Đề bài: Anh/chị hãy viết bài văn nghị luận ( khoảng 600 chữ) phân tích, đánh giá những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật trong văn bản Chuyện tướng Dạ Xoa ( trích Truyền kì mạn lục – Nguyễn Dữ)
Kẻ kỳ sĩ ở hạt Quốc Oai, họ Văn tên là Dĩ Thành (1) tính tình hào hiệp, không chịu để ma quỷ mê hoặc. Phàm những hoa yêu nguyệt quái, và dân thần lệ quỷ không được liệt vào tự điển, chàng đều coi thường không sợ hãi gì. Cuối đời Trùng Quang nhà Trần, (2) người chết chóc nhiều, những oan hồn không chỗ tựa nương, thường họp lại thành từng đàn lũ, hoặc gõ cửa hàng cơm để kiếm miếng ăn, hoặc đón cô gái chơi để kết duyên tạm, ai va chạm thì bệnh nguy khốn, ai cầu cúng thì thấy hết phép hay, hoành hành ở đồng nội không biết kiêng sợ gì cả. Dĩ Thành nhân lúc say rượu, cưỡi ngựa đi đến, bọn ma quỷ sợ hãi, đều tan chạy cả.
(Lược một đoạn: Dĩ Thành dùng lời lẽ thu phục chúng quỷ. Chúng cho ông biết vì muốn thêm quân nên gieo rắc tai hoạ cho người dân. Hơn nữa, ỏ Âm Ty xương gò rầu rĩ cỏ rêu và không ai cấm cản nên chúng kết thành bè cánh để xoay xở miếng ăn. Bằng lời nói thấu tình đạt lí cũng như hành động phi phàm” ăn như mưa như gió” trong bữa tiệc, Dĩ Thành đã thu phục được chúng quỷ. Lũ quỷ muốn Dĩ Thành dù ở dương gian nhưng cũng có thể làm thủ lĩnh của chúng)
Dĩ Thành nói:
– Nếu bất đắc dĩ dùng đến ta, ta có sáu điều làm việc, các người phải thề mà tuân theo mới được.
Chúng đều vâng dạ, nhân xin đến đêm thứ ba tới chỗ đó lập đàn. Đến kỳ, chúng quỷ đều lại họp. Có một tên quỷ già đến sau, Sinh sai đem chém, ai nấy đều run sợ. Sinh bèn ra lệnh rằng:
– Các ngươi không được coi khinh mệnh lệnh, không được quen thói dâm ô, không quấy quắc để làm hại mạng của dân, không cướp bóc và phải cứu nạn cho dân, ban ngày không được giả hình, ban đêm không được kết đảng. Nghe mệnh ta thì ta làm tướng các ngươi, trái lệnh ta thì ta trị tội các ngươi. Nghe rõ lời ta, đừng để hậu hối.
Đó rồi bèn chia bọn chúng ra từng bộ, từng tốt bảo phàm có điều gì hay dở, phải đến bẩm trình.
Như vậy được hơn một tháng, một hôm đương lúc ngồi nhàn, Dĩ Thành thấy một người tự xưng là sứ giả của Minh Ty, đến xin mời chàng đi. Dĩ Thành toan lảng tránh, thì người ấy nói:
– Đó là mệnh lệnh của đức Diêm vương. Vì ngài thấy ông là người cương nghị, định đem phẩm trật tặng cho, chứ không làm gì phiền ông đâu, đừng nên từ chối. Có điều là xin để cho ông được rộng kỳ hạn, ông sẽ tự đến, tôi đợi ông ở dọc đường.
(Lược một đoạn: Sau khi nói chuyện với Sử giả Minh Ty, Dĩ Thành gọi chúng quỷ lên để hỏi chuyện và được biết Diêm Vương thấy “buổi đời không yên” nên đã đặt ra bốn bộ Dạ Xoa, mỗi bộ cử một tướng cai quản. Dưới Diêm La, tuyển tướng cũng nghiêm ngặt, phải là người tài đức lừng danh và được chúng quỷ nể phục tiến cử. Sau khi chúng quỷ thuyết phục và suy nghĩ về lẽ sống chết trong cõi đời, Dĩ Thành trang xếp việc nhà rồi chết.)
Bấy giờ có người làng là Lê Ngộ, cùng Dĩ Thành vốn chỗ chơi thân, phiêu bạt ở vùng Quế Dương (3), ngụ trong một nhà trọ. Một hôm chừng quá canh một, Lê Ngộ thấy một người cưỡi ngựa thanh song, kẻ hầu đầy tớ rộn rịp, đến xin vào yết kiến. Chủ trọ vén mành ra đón. Lê Ngộ rất lấy làm lạ là tiếng nói của khách giống tiếng Dĩ Thành, nhưng trông mặt thì hơi khác, Lê Ngộ toan ra cửa để tránh thì khách nói:
– Cố nhân biết ông, ông lại không biết cố nhân là làm sao?
Nhân kể quê quán họ tên và nói mình đã lĩnh chức quan to ở dưới âm phủ, vì có tình cũ với Lê Ngộ nên tìm đến thăm.
(Lược đoạn cuối: Sau khi chết và nhận chức Tướng ở Minh Ty, Dĩ Thành đến thăm Lê Ngộ và báo cho Lê Ngộ biết về đại nạn của gia đình. Không chỉ vậy, Dĩ Thành còn giúp gia đình Lê Ngộ vượt qua đại nạn. Lê cảm ơn đức của Dĩ Thành bèn lập miếu ở nhà để thờ, mọi người đến xin đều ứng nghiệm.
Lời bình: Dĩ Thành – một người biết trân quý tình bạn quả là đáng trọng)
(Trích chuyện Tướng Dạ Xoa, Truyền kì mạn lục, Nguyễn Dữ, NXB Trẻ,2016)
Chú thích
(1)Quốc Oai: nay ở Hà Nội, còn có đền thờ Văn Dĩ Thành
(2)Trần Trùng Quang: Tên là Quý Khoáng, lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống quân Minh từ năm 1409- 1413, cuộc khởi nghĩa bị dập tắt, Trùng Quang bị bắt và bị giết, cũng như Trần Giản Định, ông được Quốc Sử coi là nhà Hậu Trần.
(3) Quế Dương: Nay thuộc tỉnh Bắc Ninh.
Dàn ý Phân tích đánh giá những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật trong văn bản Chuyện tướng Dạ Xoa
1. Giới thiệu vấn đề và tác phẩm
Vấn đề chính của bài nghị luận là phân tích giá trị nghệ thuật và nội dung của tác phẩm “Chuyện tướng Dạ Xoa”. Bài viết này sẽ đi sâu vào việc làm rõ sự kết hợp giữa yếu tố kỳ ảo và hiện thực, qua đó tôn vinh phẩm chất nhân vật Dĩ Thành – một kẻ kỳ sĩ mẫu mực trong xã hội phong kiến.
Tác phẩm “Chuyện tướng Dạ Xoa” là một ví dụ điển hình của thể loại truyện truyền kỳ trong văn học cổ điển Việt Nam, mang đậm yếu tố kỳ ảo nhưng cũng phản ánh rõ nét những vấn đề hiện thực của xã hội phong kiến. Câu chuyện xoay quanh nhân vật Dĩ Thành – một kỳ sĩ dũng mãnh, thông minh, và cương quyết, người không chỉ chiến đấu với ma quái mà còn đứng lên bảo vệ công lý, giúp đỡ nhân dân. Từ câu chuyện này, chúng ta có thể cảm nhận được sức mạnh của lòng dũng cảm, sự hy sinh và phẩm chất cao đẹp của những con người dám đối diện với cái ác, bất chấp những hiểm nguy. Bài viết sẽ phân tích giá trị nghệ thuật và nội dung sâu sắc của tác phẩm, qua đó làm nổi bật những thông điệp nhân văn mà tác phẩm gửi gắm.
2. Tóm tắt nội dung tác phẩm
Chuyện tướng Dạ Xoa kể về nhân vật Dĩ Thành – một kỳ sĩ dũng mãnh và cương quyết, nổi bật trong một xã hội phong kiến loạn lạc. Câu chuyện tập trung vào hành trình của Dĩ Thành, khi anh phải đối mặt với thế giới ma quái của Diêm Vương và những con quỷ, để cứu bạn bè và phản ánh các giá trị xã hội.
3. Phân tích nghệ thuật của tác phẩm
- Cách kể chuyện hấp dẫn và lôi cuốn: Tác phẩm tạo nên những sự việc kỳ ảo, với các tình huống gay cấn, đầy kịch tính. Dĩ Thành, kẻ kỳ sĩ, trở thành đối tượng khiến ma quỷ sợ hãi và được Diêm Vương lựa chọn làm tướng. Anh trở về dương gian, giúp đỡ những người bạn thoát khỏi hiểm nguy.
- Khắc hoạ nhân vật qua chi tiết đặc sắc: Nhân vật Dĩ Thành được khắc họa rõ nét qua những hành động, lời nói và cử chỉ đầy quyết đoán, thể hiện phẩm chất của một trí thức yêu nước và thương dân. Dĩ Thành không sợ đối đầu với quỷ, thể hiện tinh thần quả cảm và lòng nhân ái, không ngại hy sinh để cứu giúp bạn bè.
- Kết hợp yếu tố thực và yếu tố ảo: Câu chuyện khéo léo kết hợp giữa thế giới thực và thế giới kỳ ảo, với các chi tiết về ma quái, tạo nên một không gian sống động và hấp dẫn. Sự kết hợp này giúp làm nổi bật chủ đề của tác phẩm và đồng thời phản ánh hiện thực cuộc sống đầy khó khăn, loạn lạc của nhân dân.
- Kết cấu mạch lạc: Truyện được xây dựng theo trình tự thời gian chặt chẽ, với các sự kiện diễn ra hợp lý, dễ hiểu. Mỗi tình huống đều có sự phát triển và giải quyết rõ ràng, không bị rối loạn hay thiếu mạch lạc.
- Phản ánh xã hội phong kiến: Tác phẩm sử dụng thế giới kỳ ảo để phản ánh sự thật đau thương của xã hội phong kiến, nơi nhân dân sống trong cảnh đói nghèo, loạn lạc. Điều này làm nổi bật giá trị nhân đạo sâu sắc của tác phẩm.
4. Nội dung và thông điệp
- Ngợi ca phẩm chất của nhân vật Dĩ Thành: Dĩ Thành không chỉ là một kỳ sĩ cứng cỏi, mà còn là hình mẫu lý tưởng của một người trí thức yêu nước, luôn sẵn sàng đối diện với cái ác và bảo vệ những giá trị tốt đẹp.
- Phản ánh xã hội phong kiến loạn lạc: Tác phẩm phơi bày thực trạng đau thương của nhân dân trong xã hội phong kiến, khi họ phải chịu cảnh đói nghèo, bị áp bức và sống trong sợ hãi.
- Xót thương cho nhân dân và lên án cái ác: Tác phẩm kêu gọi một sự thay đổi trong xã hội, phê phán những thế lực xấu xa đang thống trị và hủy hoại cuộc sống của nhân dân.
5. Đánh giá tác phẩm
Chuyện tướng Dạ Xoa là một tác phẩm tiêu biểu của thể loại truyền kỳ, với giá trị nghệ thuật sâu sắc. Tác phẩm không chỉ là một câu chuyện kỳ ảo đầy lôi cuốn, mà còn chứa đựng giá trị nhân văn sâu sắc, phản ánh xã hội phong kiến và những bài học nhân sinh vô giá. Đây là một tác phẩm xứng đáng được coi là “thiên cổ kì bút”, mang đến những thông điệp về lòng dũng cảm, sự hy sinh và phẩm giá con người trong cuộc sống đầy khó khăn và thử thách.
Từ những phân tích trên, có thể thấy rằng “Chuyện tướng Dạ Xoa” không chỉ là một câu chuyện kỳ ảo hấp dẫn, mà còn chứa đựng những giá trị sâu sắc về con người và xã hội. Tác phẩm khắc họa hình ảnh Dĩ Thành như một anh hùng lý tưởng, có phẩm chất cao đẹp, dám đứng lên chống lại cái ác và bảo vệ lẽ phải. Đồng thời, nó cũng phản ánh rõ ràng những đau khổ của nhân dân dưới ách thống trị của một xã hội phong kiến loạn lạc. Chính vì vậy, “Chuyện tướng Dạ Xoa” không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật đặc sắc, mà còn là một bài học nhân sinh đầy ý nghĩa, khẳng định sức mạnh của lòng nhân ái và sự hy sinh trong cuộc sống.
