“Mở bài” là phần đầu tiên gây ấn tượng với giám khảo, quyết định sự hấp dẫn của bài viết. Một mở bài hay không chỉ giới thiệu đúng trọng tâm mà còn tạo sự cuốn hút ngay từ những câu đầu tiên. Vậy làm thế nào để viết mở bài đạt điểm tối đa? Hãy cùng khám phá công thức hiệu quả dưới đây!
Tại sao mở bài quan trọng trong bài nghị luận văn học?
– Định hướng nội dung
-Tạo ấn tượng ban đầu
– Xác định trọng tâm bài viết
– Định hình phong cách diễn đạt
Mở bài đạt điểm tối đa cần có các yếu tố nào?
1. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
– Nêu sơ lược về tác giả (phong cách sáng tác, đóng góp).
– Giới thiệu tác phẩm (tên, thể loại, hoàn cảnh sáng tác).
2. Xác định vấn đề nghị luận
– Nêu rõ vấn đề mà đề bài yêu cầu phân tích (nhân vật, tình huống, giá trị nội dung, nghệ thuật).
– Tránh lan man hoặc lặp lại đề bài một cách máy móc.
3. Dẫn dắt hấp dẫn
– Có thể mở bài bằng một câu danh ngôn, nhận định văn học hoặc một câu chuyện ngắn liên quan.
– Giúp bài viết thu hút hơn ngay từ đầu.
4. Ngắn gọn, súc tích
– Trình bày khoảng 3-5 câu, không quá dài dòng.
– Tránh kể lại nội dung tác phẩm, tập trung vào vấn đề nghị luận.
Công thức viết mở bài đạt điểm cao
1. Dẫn dắt vấn đề
– Sử dụng một câu danh ngôn, nhận định văn học hoặc một hình ảnh liên quan để tạo sự hấp dẫn.
– Cách dẫn dắt có thể mang tính chất triết lý, gợi mở hoặc đặt câu hỏi nhằm kích thích tư duy của người đọc.
2. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
– Cung cấp thông tin ngắn gọn về tác giả, nhấn mạnh phong cách sáng tác, đóng góp nổi bật.
– Giới thiệu tác phẩm với những yếu tố quan trọng như thể loại, hoàn cảnh sáng tác, chủ đề chính.
3. Xác định vấn đề nghị luận
– Nêu rõ nội dung mà bài viết sẽ phân tích, tránh viết chung chung hay lan man.
– Cần đề cập trực tiếp đến vấn đề chính, chẳng hạn như nhân vật, tình huống truyện, giá trị nội dung hoặc nghệ thuật của tác phẩm.
4. Định hướng bài viết
– Tóm tắt cách triển khai bài viết một cách ngắn gọn, giúp người đọc có cái nhìn tổng quát về nội dung sắp trình bày.
– Không cần quá cụ thể nhưng phải đảm bảo tính mạch lạc, tạo tiền đề cho phần thân bài.
Mở bài chung cho mọi bài văn NLVH
Cách viết mở bài trực tiếp
1. Khái niệm mở bài trực tiếp
– Mở bài trực tiếp đi thẳng vào vấn đề nghị luận, không sử dụng cách dẫn dắt dài dòng.
– Giới thiệu tác giả, tác phẩm và nội dung nghị luận một cách rõ ràng, ngắn gọn.
2. Công thức viết mở bài trực tiếp
– Giới thiệu tác giả: Nêu tên tác giả và phong cách sáng tác.
– Giới thiệu tác phẩm: Đề cập đến tên tác phẩm, thể loại và hoàn cảnh sáng tác (nếu cần).
– Xác định vấn đề nghị luận: Nêu nội dung trọng tâm mà bài viết sẽ phân tích, tránh dài dòng hoặc lan man.
3. Đặc điểm của mở bài trực tiếp
– Ngắn gọn, súc tích, đi thẳng vào nội dung chính.
– Thể hiện rõ trọng tâm của bài viết ngay từ đầu.
– Phù hợp với các đề bài yêu cầu phân tích sâu về một tác phẩm hoặc nhân vật..
Mở bài trực tiếp – Đầy cảm xúc, gợi mở
Tác phẩm … của nhà văn … là một trong những sáng tác xuất sắc của nền văn học Việt Nam, không chỉ bởi giá trị nội dung sâu sắc mà còn bởi nghệ thuật độc đáo và khả năng chạm đến cảm xúc người đọc. Hình tượng nhân vật … hiện lên vừa chân thực, vừa ám ảnh, vừa mang dáng dấp của một con người bình thường, vừa ẩn chứa những triết lý sâu xa về cuộc đời. Qua nhân vật này, tác giả đã gửi gắm những thông điệp đầy ý nghĩa về …, khiến người đọc không khỏi trăn trở và suy ngẫm.
Cách viết mở bài gián tiếp
1. Khái niệm mở bài gián tiếp
– Mở bài gián tiếp không đi thẳng vào vấn đề ngay mà sử dụng cách dẫn dắt để tạo sự thu hút.
– Có thể bắt đầu bằng một câu danh ngôn, một nhận định văn học, một câu chuyện, một hình ảnh liên quan đến tác phẩm.
2. Công thức viết mở bài gián tiếp
– Dẫn dắt vấn đề: Sử dụng câu nói nổi tiếng, nhận định, hoặc một sự kiện liên quan đến chủ đề tác phẩm.
– Giới thiệu tác giả, tác phẩm: Nêu sơ lược về tác giả (phong cách sáng tác) và tác phẩm (tên, thể loại, hoàn cảnh sáng tác).
– Xác định vấn đề nghị luận: Chuyển từ phần dẫn dắt sang nội dung chính của bài viết một cách tự nhiên.
3. Đặc điểm của mở bài gián tiếp
– Tạo sự hấp dẫn, kích thích người đọc quan tâm đến nội dung bài viết.
– Giúp bài viết trở nên sinh động, không khô khan.
– Phù hợp với các đề bài yêu cầu sự sáng tạo hoặc cần liên hệ rộng.
Những cách mở bài gián tiếp phổ biến
– Mở bài bằng câu hỏi tu từ
– Mở bài bằng trích dẫn hay
– Mở bài liên hệ thực tế
– Mở bài đi từu đề tài
– Mở bài kết hợp phong cách cá nhân
– Mở bài bằng cách so sánh với tác phẩm khác
– Mở bài gián tiếp bằng cách liên hệ tác giả, phong cách sáng tác
– Mở bài gián tiếp bằng cách kể một câu chuyện ngắn
Mở bài gián tiếp – Dẫn dắt tự nhiên, lôi cuốn
Mỗi nhà văn là một nghệ sĩ tâm hồn, mang đến cho đời những giai điệu riêng biệt bằng chính ngòi bút của mình. Nếu Nguyễn Tuân mê đắm vẻ đẹp tài hoa, Xuân Quỳnh viết bằng trái tim đầy rung động, thì … lại thổi vào văn chương một giọng điệu rất riêng – vừa chân thực, vừa sâu sắc, vừa ám ảnh. Tác phẩm … chính là một minh chứng tiêu biểu, nơi tác giả gửi gắm những chiêm nghiệm sâu sắc về …, đồng thời khắc họa rõ nét hình tượng nhân vật …, người đã để lại trong lòng độc giả những cảm xúc khó quên.
Mở bài theo lối tương liên
Nhà văn M. Gorki từng nói: “Văn học là nhân học”, bởi lẽ văn học không chỉ đơn thuần là những câu chữ, mà còn là những lát cắt chân thực nhất của cuộc đời, ghi lại những nỗi đau, niềm vui, khát vọng của con người qua từng thời đại. Đọc tác phẩm …, ta không chỉ cảm nhận được một câu chuyện hay, một nhân vật giàu sức sống, mà còn thấy thấp thoáng trong đó những trăn trở về kiếp người, về thân phận, về những giá trị không bao giờ cũ trong cuộc sống. Nhân vật … chính là một hình tượng tiêu biểu, chứa đựng cả bi kịch và vẻ đẹp của con người trước những giông tố cuộc đời.
Mở bài theo lối đối lập
Trong văn học, số phận con người luôn là đề tài được khai thác với muôn vàn sắc thái khác nhau. Nếu trong văn học trung đại, người phụ nữ hiện lên với hình ảnh yếu đuối, cam chịu, chấp nhận sự sắp đặt của số phận, thì đến văn học hiện đại, họ đã đứng lên, dám đấu tranh, khẳng định giá trị bản thân. Nhân vật … trong tác phẩm … của nhà văn … chính là minh chứng sống động cho sự thay đổi ấy. Không còn là hình tượng phụ nữ chịu đựng, nhẫn nhục, nhân vật này mang trong mình khát khao sống mãnh liệt, dám chống lại nghịch cảnh để tự định đoạt số phận của mình.
Mở bài theo lối quy nạp
Thời gian không ngừng trôi, mọi thứ có thể thay đổi, nhưng giá trị của những tác phẩm văn học chân chính thì mãi trường tồn. Văn học không chỉ phản ánh hiện thực cuộc sống mà còn nuôi dưỡng tâm hồn, đánh thức những rung cảm đẹp đẽ trong trái tim con người. Và chính những tác phẩm như … của nhà văn … đã làm nên sức sống bền bỉ đó. Với nghệ thuật đặc sắc cùng tư tưởng nhân văn sâu sắc, tác phẩm đã để lại dấu ấn mạnh mẽ trong lòng bao thế hệ độc giả.
Cách mở bài nghị luận văn học theo từng dạng đề
Mở bài cho đề phân tích nhân vật văn học
“Văn học là tấm gương phản chiếu cuộc sống, mà ở đó, con người luôn là trung tâm.” Mỗi nhân vật văn học không chỉ đơn thuần là sáng tạo của tác giả mà còn là sự hóa thân của những số phận, những tâm tư, khát vọng giữa cuộc đời. Trong tác phẩm ……, nhà văn …… đã khắc họa nhân vật …… với số phận bi kịch nhưng đầy ám ảnh, để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng độc giả. Hành trình của nhân vật không chỉ phản ánh hiện thực mà còn chất chứa những giá trị nhân văn sâu sắc.
Mở bài cho đề phân tích một đoạn thơ, bài thơ
“Thơ ca là tiếng vọng của tâm hồn, là nơi con người gửi gắm những cảm xúc chân thật nhất.” Mỗi bài thơ không chỉ là sự kết tinh của ngôn từ mà còn là nhịp đập của trái tim, là sự hòa quyện giữa lý trí và cảm xúc. Bài thơ …… của …… là một tác phẩm như vậy, mang đến những rung động mãnh liệt về ……. Đặc biệt, đoạn thơ …… không chỉ thể hiện trọn vẹn nội dung tư tưởng mà còn khiến người đọc đắm chìm trong vẻ đẹp nghệ thuật tinh tế của tác giả.
Mở bài cho đề phân tích giá trị nội dung, nghệ thuật tác phẩm
“Một tác phẩm văn học thực sự có giá trị không chỉ ở nội dung sâu sắc mà còn ở nghệ thuật đặc sắc.” Nếu nội dung giúp tác phẩm truyền tải tư tưởng, thông điệp thì nghệ thuật chính là thứ khiến tác phẩm ấy sống mãi với thời gian. Tác phẩm …… của …… là một minh chứng rõ ràng cho điều đó, khi vừa khắc họa chân thực …… vừa thể hiện tài năng nghệ thuật xuất sắc của tác giả. Việc tìm hiểu giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm không chỉ giúp ta hiểu sâu hơn về tư tưởng tác giả mà còn cảm nhận được vẻ đẹp của văn chương.
Mở bài cho đề so sánh hai tác phẩm, hai nhân vật
“Những tác phẩm văn học dù cùng một chủ đề nhưng không bao giờ giống nhau, bởi mỗi nhà văn có một cách nhìn đời và thể hiện riêng.” Cùng viết về ……, nhưng …… của …… và …… của …… lại mang những sắc thái khác biệt, thể hiện tư tưởng và phong cách riêng của mỗi tác giả. Một người viết bằng cái nhìn sâu sắc về hiện thực, một người lại khắc họa bằng cảm hứng lãng mạn, trữ tình. Việc so sánh hai tác phẩm không chỉ giúp ta thấy được sự tương đồng, khác biệt mà còn làm nổi bật giá trị riêng biệt của mỗi nhà văn.
Mở bài cho đề nghị luận về tư tưởng, triết lý trong văn học
“Văn học không chỉ là câu chuyện về con người, mà còn là nơi chứa đựng những tư tưởng lớn lao, những triết lý sống có giá trị bền vững.” Từ xưa đến nay, các nhà văn, nhà thơ không ngừng gửi gắm vào tác phẩm của mình những triết lý nhân sinh sâu sắc. Đọc ……, ta không chỉ thấy …… mà còn cảm nhận được tư tưởng …… đầy thấm thía mà tác giả đã đặt vào từng con chữ. Những triết lý trong văn học không chỉ là kim chỉ nam cho thời đại mà còn thức tỉnh bao thế hệ về cách nhìn nhận cuộc sống, con người và chính bản thân mình.
Công thức viết mở bài NLVH ấn tượng
Công thức 1 – Công thức chung
– Dẫn dắt vấn đề: Đi từ một câu nói, nhận định, tình huống có liên quan để thu hút người đọc.
– Nêu vấn đề: Xác định đúng nội dung cần nghị luận.
– Giới hạn vấn đề: Xác định phạm vi nghị luận (một tác phẩm, một nhân vật hay một đoạn thơ…).
– Nhận định vấn đề: Tóm tắt ý nghĩa của vấn đề đối với văn học và cuộc sống.
Mở bài mẫu:
Văn học không chỉ là tấm gương phản chiếu hiện thực mà còn là tiếng nói của tâm hồn con người. Mỗi tác phẩm văn học đều mang trong mình những giá trị sâu sắc về nội dung và nghệ thuật, giúp người đọc thấu hiểu hơn về cuộc đời và con người. Trong tác phẩm ……, tác giả …… đã xây dựng một hình tượng nhân vật/tình huống truyện/tư tưởng nghệ thuật đầy ấn tượng, phản ánh rõ nét thông điệp nhân sinh sâu sắc.
Công thức 2 – Mở bài trực tiếp
Đây là công thức mở bài phổ biến, đơn giản và dễ áp dụng. Người viết cần khái quát vấn đề nghị luận, đưa ra những nét chung trước khi dẫn dắt vào tác phẩm cụ thể.
– Vào thẳng vấn đề, giới thiệu tác giả, tác phẩm.
– Nêu rõ nội dung cần phân tích mà không dẫn dắt vòng vo.
Công thức 3 – Mở bài đi từ tác giả, tác phẩm
– Giới thiệu sơ lược về tác giả, phong cách sáng tác.
– Nêu tên tác phẩm và hoàn cảnh sáng tác (nếu có).
– Dẫn vào nội dung cần phân tích.
Mở bài mẫu:
Tô Hoài là một cây bút lớn của nền văn học hiện đại Việt Nam, nổi tiếng với những tác phẩm viết về cuộc sống của người dân miền núi. *Vợ chồng A Phủ* là một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông, không chỉ phản ánh số phận đau khổ của những con người dưới ách áp bức mà còn thể hiện khát vọng sống mãnh liệt. Trong tác phẩm, nhân vật Mị là hình tượng tiêu biểu cho những con người khổ đau nhưng luôn khao khát tự do.
Công thức 4 – Mở bài bằng cách sử dụng châm ngôn, ca dao, tục ngữ
Mở bài bằng ca dao, tục ngữ hay danh ngôn không chỉ giúp bài viết trở nên gần gũi mà còn thể hiện sự sâu sắc trong cách cảm nhận vấn đề. Những câu nói dân gian, lời thơ quen thuộc có thể tạo điểm nhấn và gây ấn tượng mạnh với người đọc.
– Trích dẫn một câu tục ngữ, châm ngôn liên quan đến nội dung nghị luận.
– Phân tích ý nghĩa và liên hệ đến tác phẩm.
Mở bài mẫu:
“Trên đời, người với người là bạn
Sống để yêu nhau, chớ hận thù”
Những câu thơ ấy như một lời nhắn nhủ về lòng nhân ái, tình yêu thương giữa con người với con người. Trong văn học, cũng có biết bao tác phẩm viết về tình cảm thiêng liêng ấy, tiêu biểu là ABC/XYZ của nhà văn/nhà thơ …. Với ngòi bút tinh tế, tác giả đã khắc họa sâu sắc hình ảnh nhân vật …, qua đó thể hiện tư tưởng nhân văn cao đẹp về tình yêu thương và sự đồng cảm giữa con người.
Công thức 5 – Mở bài đi từ hoàn cảnh sáng tác
Mỗi tác phẩm văn học đều ra đời trong một bối cảnh lịch sử, xã hội nhất định, phản ánh tư tưởng, tình cảm của tác giả trước thời cuộc. Hiểu được hoàn cảnh sáng tác giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về nội dung cũng như giá trị nghệ thuật của tác phẩm. Khi mở bài theo hướng này, cần lồng ghép khéo léo thông tin về tác giả, tác phẩm và vấn đề nghị luận để bài viết trở nên tự nhiên, hấp dẫn.
– Giới thiệu bối cảnh ra đời của tác phẩm.
– Nêu ảnh hưởng của hoàn cảnh sáng tác đến nội dung tác phẩm.
Mở bài mẫu:
“Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng”
(Nguyễn Khoa Điềm)
Ra đời trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ ác liệt, trường ca *Mặt đường khát vọng* của Nguyễn Khoa Điềm không chỉ là bản anh hùng ca về lòng yêu nước mà còn là sự thức tỉnh của thế hệ trẻ miền Nam trước vận mệnh dân tộc. Đoạn trích *Đất nước* trong tác phẩm đã khắc họa hình ảnh đất nước qua cái nhìn gần gũi, bình dị nhưng đầy thiêng liêng, khơi dậy tinh thần tự hào dân tộc mạnh mẽ. Qua đó, Nguyễn Khoa Điềm không chỉ tái hiện vẻ đẹp của đất nước mà còn thể hiện trách nhiệm của thế hệ trẻ trong công cuộc đấu tranh bảo vệ quê hương.
Công thức 6 – Mở bài đi từ nhân vật hoặc hình tượng
– Giới thiệu về ý nghĩa của nhân vật trong văn học.
– Dẫn dắt vào nhân vật cụ thể cần phân tích.
Mở bài mẫu:
Mỗi nhân vật văn học là một mảnh ghép phản ánh số phận con người và những vấn đề của xã hội. Trong *Chuyện người con gái Nam Xương*, Nguyễn Dữ đã xây dựng hình tượng Vũ Nương – người phụ nữ hiền thục nhưng phải chịu oan ức vì những định kiến hà khắc của xã hội phong kiến. Bi kịch của nàng không chỉ là số phận cá nhân mà còn là tiếng nói chung cho bao kiếp người thời bấy giờ.
Công thức 7 – Mở bài đi từ một nhận định
– Dẫn dắt bằng một nhận định hoặc câu nói nổi tiếng.
– Liên hệ với nội dung cần nghị luận.
Mở bài mẫu:
Nhà văn M. Gorky từng nói: “Văn học là nhân học.” Thật vậy, văn học không chỉ phản ánh hiện thực mà còn giúp con người hiểu sâu sắc về chính mình. Truyện ngắn “Chí Phèo” của Nam Cao đã khắc họa chân thực bi kịch của người nông dân bị xã hội ruồng bỏ, đồng thời lên án xã hội phong kiến bất công đã tước đoạt quyền sống của họ.
Công thức 8 – Mở bài đi từ chủ đề
– Giới thiệu chủ đề chính của tác phẩm.
– Liên hệ đến tác phẩm và vấn đề nghị luận.
Mở bài mẫu:
Tình yêu quê hương, đất nước luôn là một chủ đề quen thuộc trong văn học. Trong *Việt Bắc*, Tố Hữu đã thể hiện tình cảm sâu nặng giữa người cán bộ cách mạng và đồng bào miền núi, từ đó khắc họa một bức tranh cảm động về những ngày tháng kháng chiến gian khổ nhưng đầy nghĩa tình.
Công thức 9 – Mở bài bằng cách so sánh
– So sánh hai tác phẩm/nhân vật có cùng chủ đề hoặc điểm chung.
– Dẫn vào nội dung nghị luận.
Mở bài mẫu:
Nếu như nhân vật Chí Phèo của Nam Cao là điển hình của người nông dân bị tha hóa do áp bức của xã hội, thì Tràng trong *Vợ nhặt* của Kim Lân lại là biểu tượng cho tình người trong cảnh đói khổ. Cả hai nhân vật đều sống trong bối cảnh khắc nghiệt nhưng lại có những hướng đi khác nhau trong số phận của mình.
Công thức 10 – Mở bài đi từ phần đề
– Phân tích nội dung của đề bài.
– Dẫn dắt vào tác phẩm và vấn đề nghị luận.
Mở bài mẫu:
Đề bài yêu cầu phân tích hình tượng người phụ nữ trong văn học Việt Nam. Khi nhắc đến chủ đề này, không thể không kể đến nhân vật Vũ Nương trong *Chuyện người con gái Nam Xương*. Bi kịch của nàng không chỉ thể hiện nỗi oan nghiệt của người phụ nữ mà còn là tiếng nói tố cáo xã hội phong kiến bất công.
