ĐOẠN VĂN PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ NHÂN VẬT TRONG ĐOẠN TRÍCH/TÁC PHẨM TRUYỆN
Định hướng viết đoạn văn:
Bước 1. Viết mở đoạn:
Dựa vào đề bài để dẫn dắt và nêu đúng vấn đề nghị luận, đánh giá vấn đề (có thể mở đoạn trực tiếp hoặc gián tiếp).
Câu dẫn mẫu:
Nhân vật (tên nhân vật) … trong tác phẩm (tên tác phẩm) … đã để lại trong lòng độc giả những ấn tượng sâu sắc.
Truyện ngắn (tên tác phẩm) … của tác giả (tên tác giả) … đã xây dựng thành công nhân vật …
Bàn về truyện ngắn, Tô Hoài từng nói: “Dựng nhân vật là điều khó khăn nhất đối với người viết”. Truyện ngắn (tên tác phẩm) … đã khắc họa thành công hình tượng nhân vật (tên nhân vật) …
Nhà văn Tô Hoài từng nói: “Nhân vật là linh hồn và là trụ cột của tác phẩm”. Nhân vật (tên nhân vật) … chính là linh hồn của đoạn trích trong tác phẩm (tên tác phẩm) … của tác giả (tên tác giả) …
Tô Hoài từng quan niệm: “Nhân vật là nơi duy nhất tập trung hết thảy, giải quyết hết thảy trong một sáng tác”. Cũng như Tô Hoài, tác giả (tên tác giả) … luôn ý thức sâu sắc về tầm quan trọng của việc xây dựng nhân vật. Nhân vật (tên nhân vật) … trong đoạn trích/tác phẩm (tên tác phẩm) … là minh chứng cho điều đó.
Bước 2. Viết các câu phát triển đoạn:
Phân tích, nhận xét, đánh giá về vấn đề mà đề bài yêu cầu (phần trọng tâm của đoạn văn).
Nội dung cần viết:
Giới thiệu nhân vật: Tên tuổi, nghề nghiệp, ngoại hình, hoàn cảnh xuất hiện nhân vật (nếu có).
Cuộc đời, số phận nhân vật: Sử dụng dẫn chứng để làm rõ.
Tính cách/vẻ đẹp nhân vật: Sử dụng dẫn chứng để làm rõ.
Phần (1), (2), (3) mỗi phần là một luận điểm cần viết thành MỘT CÂU VĂN HOÀN CHỈNH, đưa ra lí lẽ + dẫn chứng để phân tích nhân vật
Nghệ thuật khắc họa hình tượng nhân vật: Mẫu câu: Nhân vật … được khắc họa qua những nét nghệ thuật đặc sắc …
(Phân tích tình huống; ngôi kể, điểm nhìn; xây dựng nhân vật qua ngoại hình, hành động, ngôn ngữ, tâm trạng; đặt nhân vật vào hoàn cảnh cụ thể; ngôn ngữ, giọng điệu trần thuật…). Bước 3. Viết kết đoạn:
Khẳng định lại giá trị của vấn đề:
Vấn đề đó đã góp phần quan trọng làm nổi bật chủ đề của tác phẩm.
Thể hiện tài năng, đặc sắc trong phong cách nghệ thuật của tác giả.
Rút ra thông điệp đối với bạn đọc.
CÔNG THỨC VIẾT ĐOẠN VĂN PHÂN TÍCH NHÂN VẬT
MỞ ĐOẠN
Nhà văn Tô Hoài từng nói: “Nhân vật là linh hồn và là trụ cột của tác phẩm” bởi lẽ nhân vật giống như một lăng kính giúp phản ánh cái nhìn của người nghệ sĩ về cuộc sống. Trong tác phẩm …(nêu tên tác phẩm)…, tác giả…(nêu tên tác giả)… đã khéo léo thổi hồn vào thiên truyện qua việc xây dựng nhân vật, trong đó để lại ấn tượng sâu sắc nhất với bạn đọc có lẽ là nhân vật …(nêu tên nhân vật)…là một người….(nhận xét nhân vật bằng một câu văn)…
2. THÂN ĐOẠN
Giới thiệu nhân vật: Nhân vật…. là một người …. (Luận điểm 1) (thêm lí lẽ + dẫn chứng).
Cuộc đời, số phận nhân vật: …(nhân vật)… sống trong hoàn cảnh (Luận điểm 2)
(thêm lí lẽ + dẫn chứng). Qua đó, …(tác giả)… đã khắc họa một nhân vật (nhận xét đã khắc oạ
nhân vật ntn?)….
Tính cách/vẻ đẹp nhân vật: Nhân vật …(tên nhân vật)… mang vẻ đẹp tâm hồn của …. (Luận điểm 3). (thêm lí lẽ + dẫn chứng). Qua nhân vật, …(tác giả)… đã tôn vinh/làm rõ nét/vẽ nên/cho thấy vẻ đẹp của…(nêu tên nhân vật) (nhận xét nhân vật ít nhất 3 tính từ)
*Lưu ý: Phần (1), (2), (3) là QUAN TRỌNG NHẤT mỗi phần là một luận điểm cần viết thành MỘT CÂU VĂN HOÀN CHỈNH, đưa ra lí lẽ + dẫn chứng để phân tích nhân vật sau đó nhận xét.
(4) Nghệ thuật khắc họa hình tượng nhân vật:
Nhân vật…(nêu tên NV)… được khắc họa qua những nét nghệ thuật đặc sắc như ngôn ngữ đối thoại/độc thoại nội tâm/ngôn ngữ mộc mạc, giản dị, gần gũi, đời thường đã làm nên hình tượng…(nêu tên nhân vật)… sống động, chân thực. Thêm vào đó,…(chuyển sang phần (5))…
(5) Phân tích tình huống và các yếu tố nghệ thuật xây dựng nhân vật:
Nhân vật…(nêu tên nhân vật)… được đặt trong một tình huống truyện độc đáo và giàu kịch
tính, tác phẩm sử dụng ngôi kể thứ ba/ thứ nhất (chỉ chọn 1 trong 2 ngôi kể), với điểm nhìn trần thuật chủ yếu tập trung vào nhân vật…(nêu tên nhân vật)……………………………….. , giúp người đọc hiểu sâu sắc những
biến đổi trong tâm trạng và nội tâm của nhân vật. Ngoài ra, …(tác giả)… khắc hoạ tâm trạng của …(nêu tên NV) qua các đoạn miêu tả đặc sắc, giúp làm nổi bật sự biến chuyển tâm lý sâu
sắc của nhân vật trong hoàn cảnh đặc biệt. Qua tất cả các yếu tố trên, …(TG)… không chỉ tái hiện hình ảnh một người …(nhận xét 1)… mà còn…(nhận xét 2)…
3. KẾT ĐOẠN
Nhân vật …(nêu tên NV)… trong truyện ngắn …(tên truyện)… của …(tác giả)… đã góp phần quan trọng làm nổi bật chủ đề của tác phẩm – …(nêu chủ đề của truyện)…. Qua hình tượng …(nêu tên NV)…, …(tác giả)… không chỉ tái hiện chân thực hình ảnh mà còn thể hiện
tài năng bậc thầy trong việc khắc họa tâm lý nhân vật và sử dụng nghệ thuật ngôn ngữ giản dị nhưng giàu sức gợi. Truyện ngắn gửi đến bạn đọc thông điệp sâu sắc:…(nêu thông điệp)…
II. Áp dụng
Đề 1: Viết đoạn văn phân tích nhân vật ông Hai trong truyện ngắn ” Làng” của Kim Lân
Mở bài:
Cách dẫn 1: Nhà văn Tô Hoài từng nói: “Nhân vật là linh hồn và là trụ cột của tác phẩm” bởi lẽ nhân vật giống như một lăng kính giúp phản ánh cái nhìn của người nghệ sĩ về cuộc sống. Nhân vật ông Hai chính là linh hồn của truyện ngắn “Làng” của tác giả Kim Lân – một tác phẩm đầy ý nghĩa về tình yêu làng và tinh thần dân tộc.
Cách dẫn 2: Tô Hoài từng quan niệm: “Nhân vật là nơi duy nhất tập trung hết thảy, giải quyết hết thảy trong một sáng tác”. Cũng như Tô Hoài, tác giả Kim Lân luôn ý thức sâu sắc về tầm quan trọng của việc xây dựng nhân vật. Nhân vật ông Hai trong tác phẩm “Làng” là minh chứng rõ nét cho điều đó.
Thân bài:
Giới thiệu nhân vật: Nhân vật ông Hai là một người nông dân nghèo, sống chân chất, mộc mạc, yêu làng quê tha thiết. (Luận điểm 1) Ông là đại diện tiêu biểu cho tầng lớp nông dân Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Nhân vật xuất hiện trong hoàn cảnh chiến tranh, khi ông cùng gia đình phải tản cư rời xa ngôi làng yêu dấu của mình. (thêm dẫn chứng).
Cuộc đời, số phận nhân vật: Ông Hai sống trong hoàn cảnh khó khăn, phải rời bỏ ngôi làng chôn rau cắt rốn, nơi gắn bó với bao kỷ niệm, để đi tản cư. (Luận điểm 2) Tuy xa làng, nhưng trái tim ông luôn hướng về quê hương. Tình yêu làng sâu sắc ấy được thể hiện qua niềm tự hào về làng Chợ Dầu – nơi ông luôn ca ngợi với niềm kiêu hãnh. Thế nhưng, khi nghe tin làng theo giặc, ông đau đớn, tủi nhục, cảm giác như bị phản bội. Những câu nói “Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây thì phải thù” cho thấy lòng yêu nước của ông còn lớn hơn cả tình yêu làng (thêm dẫn chứng). Qua đó, Kim Lân đã khắc họa một nhân vật nông dân với số phận gắn bó chặt chẽ với đất nước, vừa giản dị, vừa cao cả.
Tính cách/vẻ đẹp nhân vật: Nhân vật ông Hai mang vẻ đẹp tâm hồn của người nông dân Việt Nam trong kháng chiến. (Luận điểm 3) Trước hết, ông là người yêu làng, yêu nước sâu sắc. Dù xa làng nhưng ông luôn dõi theo từng diễn biến của kháng chiến, tự hào khi kể về làng Chợ Dầu. Lòng tự trọng và tinh thần trách nhiệm với đất nước của ông được thể hiện rõ nét khi nghe tin làng theo giặc, ông đau đớn, dằn vặt, thậm chí muốn từ bỏ làng vì lòng yêu nước lớn lao. Ông còn là người giàu tình cảm, luôn hướng về gia đình và quê hương. Hành động “ôm thằng con út vào lòng thủ thỉ tâm sự” bộc lộ nỗi lòng sâu sắc của một người cha, một người yêu nước đang bị giằng xé (thêm dẫn chứng). Qua nhân vật, Kim Lân đã tôn vinh vẻ đẹp của người nông dân thời kỳ kháng chiến: giản dị nhưng cao cả, mộc mạc nhưng sâu sắc.
(4) Nghệ thuật khắc họa hình tượng nhân vật:
Nhân vật ông Hai được khắc họa qua những nét nghệ thuật đặc sắc như ngôn ngữ đối thoại và độc thoại nội tâm. Những lời kể của ông về làng Chợ Dầu ngập tràn niềm tự hào đã tái hiện rõ nét tâm lý yêu làng, yêu quê hương. Độc thoại nội tâm khi ông nghe tin làng theo giặc lại lột tả chân thực nỗi đau, sự giằng xé trong tâm hồn ông. Ngôn ngữ mộc mạc, đậm chất nông dân và cách miêu tả chi tiết nội tâm đã làm nên hình tượng ông Hai sống động, chân thực. Thêm vào đó, bối cảnh chiến tranh được đặt trong mối quan hệ giữa cá nhân và tập thể, giữa tình yêu làng và lòng yêu nước, đã làm nổi bật chiều sâu tính cách và vẻ đẹp của nhân vật.
(5) Phân tích tình huống và các yếu tố nghệ thuật xây dựng nhân vật:
Nhân vật ông Hai được đặt trong một tình huống truyện độc đáo và giàu kịch tính, tác phẩm sử dụng ngôi kể thứ ba, với điểm nhìn trần thuật chủ yếu tập trung vào nhân vật ông Hai, giúp người đọc hiểu sâu sắc những biến đổi trong tâm trạng và nội tâm của nhân vật. Ngoài ra, Kim Lân khắc hoạ tâm trạng của ông Hai qua các đoạn độc thoại nội tâm được miêu tả rất sâu sắc. Qua tất cả các yếu tố trên, Kim Lân không chỉ tái hiện hình ảnh một người nông dân yêu nước, mà còn khẳng định giá trị vĩnh cửu của lòng yêu nước trong mọi hoàn cảnh.
Kết bài:
Nhân vật ông Hai trong truyện ngắn Làng của Kim Lân đã góp phần quan trọng làm nổi bật chủ đề của tác phẩm – tình yêu làng gắn liền với lòng yêu nước và tinh thần kháng chiến. Qua hình tượng ông Hai, Kim Lân không chỉ tái hiện chân thực hình ảnh người nông dân Việt Nam mà còn thể hiện tài năng bậc thầy trong việc khắc họa tâm lý nhân vật và sử dụng nghệ thuật ngôn ngữ giản dị nhưng giàu sức gợi. Truyện ngắn gửi đến bạn đọc thông điệp sâu sắc: tình yêu quê hương, đất nước không chỉ là tình cảm riêng lẻ mà còn là nền tảng vững chắc để mỗi cá nhân vượt qua khó khăn, cùng dân tộc bảo vệ độc lập và tự do.
