Cảm hứng về mùa xuân trong bài thơ Trại đầu xuân độ – Nguyễn Trãi và bài thơ Xuân về – Chu Minh Khôi

Đề bài: Cảm hứng về mùa xuân trong bài thơ Trại đầu xuân độ – Nguyễn Trãi và bài thơ Xuân về – Chu Minh Khôi

Anh/chị hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) trình bày những so sánh, đánh giá cảm hứng về mùa xuân trong bài thơ Trại đầu xuân độ – Nguyễn Trãi và bài thơ Xuân về – Chu Minh Khôi.

TRẠI ĐẦU XUÂN ĐỘ – Nguyễn Trãi

Phiên âm:

Độ đầu xuân thảo lục như yên,
Xuân vũ thiêm lai thuỷ phách thiên.
Dã kính hoang lương hành khách thiểu,
Cô châu trấn nhật các sa miên.

Dịch nghĩa:

BẾN ĐÒ NGÀY XUÂN ĐẦU TRẠI

Cỏ xuân đầu bến đò, xanh như khói,
Lại thêm mưa xuân, nước vỗ lưng trời.
Đường ngoài nội hoang lạnh, ít khách qua lại,
Chiếc thuyền lẻ loi gác mình trên bãi cát ngủ suốt ngày.

Dịch thơ

Cỏ xuân đầu bến xanh như khói,
Chan chứa mưa xuân nước vỗ trời.
Đường nội hoang vu hành khách ít,
Thuyền kề bãi cát suốt ngày ngơi.

(Trích Thơ văn Nguyễn Trãi –  Tuyển tập – Vũ Khiêu chủ biên, NXB Văn học, Hà Nội, 1980, tr.167)

Chú thích:

– Nguyễn Trãi (1380-1442), hiệu là Ức Trai, quê gốc ở làng Chi Ngại (Chí Linh, Hải Dương) sau rời về Nhị Khê (Thường Tín, Hà Tây, nay thuộc Hà Nội). Ông sinh ra trong một gia đình cả bên nội và bên ngoại đều có hai truyền thống lớn là yêu nước và văn hóa, văn học. Nguyễn Trãi là tác giả xuất sắc về nhiều thể loại văn học, bao gồm cả chữ Hán và chữ Nôm.
– Thơ văn Nguyễn Trãi phong phú, đa dạng về đề tài, cảm hứng; giàu giá trị tư tưởng và đậm tính trữ tình.

XUÂN VỀ – Chu Minh Khôi
(Tưởng nhớ Nguyễn Bính)

Trời mới ửng lên nắng trạng nguyên
Tiếng chim thả chữ xuống vòm hiên
Tháng giêng khép mắt cười e ấp
Lộc biếc mọc răng khểnh nõn duyên.

Mòn đợi mưa xuân phơi phới bay
Dáng mơ thôn nữ ngấm men say
Văn nghệ chi đoàn Xuân đã hẹn
Em có sang tìm ta tối nay?

(Tuyển tập thơ văn Ước mơ xanh, Tết Đinh Sửu, 1997)

Chú thích:

– Nhà báo Chu Minh Khôi sinh năm 1972 tại Hải Hậu, Nam Định. Ngay từ những năm 1994 -1999 anh đã có rất nhiều bài thơ đăng các báo Hoa Học Trò, Áo Trắng, Mực Tím. Chu Minh Khôi là đại biểu dự Hội nghị Nhà văn trẻ toàn quốc lần thứ 6 (năm 2001). Anh đã xuất bản tập thơ nổi tiếng Ly cà phê tháng tư nhà xuất bản Lao động năm 2014.

– Thơ Chu Minh Khôi luôn có điểm đặc biệt không thể lẫn với các nhà thơ khác: vẻ đẹp nhiều nét thiền.

Dàn ý chi tiết

Mở bài:

+ Giới thiệu vấn đề và nêu khái quát quan điểm cá nhân về vấn đề nghị luận: đề tài và cảm hứng về mùa xuân của các nhà thơ. Ở mỗi thời điểm và phong cách, các thi phẩm về mùa xuân mang những vẻ đẹp riêng.

Thân bài:

+ Triển khai vấn đề nghị luận:

Giới thiệu 2 tác giả, 2 bài thơ

So sánh những điểm tương đồng của hai bài thơ:

* Về nội dung:

– Hai bài thơ đều viết về đề tài mùa xuân.

– Thi liệu: những hình ảnh mùa xuân quen thuộc, gần gũi ở làng quê Việt Nam

+ Bến đò ngày xuân đầu trại – Nguyễn Trãi với bức tranh xuân với những đường nét giản dị: cỏ xanh, mưa xuân, nước sông hòa nhịp vỗ lên bầu trời, con đường làng và chiếc đò. Cảnh xuân đầy sức sống.

+ Xuân về – Chu Minh Khôi: hình ảnh mùa xuân tươi mới, tràn đầy sức sống. Từ hơi xuân trong gió may, nắng trạng nguyên, chợ phiên đông người, đào phai, hoa cúc lay, với tiếng chim, và tiếng cười trong như ngọc bích của những cô gái…

-> Bức tranh mùa xuân với âm thanh rộn rã, những gam màu tươi sáng, tràn đầy sức sống, có sự gắn kết giữa thiên nhiên và con người, giữa cảnh xuân và tình xuân.

-> Hai bài thơ đều thể hiện tình yêu thiên nhiên tha thiết, tình yêu cuộc sống được thể hiện qua từng dòng thơ, tạo nên một bức tranh tình yêu đẹp đẽ và lãng mạn.

* Về nghệ thuật:

+ Hai bài thơ đều sử dụng những hình ảnh thơ vừa chân thực, vừa giàu sức gợi, những biện pháp so sánh, nhân hoá, ẩn dụ linh hoạt; sự quan sát và cảm nhận rất tinh tế của các thi nhân.

So sánh sự khác biệt của hai bài thơ:

– Thể loại: bài Bến đò ngày xuân đầu trại là bài thơ viết theo thể thơ Đường luật thất ngôn tứ tuyệt tuân thủ niêm luật chặt chẽ; còn bài Xuân về được viết theo thể thơ bảy chữ, dài, chia 4 khổ, phóng túng theo cảm xúc của nhân vật trữ tình.

– Cảnh xuân cũng có sự khác biệt:
+ Bài Bến đò ngày xuân đầu trại miêu tả cảnh mưa xuân trên bến đò đầu trại. Không gian hẹp, thời gian vào cuối xuân nên sắc cỏ xanh tưng bừng thắm rợp trên bến đò là hình ảnh chủ đạo Cỏ xanh như khói bến xuân tươi.
+ Bài Xuân về, cảnh xuân miêu tả ở nhiều không gian: phiên chợ, vòm lá, ngõ nhỏ, hiên nhà… Không gian rộng mở, thời gian vào đầu xuân, khi Đã thấy hơi xuân trong gió may/ Vương trên mái lá tiễn đông gầy.
– Cảm xúc của nhân vật trữ tình trong hai bài thơ có sự khác biệt:

+ Hai câu 3,4 bài Bến đò ngày xuân đầu trại gợi hình ảnh những con đường trên đồng nội dẫn tới bến đò vắng vẻ, thiếu khách qua lại. Cảnh vật im lặng đầy nỗi buồn. Chiếc đò giờ đây cô đơn, yên bình, được nhân hóa, nằm gối đầu trên bãi cát mà ngủ say. Chiếc đò trở thành biểu tượng ẩn dụ, mang đậm tâm hồn con người. Người đọc liên tưởng đến tâm tư của nhà thơ trong những ngày sống ẩn dật: nhàn nhã, thư thái, ung dung, với chút buồn bã, cô đơn.

+ Bài Xuân về lại khác biệt về cảm xúc của nhân vật trữ tình: Ngoài bức tranh mùa xuân tràn đầy sức sống, đối tượng được miêu tả trong bài thơ là những cô gái xinh đẹp. Họ đều đang hòa mình vào không khí xuân, tận hưởng niềm vui và hạnh phúc mà mùa xuân mang lại. Phải chăng đó cũng chính là niềm vui, hi vọng của chủ thể trữ tình. Bài thơ còn là một lời tỏ tình ngọt ngào và chân thành của chàng trai dành cho cô gái trong mùa xuân. Tình yêu mùa xuân, tình yêu thiên nhiên và tình yêu con người.

Lí giải sự khác biệt và ý nghĩa của sự khác biệt đó

– Hoàn cảnh sống và quan điểm thẩm mỹ khác nhau.

+ Nguyễn Trãi sống ở thế kỷ 15, khi ông ẩn dật tại quê nhà (Côn Sơn), chán ghét cảnh xu nịnh ở triều đình, tìm về với thiên nhiên nhưng vẫn mang nặng nỗi “ưu thời mẫn thế” nên bài thơ vừa thấy được vẻ đẹp của mùa xuân quê hương, gợi tình yêu thiên nhiên tha thiết song vẫn có nét buồn, lẻ loi của thi nhân trước thời cuộc.

+ Còn Chu Minh Khôi sống ở thế kỷ 21, thời đại văn minh, cuộc sống tự do thoải mái. Anh mạnh dạn bày tỏ những cảm xúc chân thành về mùa xuân, tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống. Bài thơ còn là xuân tình gửi gắm thiết tha và rạo rực trong tình yêu của chàng trai dành cho cô gái.

– Khác về bút pháp: Thể thơ Đường luật thất ngôn tứ tuyệt có qui định về bút pháp nên Nguyễn Trãi sử dụng bút pháp tả cảnh ngụ tình, cảm xúc ẩn giấu trong cảnh vật thiên nhiên, giọng điệu. Còn bài thơ Xuân về, Chu Minh Khôi sử dụng bút pháp tả thực, trực tiếp gợi tả cảm xúc của thi nhân qua các hình ảnh thơ.

🡪 Từ đó khẳng định những nét độc đáo, giá trị riêng của mỗi bài thơ: Một bài thơ mang đậm màu sắc cổ điển với phong vị ẩn dật, một bài thơ mang đậm nét hiện đại với cái tôi cá nhân mới mẻ.

🡪 Giá trị, ý nghĩa và sức sống của mỗi bài thơ trong sự nghiệp sáng tác của mỗi nhà thơ: Qua hai bài thơ, người đọc thấy hai tâm hồn thi nhân đều yêu tha thiết thiên nhiên mùa xuân, yêu cuộc sống và đều muốn hướng về tình yêu quê hương xứ sở.