NLVH Phân tích ngắn gọn giá trị tư tưởng của truyện ngắn Một cơn giận- Thạch Lam

Đề bài: Viết đoạn văn nghị luận Phân tích ngắn gọn giá trị tư tưởng của truyện ngắn Một cơn giận- Thạch Lam

Một buổi tối mùa đông, chúng tôi ngồi trước lò sưởi, trong một căn buồng ấm áp. Tự nhiên trong câu chuyện, một người nói đến những cơn giận tự nhiên đến tràn ngập cả tâm hồn ta và có khi gây nên nhiều cái kết quả không hay. Rồi mỗi người đều bày tỏ ý kiến riêng của mình. Anh Thanh, từ nãy đến giờ vẫn lặng yên có vẻ trầm ngâm, cất tiếng nói:
– Sự giận dữ có thể sai khiến ta làm những việc nhỏ nhen không ai ngờ. Tôi biết hơn ai hết, vì chính tôi đã trải qua sự đó. Tôi sẽ kể các anh nghe một câu chuyện mà cái kỷ niệm còn in sâu trong trí nhớ tôi.
Cũng một buổi chiều mùa đông như hôm nay, tôi ở tòa báo ra về, trong lòng chán nản và buồn bực. Có những ngày mà tự nhiên không hiểu tại sao, ta thấy khó chịu, và hay gắt gỏng, không muốn làm việc gì. Tôi đang ở vào một ngày như thế mà chiều trời hôm ấy lại ảm đạm và rét mướt càng khiến cho cảm giác đó rõ rệt hơn. Tôi đi vài bước trên con đường phố vắng người. Một cái xe tay dằng xa đi lại, anh phu xe co ro vì rét, hai tay giấu dưới manh áo tơi tàn. Theo lệ như mọi khi, tôi mặc cả:
– Xe đi không? Bốn xu về gần nhà bò Yên Phụ. – Thầy cho sáu xu.
– Không, bốn xu là đúng giá rồi.
Tôi vừa nói vừa bước đi. Người phu xe đã có tuổi, cứ kéo cái xe theo sau tôi mà lẩm bẩm: “Bốn đồng xu từ đây về nhà bò”. Cái tiếng nhà bò anh ta nhắc đi nhắc lại làm cho tôi khó chịu. Tôi biết đó là một cách của các phu xe cứ đi theo sau khách để làm cho người ta bực tức, tôi lại càng ghét và quay lại gắt:
– Có đi hay không thì thôi! Đừng có theo sau người ta mà lải nhải.
Thấy tôi gắt, người phu xe đứng lại, không dám theo nữa. Nhưng để tôi đi một quãng xa, anh ta ới gọi:
– Lại đây đi mà.
Rồi anh ta hạ càng xe xuống, cứ đứng yên chỗ ấy đợi chứ không kéo lại phía tôi. Cái cử chỉ ấy làm tôi sinh ghét thêm, đã toan không đi, nhưng lúc ấy không có cái xe nào khác. Tôi giận dữ bước mạnh lên xe, vừa mắng:
– Anh thật là lắm chuyện, không đi ngay lại còn vẽ. Anh xe cãi lại:
– Từ đây về đấy thầy cho được bốn đồng xu thật rẻ quá! – Thì ai bảo anh đi? Không có tôi đã gọi xe khác.
Người phu xe khẽ thở dài, yên lặng nhấc xe lên. Lúc bấy giờ tôi mới ngả mình ra phía sau, nhưng thấy cái đệm cứng như gỗ đập vào lưng, tôi cúi xuống bên nhìn cái tay xe. Tôi đoán không sai, chính là một cái xe hiệu “con lợn”, cái tên hiệu cũng xứng đáng một hạng xe tàng ở ngoại ô mà tôi vẫn phải đi. Anh xe này đã vào đây kéo trộm, vì xe ngoại ô không được phép vào thành phố đón khách, nếu không tuân lệnh thì bị phạt từ ba đến bốn đồng bạc. Sự tồi tàn của cái xe làm tôi càng ghét anh xe nữa.
– Xe khổ thế này mà anh lại còn đòi cao giá. – Xe thế mà thầy chê thì còn thế nào nữa!
Anh xe bướng bỉnh cũng không chịu kém. Tôi nói câu gì là anh ta đối lại liền. Sau cùng, giận quá, tôi dẫm mạnh chân xuống sàn xe, gắt:
– Thôi, câm họng đi, đừng lải nhải nữa.
Sự giận dữ làm cho tôi quên rằng anh xe cũng chỉ có trả lời những câu mắng của tôi mà thôi, và chính tại tôi gắt với anh ta nhiều quá. Nhưng lúc bấy giờ tôi chỉ thấy tức người xe ấy đến cực điểm, vì hắn dám cãi lại tôi mà không sợ.
Xe đi khỏi nhà máy nước thì gặp một người đội xếp tây đi xe đạp lại, theo sau một người đội xếp ta. Tôi nhận thấy anh xe kéo tôi có ý luống cuống và sợ hãi. Có lẽ vì thế mà người cảnh sát để ý, đi giáp vào cái xe kéo để xem dấu hiệu.
– Ê! Đứng lại!
Người kéo xe dừng chân… Anh ta quay lại tôi hớt hải van xin: – Lạy thầy… thầy nói giúp con… thầy làm ơn…
Dưới ánh đèn tôi thấy mặt anh xe tái mét. Những vết răn in sâu xuống trên mặt già nua hốc hác, chân tay người khốn nạn ấy run bật lên và tôi thấy cái rung động chuyển cả vào chiếc thân xe.
Người cảnh sát tây đến, nói bằng tiếng ta hơi sõi: – Mày chết nhé! Mày sẽ bị phạt!
Người phu xe ấp úng nói thì ông ta khoát tay bảo im, rồi quay lại tôi hỏi, lần này bằng tiếng Pháp.
– Người này kéo ông từ trong phố ra hay ông đi khứ hồi?
Tôi liếc mắt nhìn anh kéo xe. Trong bóng tối của vành nón qua ngang mặt, tôi thấy hai mắt anh ta long lanh nhìn tôi, như khẩn cầu van xin yên lặng. Tôi biết lời nói của tôi sẽ làm anh ta bị bắt hay không. Những khi nói chuyện với các phu xe khác, tôi được biết rằng nếu người khách nói là đi khứ hồi từ ngoại ô, thì người xe không việc gì. Nhưng lúc ấy, lời van xin của anh xe kia không làm cho tôi động lòng, mà lại làm cho tôi ghét anh thêm. Tôi trả lời người đội xếp:
– Tôi đi từ phố hàng Bún. – Vậy phiền ông xuống xe.
Rồi anh ta nhìn anh phu xe, cười một cách tinh quái: – Allez! Đi về bót!
Khi anh phu xe run sợ và hai người cảnh sát đã khuất đầu phố, tôi mới quay đi thong thả trên bờ hè. Cơn giận của tôi đã hết rồi. Sự hối hận dần thấm thía vào lòng tôi, tôi thấy một cái chán nản bực tức rung động trong người.
Tôi rung mình nghĩ đến số phận của anh xe khốn nạn. Ba đồng bạc phạt! Anh ta phải vay cai xe để nộp phạt; nhưng ba đồng bạc nợ ấy, bao giờ anh ta trả xong, sau những ngày nhịn đói, bị cai xe hành hạ, đánh đập vì thù hằn?
Tôi càng nghĩ đến bao nhiêu lại càng khinh bỉ tôi bấy nhiêu. Qua ô Yên Phụ, nhìn thấy những thợ thuyền tấp nập làm việc dưới ánh đèn trong những căn nhà lá lụp xụp, tôi rảo bước đi mau, hình như trông thấy tôi họ sẽ biết cái hành vi khốn nạn và nhỏ nhen đáng bỉ của tôi ban nãy.
Những ngày hôm sau thực là những ngày khổ cho tôi. Lòng hối hận không để tôi yên. Hình như có một cái gì nặng nề đè nén trên ngực làm cho tôi khó thở, và lúc nào hình ảnh anh phu xe cũng hiển hiện ra trước mắt.
[…]

(Một cơn giận, Thạch Lam, in trong tập Gió đầu mùa, Nxb Đời nay, Hà Nội, 1937)

Dàn ý Phân tích ngắn gọn giá trị tư tưởng của truyện ngắn Một cơn giận- Thạch Lam

Mở bài

– Giới thiệu truyện ngắn “Một cơn giận” của Thạch Lam.
– Nêu khái quát giá trị tư tưởng sâu sắc mà tác phẩm muốn truyền tải: bài học về kiểm soát cảm xúc, lòng nhân đạo và sự bao dung trong cuộc sống.

Trong kho tàng văn học Việt Nam, truyện ngắn “Một cơn giận” của Thạch Lam hiện lên như một tiếng nói thầm lặng nhưng sâu sắc về thân phận con người và cách con người đối diện với chính mình. Qua câu chuyện về một phút nóng giận vô tình gây nên nỗi bất hạnh cho người khác, tác phẩm gửi gắm những giá trị tư tưởng thiết tha: bài học về sự kiểm soát cảm xúc, về lòng nhân đạo đối với những mảnh đời bé nhỏ và lời nhắc nhở sống bao dung hơn trong mỗi hành động đời thường.

Thân bài

1. Hoàn cảnh và hành động của nhân vật Thanh

– Vì một cơn giận vô cớ, Thanh đã hành xử thiếu kiểm soát, đẩy người phu xe nghèo vào tình thế bi thảm: bị bắt, bị phạt một khoản tiền lớn.

– Bản thân Thanh sau đó rơi vào tâm trạng dằn vặt, ân hận, không tìm được sự thanh thản.

2. Giá trị tư tưởng thứ nhất: Bài học về kiểm soát cảm xúc

– Một phút nóng giận có thể gây ra hậu quả lớn cho người khác và chính mình.

– Cuộc sống đòi hỏi con người phải biết làm chủ cảm xúc, tránh để những bốc đồng gây tổn hại.

3. Giá trị tư tưởng thứ hai: Lòng nhân đạo thấm đẫm trong tác phẩm

– Sự đồng cảm của Thạch Lam với số phận những con người nghèo khổ.

– Lên án thái độ lạnh lùng, vô cảm trong xã hội.

– Thể hiện niềm tin vào lòng trắc ẩn và sự cảm thông giữa con người với con người.

4. Giá trị tư tưởng thứ ba: Bài học về sự bao dung và rộng lượng

– Mỗi người cần học cách sống bao dung hơn, rộng lượng hơn để không gây ra những tổn thương đáng tiếc.

– Chỉ có lòng bao dung mới giúp con người tìm được sự bình yên đích thực trong tâm hồn.

Kết bài

– Khẳng định truyện “Một cơn giận” mang giá trị tư tưởng sâu sắc.
– Nhấn mạnh những bài học cuộc sống rút ra từ tác phẩm: kiểm soát cảm xúc, yêu thương con người, sống bao dung để cuộc đời nhẹ nhàng và đẹp đẽ hơn.

Truyện ngắn “Một cơn giận” tuy giản dị nhưng chất chứa những thông điệp tinh tế về cách làm người. Từ câu chuyện ấy, người đọc nhận ra rằng: mỗi người cần biết kiềm chế cảm xúc, nuôi dưỡng lòng nhân ái và học cách bao dung, rộng lượng hơn với đời. Chính sự tỉnh táo và trái tim biết yêu thương sẽ giúp con người sống thanh thản giữa dòng đời nhiều biến động.