Nó đạt giải nhất cờ tướng của trường, giành chức vô địch toàn phường. Thằng Hiển lịm đi vì sung sướng. Dưới mắt nó bây giờ chẳng ai còn đáng là địch thủ của nó nữa. Càng lúc Hiển càng ra vẻ ta đây, không thèm đánh cờ với bạn bè cùng xóm nữa. Thế rồi căn nhà ở kế nhà nó đổi chủ. Người chủ mới là một bác cán bộ về hưu vui tính).
Tết năm nay đến sớm quá nên ai cũng vội vội vàng vàng lo trang hoàng nhà cửa, sắm sửa mọi thứ cho ba ngày xuân. Nhà thằng Hiển chưng một cành mai lớn, vàng hực. Nó hãnh diện treo lên tường hai cái bằng chứng nhận vô địch cờ tướng của trường, của phường và đứng ngắm không chán mắt. Trên đầu tủ búp-phê, ba nó trang trọng đặt chiếc cúp vô địch phường tặng, dưới đế cúp, má nó trải một tấm khăn vuông thêu rồng, phụng tuyệt đẹp. Ý hẳn với những chiến tích đó, ba má nó sẽ mở mày mở mặt với bạn bè đến thăm. Chắc chắn họ sẽ không tiếc lời ca tụng thằng nhỏ “thần đồng” của ông bà.
Sáng mồng một, bác cán bộ về hưu và hai anh con trai sang nhà thằng Hiển chúc Tết. Họ bước qua xác pháo đỏ ngập sân nhà thằng Hiển với nụ cười trên môi. Ba má thằng Hiển đón bác cán bộ vào nhà, vui vẻ trò chuyện. Nhìn thấy bằng chứng nhận và chiếc cúp, bác cán bộ cười nói:
– Ông bà có cậu con trai giỏi cờ quá nhỉ.
– Bác quá khen! – Ba thằng Hiển đáp và nhìn má nó một cách hãnh diện.
– Cháu nó tự học chơi cờ đấy – Ba thẳng Hiển nói thêm.
– Chơi cờ là một thú vui thanh tao, cốt rèn luyện tâm tính con người cho bình tĩnh, thận trọng chứ không cốt cao thấp ông bà ạ. – Bác cán bộ điềm đạm nói.
Thằng Hiển đứng sau rèm buồng đợi bác cán bộ khen ngợi thêm nhưng nó bực dọc khi nghe bác cán bộ có vẻ “lên lớp”. Nó tức lắm, giả dụ mà có dịp, nó sẽ cho “ông già” này biết thế nào là “lễ độ”. Và hình như “ông già” đó đoán được nó đang nghĩ gì nên vui vẻ nói:
– Giá có cháu ở nhà, nhân dịp đầu xuân, tôi chơi với cháu vài ván cho vui.
Vốn muốn khoe tài con, ba thẳng Hiển vội nói:
– Cháu nó đang ở nhà. Nếu bác muốn, tôi gọi cháu ra hầu bác vài ván cho vui.
Bác cán bộ về hưu gật gù:
– Hay lắm! Hay lắm! Hồi trong chiến khu, mỗi dịp Tết, tôi cũng rất thích đánh cờ với anh em trong cơ quan. Chà! Hiếm khi được đấu cờ với nhà vô địch.
Không đợi ba gọi, thằng Hiển đã bước ngay ra, tay cầm bộ cờ giấy. Nhìn thấy quân cờ gỗ, bàn in bằng giấy, bác cán bộ xua xua tay:
– Ôi! Chơi cờ phải chơi bằng quân cờ tiện bằng đồi mồi, bàn cờ phải là bàn cờ đồi mồi mới thích – Ông đưa mắt nhìn hai người con – Đứa nào về nhà mang qua đây cho ba bàn cờ.
Một trong hai anh con trai của bác cán bộ về hưu lập tức quay về nhà và nhanh chóng trở lại với bộ cờ đồi mồi trên tay. Trái với sự nôn nóng của thằng Hiển, bác cán bộ chậm rãi, từ tốn mở bàn cờ ra và nhẹ nhàng sắp những quân cờ đã lên nước bóng lộn, đẹp tuyệt. Nhìn thấy bộ cờ của bác cán bộ, thằng Hiển thèm nhỏ dãi. Nó nuốt nước miếng ừng ực. Ồ! Đoạt giải cờ trong trường, vô địch phường mà chả ai tặng nó được bộ cờ đẹp đến thế. Thật uổng.
Vốn tự phụ, thằng Hiển chọn quân đỏ vì quân xanh được quyền đi trước. Nhưng bác cán bộ đã nhẹ nhàng nói:
– Chơi cờ phải có tôn ti trật tự nữa cháu ạ? Nếu đấu với người lớn, cháu phải nhường cho họ đi quân đỏ.
Và bác cán bộ đưa tay ra, mỉm cười bảo:
– Thôi được, xin mời!
[…] Gian nhà bỗng chìm trong im lặng. Tiếng đồng hồ tích tắc nghe rõ mồn một. Không gian như lắng đọng lại. Thằng Hiển ra quân như vũ bão. Nó quyết tâm chứng tỏ cho “ông già” này biết rằng cờ của nó cao như thế nào và cũng muốn nhắc ông ta đừng lên mặt dạy đời. Nhưng “ông già” trước mặt nó, lạ chưa, lại bình thản “phá nát” những thế cờ “gài” của nó và thủng thỉnh “lượm” của nó hết pháo, mã tới… xe. Bấy giờ thằng Hiển mới giật mình. Trời đất! Chuyện gì lạ vậy? Cái nước cờ hiểm hóc của nó đã bị rơi vào thế bị động […]
Ván cờ thứ nhất kết thúc bằng một tiếng cười sảng khoái của bác cán bộ. Thằng Hiển đã thua […].
Ván cờ thứ hai diễn ra lâu hơn. Thằng Hiển tỏ ra thận trọng, đi cờ hết sức cẩn thận. Nhưng sao thế kia? Dù lần này nó được quyền đi trước, nó vẫn không tài nào chiếm được thượng phong. Những quân cờ của nó kẹt cứng, không còn biết đường nào mà chạy mà lui nữa. Thôi thế là cầm chắc thảm bại rồi. Thằng Hiển toát mồ hôi, tai nó ù lên, mắt nó mờ đi. Nó thẫn thờ nhìn con tướng “kẹt” cứng trong vòng vây cờ của bác cán bộ về hưu. Ván thứ hai nó đã bí, nghĩa là nó đã thua, thua một cách cay đắng. Ba má thằng Hiển cũng lặng người đi, chẳng ai thốt lên tiếng nào. Bình thản xếp cờ vào hộp cờ mà cũng là bàn cờ, bác cán bộ khẽ nói:
– Cháu đánh khá lắm! Bằng tuổi cháu bác chưa bằng cháu bây giờ đâu.
Thằng Hiển chợt ứa nước mắt. Nỗi tức giận lẫn đau khổ đang dày xéo lòng nó. Nhưng bác cán bộ đã vỗ nhẹ lên vai nó:
– Chẳng có gì phải buồn cháu ạ. Đây chỉ là một trò chơi, một thú tiêu khiển thanh tao. Nếu chúng ta lấy nó làm mục đích của đời mình thì chúng ta phải hết sức khiêm tốn mà học hỏi thêm. Rồi bác cháu ta còn có dịp trao đổi những ván cờ hay, thú vị hơn những ván cờ vừa rồi.
Bác cán bộ cầm bộ cờ đứng lên, chào ba má thằng Hiển rồi cùng hai người con trai ung dung ra cửa. Thằng Hiển ngồi bất động trên ghế, lòng buồn man mác. Một bàn tay khẽ đặt lên vai nó, rồi tiếng anh Vinh nó vang lên:
– Đấy, em thấy không, cao sơn tất hữu cao sơn. Núi cao tất có núi cao hơn. Nhưng thôi, em còn có thời gian để rèn luyện thêm, em ạ.
Thằng Hiển ngước lên nhìn hai cái chứng nhận cúp vô địch. Nó chợt thấm thía lời bác cán bộ về hưu cũng như thấm sâu hơn những lời nói của anh nó. Thằng Hiển cúi mặt thở dài. Ván cờ đầu xuân với bác cán bộ về hưu là bài học đáng ghi nhớ của nó.
(Ván cờ đầu xuân, Nguyễn Trí Công, Tuyển tập Văn học thiếu nhi, tr. 48-56)
Dàn ý Phân tích đặc sắc nổi bật về hình thức nghệ thuật truyện ngắn Ván cờ đầu xuân của nhà văn Nguyễn Trí Công
1. Mở bài:
– Giới thiệu tác giả, tác phẩm và vấn đề nghị luận.
Tác phẩm “Ván cờ đầu xuân” của tác giả Nguyễn Quang Sáng là một câu chuyện ngắn đầy ý nghĩa, phản ánh những bài học quý giá về sự khiêm tốn và tính kiên trì trong cuộc sống. Câu chuyện xoay quanh cuộc gặp gỡ giữa Hiển, một cậu bé tài giỏi nhưng kiêu ngạo, và bác cán bộ về hưu, một người sống điềm đạm và sâu sắc. Qua ván cờ đầu xuân, tác giả đã khéo léo lồng ghép bài học về sự khiêm nhường, tôn trọng người khác và rèn luyện bản thân qua từng ngày. Đây là một tác phẩm không chỉ gây ấn tượng về mặt nội dung mà còn về cách xây dựng nhân vật, cốt truyện và không gian.
2. Thân bài:
– Cốt truyện giản dị mà hấp dẫn:
– Cuộc gặp gỡ giữa Hiển và bác cán bộ về hưu, diễn ra trong không khí đầu xuân.
– Bài học về lòng khiêm tốn, nhường nhịn, học hỏi qua ván cờ đầu xuân.
– Cách đặt nhan đề “Ván cờ đầu xuân”:
– Tựa đề gợi sự tò mò và có ý nghĩa tượng trưng cho sự khởi đầu mới mẻ, những bài học trong cuộc sống.
– Cách kể chuyện và điểm nhìn toàn tri:
– Lối kể chuyện giấu mặt, điểm nhìn toàn tri giúp người đọc hiểu sâu về suy nghĩ và cảm xúc của nhân vật.
– Xây dựng tính cách nhân vật rõ nét:
– Hiển: tài giỏi nhưng tự mãn, kiêu ngạo.
– Bố mẹ Hiển: tự hào thái quá, khiến Hiển càng kiêu căng.
– Bác cán bộ về hưu: điềm đạm, sâu sắc, hình mẫu lý tưởng của sự khiêm tốn.
– Không gian và thời gian trong truyện:
– Không gian: căn nhà của Hiển, gần gũi, thân thuộc.
– Thời gian: Tết đầu xuân, mang ý nghĩa biểu tượng cho sự thay đổi và nhận thức mới.
3. Kết bài:
– Khái quát lại giá trị tác phẩm, bài học về khiêm tốn, kiên trì và học hỏi trong cuộc sống.
– Đánh giá tác phẩm và triết lý nhân sinh sâu sắc mà tác phẩm truyền tải.
Tác phẩm “Ván cờ đầu xuân” của tác giả Nguyễn Quang Sáng là một câu chuyện ngắn đầy ý nghĩa, phản ánh những bài học quý giá về sự khiêm tốn và tính kiên trì trong cuộc sống. Câu chuyện xoay quanh cuộc gặp gỡ giữa Hiển, một cậu bé tài giỏi nhưng kiêu ngạo, và bác cán bộ về hưu, một người sống điềm đạm và sâu sắc. Qua ván cờ đầu xuân, tác giả đã khéo léo lồng ghép bài học về sự khiêm nhường, tôn trọng người khác và rèn luyện bản thân qua từng ngày. Đây là một tác phẩm không chỉ gây ấn tượng về mặt nội dung mà còn về cách xây dựng nhân vật, cốt truyện và không gian.
Bài văn mẫu Phân tích đặc sắc nổi bật về hình thức nghệ thuật truyện ngắn Ván cờ đầu xuân của nhà văn Nguyễn Trí Công
Bài văn mẫu 1
Tác phẩm “Ván cờ đầu xuân” của nhà văn Nguyễn Quang Sáng là một câu chuyện ngắn sâu sắc, mang đến cho người đọc những bài học quý giá về sự khiêm tốn và lòng kiên trì. Câu chuyện xoay quanh cuộc gặp gỡ giữa Hiển, một cậu bé thông minh nhưng kiêu ngạo, và bác cán bộ về hưu, người có lối sống điềm đạm, sâu sắc. Qua một ván cờ đầu xuân, tác giả không chỉ khắc họa sự thay đổi trong tâm hồn của Hiển mà còn làm nổi bật thông điệp về đức tính khiêm tốn và sự học hỏi không ngừng. Từ việc xây dựng một cốt truyện giản dị đến việc khắc họa những nhân vật đầy chiều sâu, tác phẩm này khiến người đọc không chỉ suy ngẫm về cuộc sống mà còn rút ra những bài học nhân sinh quan trọng.
Cốt truyện trong “Ván cờ đầu xuân” không có gì phức tạp nhưng lại vô cùng hấp dẫn. Cuộc gặp gỡ giữa Hiển và bác cán bộ về hưu được diễn ra trong không khí đầu xuân, khi mọi người vẫn còn đang vui vẻ đón Tết. Trong không gian yên tĩnh và thân thuộc của ngôi nhà Hiển, ván cờ đầu xuân đã trở thành một thử thách giúp Hiển nhận ra sự tự mãn, kiêu ngạo của bản thân. Tình huống kịch tính này đã thể hiện rõ bài học về sự khiêm tốn và biết khiêm nhường người khác. Mỗi nước cờ, mỗi lần Hiển đối mặt với sự thách thức, là một bước tiến trong hành trình nhận thức và hoàn thiện bản thân.
Cách đặt nhan đề “Ván cờ đầu xuân” cũng rất tinh tế. Tựa đề không chỉ gợi lên hình ảnh của một trò chơi trí tuệ mà còn mang một ý nghĩa tượng trưng sâu sắc. Đó là sự khởi đầu của một năm mới, khởi đầu của một nhận thức mới, mà Hiển – nhân vật chính, sẽ phải trải qua. Qua ván cờ, tác giả đã khéo léo đưa người đọc vào những suy tư về cuộc sống, về sự kiên trì và bài học quý giá từ sự khiêm tốn.
Cách kể chuyện trong tác phẩm rất đặc biệt khi tác giả chọn lối kể chuyện giấu mặt với điểm nhìn toàn tri. Điều này giúp người đọc không chỉ theo dõi được hành động mà còn hiểu sâu sắc hơn về những suy nghĩ, cảm xúc của các nhân vật. Mỗi nhân vật như Hiển, bác cán bộ hay bố mẹ Hiển đều được tác giả miêu tả rất chi tiết, làm nổi bật tính cách đặc trưng của họ. Hiển tự mãn, kiêu ngạo, bố mẹ Hiển thì tự hào thái quá về con cái, trong khi bác cán bộ lại là hình mẫu lý tưởng của sự điềm tĩnh và khiêm nhường.
Không gian và thời gian trong tác phẩm cũng mang ý nghĩa rất đặc biệt. Căn nhà của Hiển, với không khí thân thuộc của gia đình, không chỉ là nơi diễn ra ván cờ mà còn là nơi Hiển nhận ra những hạn chế của bản thân. Thời gian là Tết đầu xuân, một thời điểm không chỉ gắn liền với sự đổi mới trong tự nhiên mà còn là dịp để Hiển bước vào một nhận thức mới mẻ về bản thân.
Qua tác phẩm này, Nguyễn Quang Sáng đã gửi gắm một triết lý nhân sinh sâu sắc về sự khiêm tốn, lòng kiên trì và tầm quan trọng của việc học hỏi mỗi ngày. Câu chuyện tuy đơn giản nhưng lại chứa đựng nhiều giá trị sâu sắc. Những bài học mà bác cán bộ truyền đạt cho Hiển không chỉ có ý nghĩa với nhân vật trong truyện mà còn là thông điệp quý giá cho tất cả chúng ta trong cuộc sống. Câu chuyện khép lại nhưng để lại trong lòng người đọc một ấn tượng mạnh mẽ về giá trị của sự khiêm tốn và nỗ lực không ngừng.
Bài văn mẫu 2
Nguyễn Quang Sáng, qua tác phẩm “Ván cờ đầu xuân”, đã gửi đến người đọc một câu chuyện giản dị nhưng đầy ẩn chứa những bài học nhân sinh sâu sắc. Câu chuyện kể về cuộc gặp gỡ giữa Hiển, một cậu bé tài giỏi nhưng tự cao tự đại, và bác cán bộ về hưu, người mang đến cho Hiển bài học về sự khiêm tốn và học hỏi không ngừng. Ván cờ đầu xuân giữa hai người không chỉ là một trò chơi mà là một hành trình giúp Hiển nhận ra rằng sự kiêu ngạo và tự mãn không phải là điều mà một con người nên có. Tác phẩm đã khéo léo thể hiện những giá trị nhân văn qua hình thức nghệ thuật độc đáo.
Cốt truyện của “Ván cờ đầu xuân” rất đơn giản nhưng lại hấp dẫn và lôi cuốn. Cuộc gặp gỡ giữa Hiển và bác cán bộ về hưu diễn ra trong không khí đón Tết, một thời điểm đặc biệt trong năm. Ván cờ giữa họ không chỉ là cuộc thi đấu trí tuệ mà còn là sự thử thách để Hiển học được bài học về sự khiêm tốn. Mỗi nước đi trong ván cờ là một bước tiến trong hành trình nhận thức của Hiển, khi cậu nhận ra sự kiêu ngạo của mình và những giá trị quan trọng mà bác cán bộ đã dạy cho cậu. Cuộc đối đầu này không chỉ là ván cờ mà là cuộc đối đầu giữa sự tự mãn và sự khiêm tốn, giữa bản ngã và sự trưởng thành.
Những chi tiết về cách đặt tên tác phẩm rất hợp lý và đầy ý nghĩa. “Ván cờ đầu xuân” không chỉ đơn giản là hình ảnh của một trò chơi cờ mà còn là hình ảnh tượng trưng cho một khởi đầu mới. Qua ván cờ này, tác giả muốn gửi gắm thông điệp về sự thay đổi, sự nhận thức mới mà Hiển sẽ phải trải qua sau khi nhận ra bài học về khiêm tốn. Mỗi nước đi trong ván cờ đều mang theo những suy ngẫm, những bài học về cuộc sống.
Điểm nổi bật của tác phẩm còn là lối kể chuyện giấu mặt, giúp tác giả có thể tiếp cận sâu vào tâm lý và suy nghĩ của các nhân vật. Qua điểm nhìn toàn tri, người đọc không chỉ hiểu được hành động mà còn cảm nhận được những cảm xúc, những suy nghĩ nội tâm của các nhân vật. Tác phẩm này không chỉ khắc họa tính cách nhân vật mà còn làm nổi bật mối quan hệ giữa họ, nhất là giữa Hiển và bác cán bộ. Hiển là một cậu bé kiêu ngạo, trong khi bác cán bộ là hình mẫu lý tưởng của sự khiêm tốn và điềm đạm. Bố mẹ của Hiển cũng được tác giả miêu tả rất rõ nét, với tình yêu thương thái quá khiến Hiển càng trở nên tự mãn hơn.
Không gian và thời gian trong tác phẩm cũng góp phần làm nổi bật tính cách và sự thay đổi trong suy nghĩ của Hiển. Căn nhà của Hiển, nơi diễn ra ván cờ, là không gian quen thuộc, gần gũi, gắn liền với cuộc sống hàng ngày của cậu. Thời gian là Tết đầu xuân, một thời điểm đánh dấu sự khởi đầu mới mẻ trong năm mới và trong nhận thức của Hiển.
Tác phẩm “Ván cờ đầu xuân” tuy giản dị nhưng chứa đựng những bài học quý giá về sự khiêm tốn, kiên trì và học hỏi không ngừng. Qua ván cờ, Hiển đã học được cách khiêm tốn và nhận thức đúng đắn hơn về bản thân. Những bài học này không chỉ dành riêng cho Hiển mà còn là thông điệp sâu sắc mà tác giả muốn gửi đến mọi người. Câu chuyện kết thúc, nhưng những giá trị mà tác phẩm truyền tải vẫn còn vang vọng trong lòng người đọc.
Bài văn mẫu 3
Tác phẩm “Ván cờ đầu xuân” của nhà văn Nguyễn Quang Sáng là một câu chuyện ngắn mang tính giáo dục sâu sắc. Câu chuyện không chỉ là một ván cờ giữa Hiển và bác cán bộ về hưu, mà còn là một bài học lớn về sự khiêm tốn, lòng kiên trì và tôn trọng người khác. Thông qua cuộc gặp gỡ giữa hai nhân vật này, tác giả đã gửi gắm thông điệp về tầm quan trọng của việc học hỏi không ngừng và không bao giờ tự mãn với bản thân. Câu chuyện hấp dẫn không chỉ nhờ vào nội dung, mà còn bởi cách xây dựng nhân vật, cốt truyện và không gian.
Cốt truyện trong tác phẩm rất giản dị nhưng lại có sức hút mạnh mẽ. Cuộc gặp gỡ giữa Hiển và bác cán bộ về hưu, diễn ra vào đầu xuân, là một tình huống đơn giản nhưng vô cùng kịch tính. Ván cờ giữa hai người không chỉ là một trò chơi trí tuệ mà còn là nơi Hiển học được bài học về khiêm tốn. Sự tự mãn và kiêu ngạo của Hiển đã bị bác cán bộ khéo léo phê phán qua từng nước cờ. Tình huống này khiến người đọc suy ngẫm về sự cần thiết phải học hỏi và khiêm nhường trong mọi hoàn cảnh.
Nhan đề “Ván cờ đầu xuân” có ý nghĩa rất đặc biệt. Đây không chỉ là một trò chơi mà còn là hình ảnh tượng trưng cho một sự khởi đầu mới. Ván cờ đầu xuân là biểu tượng cho những cơ hội mới và bài học quý giá mà Hiển sẽ học được sau khi gặp bác cán bộ. Tựa đề cũng gợi lên sự tò mò và mong muốn khám phá của người đọc về những gì sẽ diễn ra trong câu chuyện.
Cách kể chuyện trong tác phẩm rất độc đáo khi tác giả chọn lối kể chuyện giấu mặt, điểm nhìn toàn tri. Nhờ đó, người đọc không chỉ hiểu được những hành động của nhân vật mà còn cảm nhận được những suy nghĩ sâu kín của họ. Mỗi nhân vật đều có tính cách rõ rệt: Hiển tự cao, bác cán bộ điềm đạm, bố mẹ Hiển yêu thương con cái nhưng cũng góp phần làm Hiển thêm kiêu ngạo. Những tính cách này được xây dựng rất tỉ mỉ và hợp lý, giúp người đọc dễ dàng nhận ra những điểm mạnh và điểm yếu của các nhân vật.
Không gian và thời gian trong tác phẩm cũng góp phần làm nổi bật sự thay đổi trong nhận thức của Hiển. Căn nhà của Hiển là nơi diễn ra cuộc đối đầu giữa sự tự mãn và khiêm tốn, và Tết đầu xuân là thời điểm thích hợp để bắt đầu một sự thay đổi trong cuộc sống của Hiển.
Qua tác phẩm này, Nguyễn Quang Sáng đã gửi gắm một triết lý nhân sinh rất sâu sắc về sự khiêm tốn, kiên trì và học hỏi không ngừng. Câu chuyện tuy đơn giản nhưng lại chứa đựng một thông điệp lớn về cách sống đúng đắn, khiêm nhường và không tự cao. Tác phẩm khép lại nhưng để lại những suy nghĩ và bài học quý giá cho người đọc.
