1/ MỞ BÀI:
– Giới thiệu tác giả, tác phẩm
– Giới thiệu VĐNL: Chủ đề và đặc sắc nghệ thuật của văn bản
| Mẫu 1: Nhà phê bình văn học người Nga Bêlinxki khẳng định: “Tác phẩm nghệ thuật sẽ chết nếu nó miêu tả cuộc sống chỉ để miêu tả, nếu nó không phải là tiếng thét khổ đau hay lời ca tụng hân hoan, nếu nó không đặt ra những câu hỏi hoặc trả lời những câu hỏi đó”. Vậy nên, mỗi nhà văn buộc phải là “nhà nhân đạo từ trong cốt tủy” (Sê-khốp). Và nhà văn A với tình yêu thương con người vô bờ bến, cũng đã để cuộc đời “phả gió” vào trái tim mình, thôi thúc ông đi tìm kiếm những hạt bụi vàng lấp lánh trên cuộc đời, đúc thành những bông hoa hồng vàng sáng chói mang tên “B”. Đặc biệt, ấn tượng nhất với người đọc nhất có lẽ là đoạn văn “…”. Đoạn trích đã để lại trong lòng chúng ta những nét đặc sắc về chủ đề và hình thức nghệ thuật độc đáo.
Mẫu 2: Puskin từng viết: “Linh hồn là ấn tượng của một tác phẩm. Cây cỏ sống được là nhờ ánh sáng, chim muông sống được là nhờ tiếng ca, một tác phẩm sống được là nhờ tiếng lòng của người cầm bút”. Và nhà văn A đã để tiếng lòng của mình cất lên qua tác phẩm B. Đến với tác phẩm B, người đọc chắc hẳn vô cùng ấn tượng với đoạn trích… Qua đó ta thấy được những nét đặc sắc về chủ đề và hình thức nghệ thuật của văn bản. Mẫu 3: “Văn chương xưa nay được ví như bình rượu quý của thế gian. Và mỗi nhà văn được ví như là những nghệ nhân tinh chế hũ rượu văn chương ấy, bằng những tinh hoa của nghệ thuật và tình cảm mãnh liệt của mình dành cho đời, cho người. Tác phẩm đã quyến rũ lòng người bằng cách đó”. Truyện ngắn “…” của “…” thực sự là một “bình rượu tâm hồn” quý giá , và là nơi gửi gắm biết bao cái tâm, cái tài độc đáo để làm nên một tác phẩm bất hủ trong nền văn học Việt Nam. Chính vì vậy, đọc đoạn trích “…”, ta nhận ra vẻ đẹp độc đáo của chủ đề và đặc sắc nghệ thuật. Mẫu 4: Ai đó đã từng nói: “Những trang sách suốt đời đi vẫn nhớ. Như đám mây ngũ sắc ngủ trên đầu”. Có những tác phẩm ra đời để rồi lãng quên ngay sau đó, nhưng có những tác phẩm lại như những dòng sông đỏ nặng phù sa, in dấu ấn chạm khắc trong tâm hồn mỗi chúng ta. Những tác phẩm ấy đã trở thành “những bài ca không quên”, “bài ca lửa cháy”. Một trong số đó phải kể tới “ ……..” của …….. Đặc biệt, với trích đoạn “…”, ta càng trân trọng vẻ đẹp độc đáo của chủ đề và các đặc sắc nghệ thuật. Mẫu 5: “Vạt áo của triệu nhà thơ không bọc hết vàng mà đời rơi vãi / Hãy nhặt lấy chữ của đời mà góp nên trang” (Chế Lan Viên). Văn học nghệ thuật nói chung phải “bắt rễ từ cuộc đời” để rồi “nở hoa nơi từ ngữ”. Mỗi tác phẩm văn chương được ví như tấm gương phản chiếu thời đại. Trong nền văn học Việt Nam, có những tác phẩm văn học ra đời giữa những thăng trầm của vận nước để rồi trở thành “những bài ca không quên”. Trong số đó phải kể tới “…” của… Trích đoạn “…” đã để lại trong mỗi chúng ta vẻ đẹp độc đáo của chủ đề và các đặc sắc nghệ thuật. |
2/ THÂN BÀI:
Đoạn văn khái quát chung: (1 đoạn văn)
– Giới thiệu ngắn gọn vài nét về tác giả (Dựa vào phần chú thích trong đề thi, chỉ ra thông tin về vị trí và phong cách).
– Giới thiệu vài nét về tác phẩm (Dựa vào phần chú thích trong đề thi, chỉ ra thông tin về hoàn cảnh ra đời).
– Tóm tắt ngắn gọn văn bản: (chỉ 3-4 dòng). Mẫu câu: Sử dụng ngôi thứ…, điểm nhìn của…, câu chuyện kể về A – một người…
Phân tích chủ đề và đặc sắc nghệ thuật của văn bản
Chỉ ra và phân tích chủ đề của văn bản: (1 đoạn văn)
| Lời dẫn: Mỗi tác phẩm nghệ thuật phải thực sự là “tiếng sáo thổi lòng thời đại, thành giao liên dẫn dắt đưa đường”. Dường như ý thức rõ về điều này, nhà văn A đã viết nên “B” là “tiếng sáo”, là “giao liên” dẫn ta tới ý nghĩa nhân văn của [nêu chủ đề].
Hoặc: (1) “Nhà thơ như con ong biến trăm hoa thành mật ngọt / Một giọt mật thành đòi vạn chuyến ong bay” (Chế Lan Viên). Với ý thức sáng tạo không ngơi nghỉ, nhà văn A đã dẫn dắt người đọc trên những chuyến ong bay đến với chủ đề… (2) “Không có câu chuyện cổ tích nào đẹp hơn câu chuyện do chính cuộc đời viết ra” (Andersen). Bởi thế, đến với trích đoạn [tên tác phẩm], [tên tác giả] đã dẫn dắt ta khám phá chủ đề… |
– Nêu chủ đề: Câu chuyện ngắn đã đề cập đến chủ đề…
– Đánh giá: Đây là một chủ đề quen thuộc/ mới lạ trong văn học Việt Nam từ cổ chí kim. Có thể kể đến…
– Chứng minh chủ đề: Chủ đề câu chuyện đã được thể hiện một cách rõ ràng trong tác phẩm. Đầu tiên, nhan đề tác phẩm đề cập tới… Đặc biệt, chủ đề được làm rõ qua hình tượng nhân vật… Hành động, lựa chọn, cảm xúc của nhân vật đem đến bài học, thông điệp về…
Chỉ ra và phân tích các đặc sắc nghệ thuật của văn bản:
| Lời dẫn: Leonit Leonop cho rằng: “Mỗi tác phẩm là một khám phá về nội dung và một phát minh về hình thức”. Thật vậy, bên cạnh một nội dung sâu sắc, hình thức nghệ thuật là một yếu tố quan trọng không thể thiếu làm nên giá trị tác phẩm. [Trích đoạn B] của nhà văn A là một tác phẩm văn học trọn vẹn không chỉ bởi chủ đề … sâu sắc mà còn bởi hình thức nghệ thuật độc đáo.
Hoặc: (1) Có ai đó đã từng nói: “Hình thức là chiếc bình chứa đựng nội dung”. Một nội dung tuyệt đẹp phải trau chuốt bởi một hình thức tương xứng. Vì vậy, bên cạnh việc phát hiện thấy vẻ đẹp của chủ đề, ta còn nhận ra sự độc đáo trong hình thức nghệ thuật của trích đoạn. (2) Nguyễn Tuân từng nói: “Mỗi nhà văn là một phu chữ”. Còn Xuân Diệu lại cho rằng: “Thơ hay là hay cả hồn lẫn xác”. Có lẽ vì vậy mà văn chương không chỉ đề cao chủ đề mà còn khám phá những nét đặc sắc của nghệ thuật. Thật vậy, [Trích đoạn B] của nhà văn A là một tác phẩm văn học trọn vẹn không chỉ bởi chủ đề … sâu sắc mà còn bởi hình thức nghệ thuật độc đáo. |
– Đầu tiên, tác giả xây dựng một cốt truyện đơn giản: Nhân vật của truyện chỉ có… người:… Câu chuyện xoay quanh một vài sự kiện chính:…
– Toàn bộ thời gian của câu chuyện được gói gọn trong…
– Không gian hầu như là… – một không gian…
– Lời trần thuật và lời thoại của câu chuyện đi theo hướng trần thuật đơn giản, ngắn gọn
– Bên cạnh đó, điểm đặc biệt ở đây là tình huống truyện độc đáo, bất ngờ:
+ Chỉ ra tình huống
+ Đó là một tình huống độc đáo, thú vị
+ Tình huống đã khắc họa… của nhân vật.
+ Đồng thời, tình huống cũng tạo tiền đề làm nổi bật chủ đề… và thúc đẩy tình tiết truyện phát triển.
– Hơn hết, truyện còn đặc sắc với nghệ thuật xây dựng nhân vật ấn tượng: nhân vật hiện lên với lời nói, hành động, suy nghĩ, cảm xúc, nội tâm…
– Người kể chuyện: ngôi thứ… -> tạo cảm giác khách quan, không phiến diện từ đánh giá, nhận xét của một ai đó / cảm giác chân thực, sinh động như một thước phim, tăng độ tin cậy cho câu chuyện.
– Truyện kết thúc… với dư âm về [chủ đề] vẫn còn đọng lại mãi.
III. Đánh giá:
| Lời dẫn: Nếu như “tương lai của một nhà văn được đánh giá qua văn học anh ta để lại” như lời của Albert Camus thì tôi nghĩ A có thể tự hào về những gì mà ông/bà đã để lại cho đời. Trang viết của A đã làm đúng công việc của một kẻ sĩ “nâng giấc cho những người cùng đường tuyệt lộ”, làm đúng công việc của một kẻ sĩ luôn “quan hoài thường trực cho số phận con người”. Bằng cách …[đánh giá nghệ thuật], A đã xây dựng ấn tượng hình tượng nhân vật…, qua đó thể hiện…, đồng thời gửi gắm… (đánh giá nội dung). |
Đánh giá nghệ thuật: Tác giả đã xây dựng thành công tình huống truyện độc đáo, cốt truyện hấp dẫn người đọc; cách kể chuyện sinh động, lôi cuốn; ngôn ngữ mộc mạc, giản dị, gần gũi với lời ăn tiếng nói của con người; nghệ thuật phân tích tâm lí nhân vật sâu sắc, tinh tế…
Đánh giá nội dung:
– Xây dựng hình tượng…
– Bộc lộ tư tưởng về…
– Thể hiện thái độ… (trân trọng, ngợi ca / châm biếm, đả kích / phê phán, tố cáo / đồng cảm, thương xót)
– Gửi gắm bài học, thông điệp về…
KẾT BÀI
Mẫu 1: Bêlinxki quan niệm: “Tác phẩm nghệ thuật sẽ chết nếu nó miêu tả cuộc sống chỉ để miêu tả, nếu nó không phải là tiếng thét khổ đau hay lời ca tụng hân hoan, nếu nó không đặt ra những câu hỏi hoặc trả lời những câu hỏi đó”. Mỗi tác phẩm như một nấc thang nâng đỡ bước chân người đọc đi đến phần người, đi đến những giá trị chân – thiện – mĩ của cuộc sống. Tác phẩm B nói chung và đoạn văn/ đoạn thơ trên nói riêng của tác giả A như một làn gió mang tới cho tâm hồn con người thứ mát lành của triết lí sống đáng quý. Gấp lại trang sách mà ngọn gió ấy vẫn không ngừng thổi muôn đời.
Mẫu 2: Với những giá trị về chủ đề và đặc sắc nghệ thuật ở trên, đoạn trích xứng đáng trở thành tường thành cho tài năng và phong cách nghệ thuật của tác giả A . “Thời gian hủy hoại các lâu đài nhưng làm giàu những vần thơ” (Jorge Luis Borges). Một khoảnh khắc, ta bất chợt nhận ra, rằng thời gian vô tình nhất cũng trở nên dịu dàng khi đứng trước những vần thơ, câu viết. Năm tháng chảy trôi không khiến “B” rơi vào quên lãng, mà rơi vào khoảng trống trong trái tim và khối óc của con người, để người ta mãi nhớ, mãi trân trọng một tác phẩm để đời như thế.
Mẫu 3: Đoạn trích B khép lại, nhưng dư âm của nó vẫn còn mãi. Câu nói của Đặng Tiến: “Nghệ thuật tạo vẻ đẹp cho dòng nước mắt và biến nỗi thống khổ của nhân loại thành tiếng hát vô biên” như tìm thấy minh chứng rõ nét trong đoạn trích. Qua ngòi bút tài hoa của nhà văn A, những nỗi đau, những khát vọng của con người được nâng lên tầm cao của nghệ thuật, trở thành nguồn cảm hứng bất tận. “B” không chỉ là một câu chuyện, mà còn là một thông điệp sâu sắc về cuộc đời, về con người.
Mẫu 4: Đoạn trích … đã khép lại nhưng dư âm của nó vẫn còn mãi trong lòng người đọc. Những trang sách ấy như một bản tình ca, ngân vang những cung bậc cảm xúc đa dạng, từ niềm vui, nỗi buồn, đến sự trân trọng. Qua đoạn trích, (tên tác giả) đã gửi gắm đến chúng ta thông điệp về tình yêu thương, sự hy sinh cao cả. Đó không chỉ là tình yêu giữa con người với con người mà còn là tình yêu đối với cuộc sống. (Tên tác phẩm) là một món quà tinh thần ý nghĩa, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về giá trị của cuộc sống và trân trọng những người xung quanh.
Mẫu 5: Như vậy, truyện ngắn “…” của “…” thực sự là một “bình rượu tâm hồn” quý giá, đã khơi gợi trong lòng người đọc biết bao cảm xúc. Tác phẩm không chỉ đơn thuần là một câu chuyện, mà còn là một hành trình khám phá tâm hồn, giúp chúng ta hiểu sâu sắc hơn về cuộc sống và con người.
