Công thức viết bài nghị luận phân tích đánh giá những nét đặc sắc về nội dung nghệ thuật một bài thơ/đoạn thơ
I. Mở bài
Giới thiệu tác giả (1-2 dòng) + Bài thơ A được sáng tác năm (…), được đánh giá là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho giọng thơ, hồn thơ của thi sĩ. Đồng thời cũng là bài thơ đặc sắc của thơ ca hiện đại Việt Nam. Tác phẩm đánh dấu sự chín muồi trong tư tưởng nghệ thuật của nhà thơ không chỉ ở nội dung chủ đề mà còn ở các yếu tố thuộc phương diện hình thức của tác phẩm nghệ thuật
II. Thân bài
1. Khái quát nội dung chính của bài thơ
Bài thơ (A) viết theo thể thơ (…). Bài thơ gồm có (mấy khổ). Mỗi khổ thơ được phân bố một cách đều đặn với (mấy dòng thơ) hoặc số dòng trong mỗi khổ được sắp xếp, tổ chức không đồng đều, khổ nhiều nhất là (mấy dòng), khổ ngắn nhất là (mấy dòng) cách phân khổ này giúp mạch cảm xúc nhân vật trữ tình hiện lên chân thực và tự nhiên nhất. Nội dung chủ đề của bài thơ được kí mã vào trong tất cả các yếu tố như nhan đề, từ ngữ, hình ảnh, cấu tứ…của bài thơ.
2. Phân tích
Phân tích nội dung chủ đề
– Phân tích nhan đề bài thơ
Nội dung chủ đề trước hết hiện lên qua nhan đề. Nhan đề được cấu tạo ngắn gọn, gồm có mấy tiếng? cách cấu tạo về từ ngữ có gì đặc biệt? nghĩa của các từ được hiểu ra sao? Nhan đề giúp em liên tưởng đến điều gì? Qua nhan đề phần nào định hướng cho việc giải mã chủ đề nội dung văn bản của nhà thơ.
– Phân tích bài thơ đề làm rõ nội dung chủ đề của bài thơ
+ Khái quát mạch cảm xúc của nhân vậy trữ tình trong toàn bài thơ. Nhân vật trữ tình trong bài thơ là (…). Cảm xúc chủ đạo xuyên suốt toàn bài là (…). Mạch cảm xúc của tác giả được bắt đầu từ (… ) Tiếp theo là cảm xúc của nhân vật trữ tình về (…) Và khép lại bài thơ là cảm xúc của tác giả về (…)
+ Phân tích lần lượt từng khổ thơ
~ Khổ 1
Bước 1: Dẫn: Trước hết ta đến với khổ thơ thứ nhất:
Bước 2: trích khổ thơ thứ nhất (….)
Bước 3: Nêu nội dung chính khổ thơ
Bước 4: Lẩy những hình ảnh, những chi tiết tiêu biểu để phân tích làm rõ nội dung khổ thơ Bước 5: Khổ thơ tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ A kết hợp với biện pháp tu từ B, không những thế tác giả còn sử dụng cách nói giàu hình ảnh, cách ngắt nhịp (…), gieo vần (…), âm điệu khổ thơ (…) Qua đó làm nổi bật (…)
~ Khổ 2
Bước 1: Dẫn: Không dừng lại ở khổ thơ thứ nhất, nội dung chủ đề bài thơ được tác giả tiếp tục triển khai trong khổ thơ thứ hai
Bước 2: Trích khổ thơ thứ hai (….)
Bước 3: Khổ thơ tác giả sử dụng biện pháp tu từ (…), cách ngắt nhịp (…), gieo vần (…) kết hợp với việc sử dụng các hình ảnh (…) tác giả đã khắc họa (…)
Bước 4: Phân tích một số hình ảnh làm rõ nội dung khổ thơ. Trong quá trình phân tích kết hợp với việc phân tích nghệ thuật.
~ Khổ 3:
Bước 1: Dẫn: Bài thơ khép lại với khổ thơ
Bước 2: Trích khổ thơ thứ ba (….)
Bước 3: Điểm nhìn của nhân vật trữ tình không dừng lại ở các hình ảnh (liệt kê một số hình ảnh ở khổ 2) đến khổ thơ này điểm nhìn nhân vật trữ tình lại dừng lại ở các hình ảnh (liệt kê hình ảnh khổ 3). Để làm nổi bật (nêu nội dung khổ thơ) tác giả đã sử dụng cách ngắt nhịp (…), gieo vần (…) kết hợp với biện pháp (…)
Bước 4: Phân tích một số hình ảnh làm rõ nội dung khổ thơ. Trong quá trình phân tích kết hợp với việc phân tích nghệ thuật.
3. Phân tích những nét đặc sắc về nghệ thuật
Bài thơ (đoạn thơ) được viết theo thể thơ (…), một thể thơ của dân tộc, thân thuộc, truyền thống đã truyền tải được điệu hồn dân tộc, không những thế đến với thể thơ nhân vật trữ tình dễ dàng bộ lộ tình cảm, cảm xúc của mình. Ngôn ngữ thơ cô đọng hàm súc, giàu tính tượng hình đã đem đến những cảm nhận đầy đủ về (…). Hình ảnh thơ gần gũi quen thuộc, giàu ý nghĩa. Các biện pháp tu từ được sử dụng linh hoạt như biện pháp (….), với cách ngắt nhịp (…), cách gieo vần (…), giọng điệu (….). Với việc sử dụng những nét đặc sắc nghệ thuật như đã trình bày, bài thơ không chỉ làm rõ đặc trưng thể loại mà còn khẳng định tài năng trong sáng tạo thơ ca của tác giả.
4. Đánh giá nội dung chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật
Như vậy, bài thơ (đoạn thơ) với cách viết ngắn gọn, cách triển khai tổ chức hệ thống hình ảnh xuyên suốt bài thơ tác giả đã bày tỏ tình cảm chân thành, sâu sắc của mình dành cho (….), không những thế bài thơ còn là tiếng hát của một trái tim dành trọn tình yêu của mình cho (…)
5. Liên hệ mở rộng
Bài thơ (đoạn thơ) viết về một đề tài quen thuộc ta từng bắt gặp trong thơ ca hiện đại (kể tác phẩm có cùng đề tài) nhưng với cách thể hiện nội dung, cách bộc lộ cảm xúc tác giả đã tạo nên tiếng nói mới trong văn học, tạo nên thế đứng vững chắc góp phần kiến tạo gương mặt riêng cho nền văn học Việt Nam hiện đại.
III. Kết bài:
Bài thơ anh làm một nửa mà thôi
Còn một nửa cho mùa thu làm lấy
Cái xào xạc hồn anh chính là xào xạc lá
Nó không là anh nhưng nó là mùa
Quả thật khi những vần thơ của nhà thơ A ngân lên, chúng ta không ngừng xúc động, bâng khâng bởi sự sáng tạo độc đáo về nội dung, về nghệ thật của tác giả. Tiếng thơ cũng như tiếng lòng của tác giả ghi lại dấu ấn đặc biệt trong lòng người đọc vì thế trải qua nhiều năm tháng bài thơ của tác giả A vẫn còn xanh mãi với thời gian.
