NLVH Phân tích đánh giá tâm trạng nhân vật trữ tình trong đoạn thơ Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm

Đề bài: Anh/chị hãy viết bài văn nghị luận (600 chữ) phân tích, đánh giá tâm trạng của nhân vật trữ tình trong đoạn thơ sau:

(1)Em ơi! Buồn làm chi
Anh đưa em về sông Đuống
Ngày xưa cát trắng phẳng lì

(2)Sông Đuống trôi đi
Một dòng lấp lánh
Nằm nghiêng nghiêng trong kháng chiến trường kì
Xanh xanh bãi mía bờ dâu
Ngô khoai biêng biếc
Đứng bên này sông sao nhớ tiếc
Sao xót xa như rụng bàn tay
*

(3)Bên kia sông Đuống
Quê hương ta lúa nếp thơm nồng
Tranh Đông Hồ gà lợn nét tươi trong
Màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp
Quê hương ta từ ngày khủng khiếp
Giặc kéo lên ngùn ngụt lửa hung tàn
Ruộng ta khô
Nhà ta cháy
Chó ngộ một đàn
Lưỡi dài lê sắc máu
Kiệt cùng ngõ thẳm bờ hoang
Mẹ con đàn lợn âm dương
Chia lìa đôi ngả
Đám cưới chuột đang tưng bừng rộn rã
Bây giờ tan tác về đâu? […]

(Bên kia sông Đuống, Hoàng cầm, Ngữ văn 12 năng cao,Tập một, NXB Giáo đục, 2008, tr.72)

Dàn ý NLVH Phân tích đánh giá tâm trạng của nhân vật trữ tình trong đoạn thơ Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm

Mở bài:

– Giới thiệu tác giả Hoàng Cầm và tác phẩm “Bên kia sông Đuống”.
– Nêu hồn thơ Hoàng Cầm gắn bó mật thiết với quê hương Kinh Bắc, tạo nên sắc điệu riêng trong cảm hứng về quê hương và đất nước trong bài thơ này.

Hoàng Cầm là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền văn học Việt Nam hiện đại, với những tác phẩm mang đậm hơi thở của quê hương và tình yêu đất nước. Bài thơ “Bên kia sông Đuống” của ông không chỉ là một khúc ca ca ngợi vẻ đẹp của mảnh đất Kinh Bắc mà còn là tiếng lòng của một con người đau xót trước cảnh quê hương đang chìm trong chiến tranh. Hồn thơ Hoàng Cầm gắn liền với quê hương Kinh Bắc, tạo nên một sắc điệu riêng biệt cho cảm xúc về đất nước và quê hương trong tác phẩm này.

Thân bài:

Hồi tưởng về quá khứ bình yên, tươi đẹp của quê hương Kinh Bắc:

Trong những dòng thơ, Hoàng Cầm đã vẽ lên một bức tranh quê hương tươi đẹp, nơi có dòng sông Đuống xanh ngát như đang lấp lánh dưới ánh bình minh. Cảnh vật hiện lên đầy sức sống, trong làn nước trong xanh, có ánh trăng sao phản chiếu, tạo nên một khung cảnh thơ mộng, thanh bình. Dòng sông Kinh Bắc không chỉ là một con sông bình thường mà còn là nhân chứng của những năm tháng kháng chiến gian khổ, một hình ảnh “nằm nghiêng nghiêng trong kháng chiến trường kỳ” – đầy trang nghiêm và kiên cường.

Đôi bờ sông, với sắc màu “xanh xanh” bát ngát của cây cối, là những bãi mía, bờ dâu, ngô khoai – tất cả hòa quyện lại, tạo nên một bức tranh quê trù phú, tươi đẹp, chứa đựng bao ước mơ về một quê hương ấm no và hạnh phúc. Qua đây, Hoàng Cầm đã khắc họa được hình ảnh quê hương với sự gắn bó sâu sắc, như một phần không thể tách rời của tâm hồn mình.

Xót xa, đau đớn trước thực tại quê hương bị giặc chiếm đóng:

Chuyển từ quá khứ tươi đẹp sang hiện tại đầy đau thương, Hoàng Cầm đã bày tỏ sự xót xa tột độ khi quê hương Kinh Bắc bị giặc tàn phá. Những câu thơ như thấm đẫm nỗi đau đớn, tiếc nuối, như lời than thở: “Sao nhớ tiếc… sao xót xa…” khiến người đọc cảm nhận rõ nỗi niềm xót xa, sự bàng hoàng khi chứng kiến quê hương chìm trong cảnh máu lửa. Nỗi đau này không chỉ là nỗi buồn đơn giản mà là sự tê tái, thấm vào tận sâu thẳm tâm hồn.

Hình ảnh “Sao xót xa như rụng bàn tay” là một ẩn dụ sâu sắc, thể hiện nỗi đau đớn đến mức thể xác cũng không thể chịu đựng nổi. Câu thơ này như khắc sâu vào tâm trí người đọc hình ảnh một con người đang phải trải qua sự mất mát lớn lao, không chỉ là mất mát về vật chất mà còn là nỗi đau về tinh thần khi quê hương bị xâm lược. Nỗi đau đớn ấy không thể diễn tả hết bằng lời, nó là nỗi buồn có thể cảm nhận được bằng tất cả các giác quan, khiến người ta cảm thấy như mất đi một phần cơ thể, mất đi một phần linh hồn.

Kết bài:

– Bài thơ “Bên kia sông Đuống” là tác phẩm nhân văn, thể hiện tình yêu quê hương và nỗi đau trước sự tàn phá của chiến tranh.
– Tác giả thể hiện tình yêu với quê hương Kinh Bắc và nỗi nhớ nhung, xót xa trước sự mất mát, tàn phá của đất nước.
– Bài thơ không chỉ là một lời ca ngợi quê hương mà còn là một lời nhắc nhở về giá trị của hòa bình và tinh thần yêu nước.

Bài thơ “Bên kia sông Đuống” của Hoàng Cầm là một tác phẩm đầy tính nhân văn, chứa đựng tình yêu đất nước và nỗi đau đớn trước sự tàn phá của chiến tranh. Qua những vần thơ, tác giả đã thể hiện tâm trạng đau xót, tiếc nuối, xen lẫn sự tôn vinh vẻ đẹp của quê hương Kinh Bắc. Tình yêu quê hương, nỗi nhớ nhung và nỗi đau vì mất mát hiện lên rõ nét trong từng câu chữ. Bài thơ không chỉ phản ánh hiện thực tàn khốc mà còn là lời nhắc nhở về sự quý giá của hòa bình, của những giá trị tinh thần bất diệt mà mỗi con người phải bảo vệ.