Đọc hiểu truyện ngắn Thầy hiệu trưởng

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu:

THẦY HIỆU TRƯỞNG

Thầy hiệu trưởng của chúng tôi là một người ôn hòa, dễ mến. Dáng người thầy cao, đeo kính, râu pha trộn giữa những sợi đen và những sợi bạc dài xuống ngực. Thầy thường xuyên mặc bộ quần áo màu xám, đóng cúc đến tận cằm, trông người ôn hòa, dễ mến rất trang trọng và nghiêm nghị.

Những bạn vi phạm kỷ luật mà bị gọi vào phòng hiệu trưởng thì rất run sợ nhưng thầy hiệu trưởng không trách mắng họ, chỉ nắm tay họ và nói lần sau không được làm như thế nữa. Thầy còn an ủi, động viên họ sau này phải làm một đứa trẻ ngoan. Lời nói của thầy rất nhẹ nhàng, thải độ rất ôn hòa, mỗi khi bước ra khỏi phòng thầy, mắt các bạn ấy đỏ hoe. Họ cảm thấy xấu hổ vì những chuyện mà mình đã làm.

Sáng nào cũng vậy, thầy hiệu trưởng là người đầu tiên đến trường. Thầy chờ học sinh đến trường, chờ phụ huynh tìm gặp mình nói chuyện. Khi tan học, thầy là người cuối cùng rời khỏi trường. Bởi vì thầy phải đi kiểm tra ở quanh trường xem có học sinh nào đi trên đường không chú ý an toàn hay không, xem có học sinh nghịch ngợm nào mải chơi không về nhà không. Những bạn đùa nghịch trên đường, chỉ cần nhìn thấy dáng người cao lớn của thầy hiệu trưởng là lập tức giải tán ngay. Lúc ấy thầy hiệu trưởng đứng xa dõi theo họ, ánh mắt buồn nhưng chất chứa tình yêu thương.

Nghe mẹ nói, từ sau khi con trai của thầy hy sinh trên chiến trường, hiếm khi nhìn thấy thầy cười. Bây giờ trên bàn làm việc của thầy vẫn còn tấm ảnh con trai. Khi con trai hy sinh, thầy hiệu trưởng đã muốn từ chức. Ngay cả đơn xin nghỉ cũng viết xong rồi. Chỉ có điều thầy không nỡ rời xa học trò nên không thể hạ quyết tâm được.

Một lần, thầy hiệu trưởng muốn rời khỏi trường. Đúng lúc ấy bố tôi đến trường, bố liền khuyên thấy: “Thầy hiệu trưởng, nếu thấy đi thì thật đáng tiếc. Các em học sinh không thể rời xa thầy được”. Lúc ấy một ông bố dẫn một em bé vào phòng và nói muốn chuyển trường. Thầy hiệu trưởng tỏ ra rất ngạc nhiên, kéo em bé ấy đến bên mình, nâng cằm em ấy, nhìn em ấy một lúc rồi mới nói đồng ý. Sau đó, thầy ghi tên họ để hai bố con họ về còn mình thì chìm vào suy tư. Lúc ấy, bố tôi nói: “Thầy mà từ chức thì trường học sẽ thế nào?”. Thầy hiệu trưởng nghe vậy, liền lấy tờ đơn trong ngăn kéo, xé làm đôi rồi nói: “Sau này tôi không nhắc đến chuyện từ chức nữa”.

(Trích “Những tấm lòng cao cả”, Edmondo De Amicis*)

*Chú thích: Edmondo De Amicis (1846–1908) là nhà văn Ý. Ông là nhà hoạt động xã hội, nhà văn lỗi lạc, giàu lòng nhân ái. Ông được biết đến với những tác phẩm dành cho thiếu nhi chứa nhiều ý nghĩa, trong đó nổi tiếng trên toàn thế giới là “Những tấm lòng cao cả”.

Câu 1. Văn bản trên thuộc thể loại nào?

A. Truyện cổ tích. B. Truyện ngụ ngôn.

C. Truyện ngắn. D. Tiểu thuyết.

Câu 2. Nhận xét nào sau đây đúng với đặc điểm thể loại của văn bản trên?

Truyện viết về các sự kiện, nhân vật có liên quan đến lịch sử với sự tưởng tượng, hư cấu.

Cốt truyện thường mượn các con vật để nói chuyện con người.

Truyện phản ánh một bức tranh xã hội rộng lớn và những vấn đề của cuộc sống con người; có nhiều nhân vật đan xen với nhiều sự kiện, xung đột.

Cốt truyện đơn giản, sự kiện, xung đột ít; tập trung thể hiện quá trình phát triển tính cách của nhân vật.

Câu 3. Truyện “Thầy hiệu trưởng” sử dụng ngôi kể nào?

A. Ngôi kể thứ nhất. B. Ngôi kể thứ hai.

C. Ngôi kể thứ ba. D. Cả ngôi kể thứ nhất và thứ ba.

Câu 4. Đề tài chính trong câu chuyện trên là gì?

A. Tình cảm gia đình. B. Tình yêu quê hương.

C. Tình thầy trò. D. Tình bạn.

Câu 5. Thầy hiệu trưởng trong câu chuyện trên là người như thế nào?

Thầy hiệu trưởng là người dễ mến, tận tâm, yêu thương học sinh.

Thầy hiệu trưởng là người nghiêm khắc, yêu thương học sinh.

Thầy hiệu trưởng là người khiêm khắc, hay trách phạt học sinh.

Thầy hiệu trưởng là người hiền từ, nhân hậu, giàu lòng bao dung.

Câu 6. Tại sao những học sinh vi phạm đều cảm thấy xấu hổ khi bị gọi vào phòng hiệu trưởng?

Vì thầy trách mắng, dọa phạt.

Vì lời nói ôn hòa, thái độ nhẹ nhàng của thầy.

Vì thầy sẽ buộc thôi học những học sinh đó.

Vì thầy sẽ báo về cho cha mẹ học sinh.

Câu 7. Theo em, lí do nào khiến thầy hiệu trưởng không nhắc đến chuyện từ chức nữa?

Vì hoàn cảnh đặc biệt của gia đình thầy.

Vì thầy cảm thấy mình còn mạnh khỏe để tiếp tục giảng dạy và cống hiến.

Vì thầy không nỡ rời xa học trò và học trò không thể rời xa thầy.

Vì nỗi trống vắng khi đứa con trai của thầy đã hi sinh trên chiến trường.

Câu 8. Xét theo mục đích nói, câu: “Thầy mà từ chức thì trường học sẽ thế nào?” thuộc kiểu câu gì?

A. Câu hỏi.

B. Câu kể.

C. Câu cảm.

D. Câu khiến.

Câu 9. Phép liên kết nào được sử dụng trong đoạn văn: “Thầy chờ học sinh đến trường, chờ phụ huynh tìm gặp mình nói chuyện. Khi tan học, thấy là người cuối cùng rời khỏi trường. Bởi vì thầy phải đi kiểm tra ở quanh trường xem có học sinh nào đi trên đường không chú ý an toàn hay không, xem có học sinh nghịch ngợm nào mải chơi không về nhà không.”?

A. Phép lặp, phép thế. B. Phép lặp, phép nối.

C. Phép thế, phép liên tưởng. D. Phép nối, phép liên tưởng.

Câu 10. Nhận xét nào sau đây đúng nhất với đặc sắc nghệ thuật của truyện?

Hệ thống nhân vật, sự việc được xây dựng cụ thể, phong phú và đa dạng.

Cốt truyện đơn giản, cách kể chuyện nhẹ nhàng, khắc họa nhân vật qua nhiều phương diện.

Tình tiết truyện đơn giản, diễn tả được một cung bậc cảm xúc của nhân vật.

Tình huống truyện đặc sắc, các sự việc diễn ra theo một trình tự logic giúp người đọc dễ nắm bắt nội dung.

Thực hiện các yêu cầu:

Câu 11. Tác giả gửi đến bạn đọc những thông điệp gì? Hãy nêu hành động cụ thể em đã bày tỏ lòng biết ơn đối với các thầy cô giáo dạy dỗ mình?

Câu 12. Tình yêu thương là thứ tình cảm tốt đẹp giữa con người với con người, nó được xuất phát từ tấm lòng và sự chân thành. Qua văn bản trên cùng với những hiểu biết xã hội của mình, em hãy viết đoạn văn khoảng 12 câu trình bày suy nghĩ về tình yêu thương trong cuộc sống.

Trả lời câu hỏi trắc nghiệm:

• Câu 1: C. Truyện ngắn.
  • Giải thích: Đoạn trích có dung lượng ngắn, tập trung khắc họa một nhân vật (thầy hiệu trưởng) và một vài sự kiện xoay quanh nhân vật đó, phù hợp với đặc điểm của thể loại truyện ngắn.
• Câu 2: D. Cốt truyện đơn giản, sự kiện, xung đột ít; tập trung thể hiện quá trình phát triển tính cách của nhân vật.
  • Giải thích: Văn bản chủ yếu xoay quanh việc miêu tả con người và tấm lòng của thầy hiệu trưởng, không có nhiều sự kiện hay xung đột phức tạp.
• Câu 3: A. Ngôi kể thứ nhất.
  • Giải thích: Người kể chuyện xưng “tôi” (qua chi tiết “bố tôi”) và dùng từ “chúng tôi”, trực tiếp kể lại câu chuyện mình chứng kiến.
• Câu 4: C. Tình thầy trò.
  • Giải thích: Toàn bộ câu chuyện tập trung làm nổi bật sự tận tâm, tình yêu thương của thầy hiệu trưởng dành cho học sinh và sự kính trọng, yêu mến của học trò đối với thầy.
• Câu 5: A. Thầy hiệu trưởng là người dễ mến, tận tâm, yêu thương học sinh.
  • Giải thích: Đáp án này bao quát đầy đủ nhất các phẩm chất của thầy được thể hiện trong văn bản: “ôn hòa, dễ mến” (đoạn 1), “tận tâm” (đoạn 3), và “yêu thương học sinh” (thể hiện qua mọi hành động của thầy).
• Câu 6: B. Vì lời nói ôn hòa, thái độ nhẹ nhàng của thầy.
  • Giải thích: Chi tiết trong bài: “Lời nói của thầy rất nhẹ nhàng, thái độ rất ôn hòa, mỗi khi bước ra khỏi phòng thầy, mắt các bạn ấy đỏ hoe. Họ cảm thấy xấu hổ…”. Chính sự bao dung của thầy đã khiến các bạn học sinh tự nhận ra lỗi lầm.
• Câu 7: C. Vì thầy không nỡ rời xa học trò và học trò không thể rời xa thầy.
  • Giải thích: Văn bản có chi tiết: “Chỉ có điều thầy không nỡ rời xa học trò nên không thể hạ quyết tâm được” và lời khuyên của người bố: “Các em học sinh không thể rời xa thầy được”.
• Câu 8: A. Câu hỏi.
  • Giải thích: Câu nói kết thúc bằng dấu chấm hỏi và có cấu trúc của một câu nghi vấn, dù mục đích là để khẳng định vai trò quan trọng của thầy.
• Câu 9: B. Phép lặp, phép nối.
  • Giải thích: Từ “thầy” được lặp lại nhiều lần (phép lặp) và câu cuối cùng được nối với câu trước bằng từ “Bởi vì” (phép nối).
• Câu 10: B. Cốt truyện đơn giản, cách kể chuyện nhẹ nhàng, khắc họa nhân vật qua nhiều phương diện.
  • Giải thích: Truyện có cốt truyện rất đơn giản. Nhân vật thầy hiệu trưởng được khắc họa đa chiều: qua ngoại hình, lời nói, hành động, và cả nỗi đau riêng, tạo nên một hình tượng sâu sắc.

Thực hiện các yêu cầu:

Câu 11. Thông điệp và hành động biết ơn

Qua câu chuyện về thầy hiệu trưởng, tác giả muốn gửi gắm đến chúng ta những thông điệp sâu sắc:

• Sức mạnh của tình yêu thương: Tình yêu thương chân thành, sự bao dung và cách giáo dục bằng lòng nhân ái có sức cảm hóa lớn hơn nhiều so với những lời trách mắng hay hình phạt nghiêm khắc.
• Đề cao tấm lòng và sự cống hiến của người thầy: Câu chuyện là lời ca ngợi những người thầy, người cô tận tụy, hết lòng vì học sinh, coi học trò như con và tìm thấy ý nghĩa cuộc sống trong sự nghiệp trồng người, ngay cả khi phải trải qua nỗi đau riêng.
• Lòng biết ơn: Chúng ta cần biết trân trọng, kính yêu những người thầy đã dạy dỗ và dìu dắt mình.

Để bày tỏ lòng biết ơn đối với các thầy cô giáo, em đã và sẽ thực hiện những hành động cụ thể như:

• Luôn chăm chỉ học tập, vâng lời thầy cô, bởi đó là món quà ý nghĩa nhất.
• Lễ phép chào hỏi khi gặp thầy cô trong và ngoài trường.
• Tích cực phát biểu, hăng hái tham gia vào bài giảng để tạo không khí học tập sôi nổi.
• Nhân các ngày lễ như 20/11, em cùng các bạn đến thăm, tặng hoa và gửi những lời chúc tốt đẹp nhất đến thầy cô của mình.

Câu 12. Đoạn văn về tình yêu thương trong cuộc sống

Tình yêu thương là thứ tình cảm thiêng liêng và là nguồn sức mạnh vô giá trong cuộc sống của mỗi con người. Nó không phải là điều gì quá cao xa mà được thể hiện qua những hành động quan tâm, sẻ chia và bao dung chân thành hằng ngày. Giống như trong câu chuyện, tình yêu thương của thầy hiệu trưởng không nằm ở những lời giáo điều mà ở cái nắm tay ấm áp, ánh mắt hiền từ và sự kiên nhẫn vô bờ dành cho học trò. Chính tình thương ấy đã cảm hóa những bạn học sinh nghịch ngợm, khiến các bạn tự thấy xấu hổ và muốn trở thành người tốt hơn. Tình yêu thương còn là liều thuốc chữa lành mọi vết thương tâm hồn, giúp thầy hiệu trưởng vượt qua nỗi đau mất con để tiếp tục cống hiến cho sự nghiệp trồng người. Thật vậy, một xã hội có tình yêu thương sẽ là một xã hội gắn kết, nơi con người biết đồng cảm, giúp đỡ lẫn nhau vượt qua khó khăn. Ngược lại, một thế giới thiếu vắng tình thương sẽ chỉ còn lại sự ích kỷ, cô đơn và lạnh lẽo. Vì vậy, mỗi chúng ta hãy học cách cho đi và đón nhận tình yêu thương, bắt đầu từ những người thân yêu trong gia đình, bạn bè và lan tỏa ra cộng đồng. Hãy để tình yêu thương sưởi ấm tâm hồn ta và làm cho cuộc sống này trở nên tốt đẹp, ý nghĩa hơn.