Mở bài, Kết bài cho Tiếng đàn mưa
Phân tích bài thơ “Tiếng đàn mưa” của Bích Khê:
Mưa hoa rụng, mưa hoa xuân rụng
Mưa xuống lầu, mưa xuống thềm lan
Mưa rơi ngoài nẻo dặm ngàn
Nước non rả rích giọng đàn mưa xuân.
Lầu mưa xuống, thêm lan mưa xuống
Cùng nước non hoa rụng mưa xuân
Mưa rơi ngoài nội trên ngàn
Nghe trong ý khách giọt đàn mưa rơi.
Đầm mưa xuống nẻo đồi mưa xuống
Bóng dương tà rụng bóng tà dương
Hoa xuân rơi với bóng dương
Mưa trong ý khách mưa cùng nước non.
Rơi hoa kết mưa còn rả rích
Càng mưa rơi cánh tịch bóng dương
Bóng dương với khách tha hương
Mưa trong ý khách muôn hàng lệ rơi.
Để viết được mở bài và kết bài, trước hết học sinh cần nhận diện được:
- Tác giả : Bích Khê
- Tác phẩm : Tiếng đàn mưa
- Vấn đề nghị luận: Phân tích bài thơ “Tiếng đàn mưa” của Bích Khê
- Nội dung chính: Tác giả khắc họa một không gian mưa xuân huyền ảo tạo ra tiếng đàn da diết, qua đó thể hiện tâm trạng cô đơn, lạc lõng của nhân vật trữ tình
- Phạm vi ngữ liệu: “Mưa hoa rụng, mưa hoa xuân rụng …Mưa trong ý khách muôn hàng lệ rơi.”
Học sinh có thể tham khảo 2 cách mở bài trực tiếp và gián tiếp sau:
Mở bài trực tiếp :
Bích Khê là một trong những nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, ông đã thể hiện sự lãng mạn và sâu lắng của mình qua bài thơ “Tiếng đàn mưa”. Bằng cấu trúc thơ song thất lục bát, ông không chỉ khắc họa một không gian mưa xuân huyền ảo, mà còn truyền tải những cảm xúc cô đơn và hoài niệm của con người, mở ra trước mắt người đọc một không gian đầy nhạc điệu và cảm xúc sâu lắng. Ta có thể cảm nhận điều đó qua những câu thơ:
“Mưa hoa rụng, mưa hoa xuân rụng
…
Mưa trong ý khách muôn hàng lệ rơi.”
Mở bài gián tiếp:
Nhà phê bình Lê Ngọc Trà từng nhận xét “Nghệ thuật bao giờ cũng là tiếng nói của tình cảm con người, là sự tự giãi bày và gửi gắm tâm tư” Thật vậy, ai đã từng đau đáu với nỗi đau của nàng Kiều ở lầu Ngưng Bích, ai đã từng thấu hiểu cảm giác cô liêu hiu quạnh của Huy Cận khi đứng trước đất trời, chắc hẳn sẽ cảm thấy đồng cảm với tâm trạng cô đơn, hoài niệm của nhân vật trữ tình dưới cơn mưa xuân trong bài thơ “Tiếng đàn mưa” của nhà thơ Bích Khê. Bằng tài năng nghệ thuật của mình, tác giả đã chạm đến trái tim bạn đọc bằng những câu thơ thật sâu lắng:
“Mưa hoa rụng, mưa hoa xuân rụng
…
Mưa trong ý khách muôn hàng lệ rơi.”
Kết bài :
“Tiếng đàn mưa” của Bích Khê đã trở thành một tác phẩm phản ánh sự kết hợp tinh tế giữa âm thanh và hình ảnh, giữa thiên nhiên và tâm trạng con người. Qua sự lặp lại của hình ảnh và âm thanh, bài thơ mang đến cho người đọc cảm giác về sự vô tận của thời gian và những nỗi niềm sâu kín của một tâm hồn đang tìm kiếm sự đồng điệu giữa mình và thế giới xung quanh. Bích Khê đã khéo léo lồng ghép tâm trạng của nhân vật trữ tình vào âm thanh của mưa, để mỗi giọt mưa rơi đều mang theo một phần của ký ức và cảm xúc, tạo nên một bản giao hưởng hoàn hảo của sự cô đơn, hoài niệm và nhạc cảm lãng mạn.
Mẫu 1
Mỗi khi mưa rơi, dường như cảm xúc trong mỗi người lại trở nên nhạy cảm hơn. Tiếng mưa đi kèm với những tâm trạng nhớ nhung, khắc khoải và những suy tư về cuộc sống. Cũng như chúng ta, đứng trước mưa mà xao xuyến nỗi lòng, Bích Khê đã đưa cảm xúc ấy vào chính tác phẩm của mình, bài thơ Tiếng đàn mưa.
Mở đầu bài thơ, tác giả đã gợi nên khung cảnh về một ngày mưa:
“Mưa hoa rụng, mưa hoa xuân rụng
Mưa xuống lầu, mưa xuống thềm lan
Mưa rơi ngoài nẻo dặm ngàn
Nước non rả rích giọng đàn mưa xuân.”
Sự vật như rơi rụng cùng những giọt mưa nặng hạt. Những giọt mưa rơi xuống, rơi xuống từng hạt rồi xuống “lầu”, xuống cả “thềm lan”. Mưa bao trùm mọi thứ xung quanh. Khung cảnh của một ngày mưa được tái hiện cùng sự rụng rơi của những sự vật. Một khung cảnh tả thực, được vẽ nên bằng chính ngòi bút của tác giả. Ông gọi tiếng những giọt mưa rơi ấy là “giọng đàn mưa xuân”. Mưa xuân, mùa mưa mang đến hạnh phúc, vậy nên tiếng mưa dưới mùa xuân nghe thấy tiếng đàn. Tiếng đàn ấy mang sức thôi miên con người, nghĩ v về những gì đã qua êm ái, những gì tốt đẹp còn vương lại trong tâm trí. Mưa rơi, bao phủ lên mọi nẻo, mọi chốn:
“Lầu mưa xuống, thêm lan mưa xuống
Cùng nước non hoa rụng mưa xuân
Mưa rơi ngoài nội trên ngàn
Nghe trong ý khách giọt đàn mưa rơi.”
Mưa rơi xuống lầu, lại rơi xuống thềm hoa lan xinh đẹp. Mưa rơi từ những cánh đồng tới những núi non suối thác. Một khung cảnh chỉ toàn những giọt nước mưa rửa trôi những thứ cũ để mang đến những cái mới lạ. “Nghe trong ý khách giọt đàn mưa rơi” đâu đó ta nghe thấy tiếng của nỗi lòng đầy tâm sự. Tiếng đàn có thể cất lên trong tiếng mưa chút buồn. Nó gợi lên cái tâm tư riêng khó đoán của người khách. Lúc vui lúc buồn, chỉ có thể là nhớ và tìm những hoài niệm xưa chốn cũ:
“Đầm mưa xuống nẻo đồi mưa xuống
Bóng dương tà rụng bóng tà dương
Hoa xuân rơi với bóng dương
Mưa trong ý khách mưa cùng nước non.”
Lại tiếp tục là một khổ thơ nói tới những nơi mưa rơi xuống, cảnh vật cũng rơi cũng rụng theo mưa. Khắp nẻo đồi thấy mưa rơi thành đầm. Khi mà mặt trời chuẩn bị lặn, cùng với những cánh hoa xuân, khung cảnh mờ ảo, hư thực mà đầy mơ mộng. Ta thấy được sự cảm nhận, tình yêu thiên nhiên sâu sắc mới có thể tinh ý nhận ra vẻ đẹp đến từ thiên nhiên dưới những cơn mưa như vậy. “Mưa trong ý khách mưa cùng nước non”, đâu đó ta thấy được tình yêu thiên nhiên, đất nước, nơi đang tồn tại của nhân vật. Chính những cung bậc cảm xúc và tình yêu thiên nhiên như vậy, mới nghe được tiếng mưa như một tiếng đàn và cũng mới thấu được cái đẹp mà thiên nhiên đem lại. Mượn cảnh mà cũng gợi được tình, gợi cái cảm xúc và suy tư:
“Rơi hoa kết mưa còn rả rích
Càng mưa rơi cánh tịch bóng dương
Bóng dương với khách tha hương
Mưa trong ý khách muôn hàng lệ rơi”.
Mưa rơi khơi nguồn cảm xúc. Sự cô đơn dưới “bóng dương” đã làm tâm trạng sầu càng thêm sầu, buồn càng thêm buồn. Sự cô đơn như bao trùm, cùng nỗi nhớ về vùng đất xưa mà “muôn hàng lệ rơi”. Khổ thơ cuối như lý giải cảm xúc của cả bài thơ. Sự buồn rầu, nhớ nhung, cô đơn đã biến tiếng mưa trở thành tiếng đàn, ngân lên khúc nhạc đầy xao xuyến, khắc khoải, đầy nỗi nhớ nhung đang tuôn chảy vào từng lớp cảm xúc và tâm hồn của “người khách tha hương”.
Bích Khê đã thành công sử dụng thể thơ song thất lục bát kết hợp với những ngôn từ giàu sức biểu cảm để nói lên tâm trạng một cách sâu sắc. Cùng với đó là những biện pháp tu từ gần gũi như liệt kê cảnh vật trong mưa, lặp đi lặp lại những cảnh vật và đặc biệt là từ “mưa” để nhấn mạnh không gian gợi nên cảm xúc. Kết hợp với giọng thơ nhẹ nhàng, đã gợi nên cảm xúc từng câu từng chữ cũng cứ nhẹ nhàng lướt trong tâm trí người đọc. Nói về nỗi nhớ, sự cô đơn mà không hề nặng nề về cảm xúc mà cứ nhẹ rơi như những giọt mưa mang âm thanh của tiếng đàn.
Tiếng đàn mưa đã thành công khắc họa nên tâm trạng của con người tha hương trước cảnh mưa rơi. Rời xa quê hương, cảm nhận được sự cô đơn mà cuộc sống mang lại, con người lại nhớ về những khung cảnh đầy quen thuộc. Nỗi khắc khaoir của một tâm hồn, mang một nỗi nhớ nhung xa vời. “Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”, và khi người buồn, thì tiếng mưa rơi cũng trở thành một tiếng đàn buồn thương, xuyến xao và ngập tràn nỗi nhớ thương.
Bài thơ không dài, không dùng quá nhiều từ ngữ và chi tiết những vẫn đem lại đủ cả hình ảnh và những tâm tư tình cảm của nhân vật trữ tình. Một bài thơ hết sức thành công trong bút pháp nghệ thuật của Bích Khê.
