Phân tích bài thơ Chợ Tết của Đoàn Văn Cừ

Đề bài: Phân tích bài thơ Chợ Tết của Đoàn Văn Cừ

Dải mây trắng đỏ dần trên đỉnh núi,
Sương hồng lam ôm ấp nóc nhà tranh,
Trên con đường viền trắng mép đồi xanh,
Người các ấp tưng bừng ra chợ Tết.
Họ vui vẻ kéo hàng trên cỏ biếc;
Những thằng cu áo đỏ chạy lon ton,
Vài cụ già chống gậy bước lom khom,
Cô yếm thắm che môi cười lặng lẽ.
Thằng em bé nép đầu bên yếm mẹ,
Hai người thôn gánh lợn chạy đi đầu,
Con bò vàng ngộ nghĩnh đuổi theo sau.
Sương trắng rỏ đầu cành như giọt sữa,
Tia nắng tía nháy hoài trong ruộng lúa,
Núi uốn mình trong chiếc áo the xanh,
Đồi thoa son nằm dưới ánh bình minh.

Người mua bán ra vào đầy cổng chợ.
Con trâu đứng vờ rim hai mắt ngủ,
Để lắng nghe người khách nói bô bô.
Anh hàng tranh kĩu kịt quẩy đôi bồ,
Tìm đến chỗ đông người ngồi giở bán.
Một thầy khóa gò lưng trên cánh phản,
Tay mài nghiên hí hoáy viết thơ xuân.
Cụ đồ nho dừng lại vuốt râu cằm,
Miệng nhẩm đọc vài hàng câu đối đỏ.
Bà cụ lão bán hàng bên miếu cổ,
Nước thời gian gội tóc trắng phau phau.
Chú hoa man đầu chít chiếc khăn nâu,
Ngồi xếp lại đống vàng trên mặt chiếu.
Áo cụ lý bị người chen sấn kéo,
Khăn trên đầu đang chít cũng bung ra.
Lũ trẻ con mải ngắm bức tranh gà,
Quên cả chị bên đường đang đứng gọi.
Mấy cô gái ôm nhau cười rũ rượi,
Cạnh anh chàng bán pháo dưới cây đa.
Những mẹt cam đỏ chót tựa son pha.
Thúng gạo nếp đong đầy như núi tuyết,
Con gà trống mào thâm như cục tiết,
Một người mua cầm cẳng dốc lên xem.

Chợ tưng bừng như thế đến gần đêm,
Khi chuông tối bên chùa văng vẳng đánh,
Trên con đường đi các làng hẻo lánh,
Những người quê lũ lượt trở ra về.
Ánh dương vàng trên cỏ kéo lê thê,
Lá đa rụng tơi bời quanh quán chợ.

Dàn ý Phân tích bài thơ Chợ Tết của Đoàn Văn Cừ

I. Mở bài
– Đoàn Văn Cừ là một trong những nhà thơ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại, đặc biệt thành công trong việc khắc họa cuộc sống làng quê Việt bằng chất liệu thơ giàu cảm xúc và hình ảnh sinh động.
– Thơ ông thường nhẹ nhàng, mộc mạc nhưng thấm đẫm tình người, phản ánh sâu sắc những nét văn hóa truyền thống.
– Trong số những bài thơ để lại nhiều ấn tượng sâu sắc, “Chợ Tết” là tác phẩm tiêu biểu.
– Bài thơ không chỉ khắc họa không khí nhộn nhịp của phiên chợ ngày cuối năm mà còn gợi lại những rung động, suy tư và sự gắn bó sâu sắc của con người với ngày Tết cổ truyền.

Trong dòng chảy của thi ca Việt Nam hiện đại, Đoàn Văn Cừ là cái tên không thể không nhắc tới khi nói về những tác phẩm đậm chất làng quê. Ông không tô vẽ cuộc sống bằng những gam màu quá rực rỡ, mà bằng ngôn từ dung dị, chân thành, ông đã khắc họa nên một thế giới mộc mạc, gần gũi và đầy cảm xúc. Một trong những bài thơ tiêu biểu cho phong cách ấy chính là “Chợ Tết” – tác phẩm đưa người đọc trở về với không gian thôn quê vào thời khắc thiêng liêng nhất của năm. Không chỉ đơn thuần là bức tranh về một phiên chợ ngày cuối năm, bài thơ còn là nơi gửi gắm tâm hồn dân tộc, nơi lưu giữ tình cảm, ký ức và truyền thống lâu đời của người Việt.

II. Thân bài

– Khái quát cấu trúc và nội dung bài thơ
– “Chợ Tết” không bị ràng buộc bởi khuôn khổ cố định, mỗi đoạn thơ như một lát cắt sống động tái hiện từng góc nhỏ trong không gian chợ ngày Tết.
– Từng khổ thơ là một gam màu, một thanh âm góp phần làm nên tổng thể hài hòa: từ cảnh vật, âm thanh cho đến những gương mặt người.
– Nội dung bài thơ xoay quanh việc miêu tả cảnh chợ quê ngày Tết – nơi người ta không chỉ đến mua bán mà còn mang theo niềm háo hức, niềm tin và hi vọng vào năm mới.

– Hình ảnh chợ Tết sống động qua ngòi bút nhà thơ
– Cảnh vật được dựng nên bằng những nét vẽ tỉ mỉ, gần gũi: những gánh hàng, những bó mía tím, những mẹt trầu têm cánh phượng, những tiếng rao dòn dã.
– Không khí chợ Tết được hiện lên rộn ràng, đông vui nhưng không vội vã, mà mang đậm chất làng quê truyền thống.
– Con người là linh hồn của chợ: từ em bé háo hức, cụ già trầm ngâm, đến những người mẹ, người chị bận rộn sắm sửa – tất cả đều hiện lên chân thực, sống động.

– Cảm xúc và tâm trạng ẩn sau cảnh chợ Tết
– Tác giả không chỉ miêu tả bằng mắt, mà bằng cả trái tim – vì thế, chợ Tết không đơn thuần là nơi mua bán mà là nơi chất chứa cảm xúc.
– Trong sự nhộn nhịp ấy, người ta vẫn cảm nhận được những phút giây lắng đọng, nơi lòng người hướng về mái nhà, về một cái Tết ấm cúng.
– Đó là sự giao thoa giữa niềm vui và chút hoài niệm – khi năm cũ sắp qua, năm mới sắp đến, ai cũng mang theo những điều chưa trọn và những mong chờ phía trước.

– Ý nghĩa và thông điệp sâu sắc của bài thơ
– “Chợ Tết” không chỉ là bức tranh mùa xuân, mà còn là một bản hòa ca về truyền thống văn hóa Việt Nam.
– Những hình ảnh trong thơ gợi nhớ đến sự sum vầy, đoàn tụ – những điều làm nên hồn cốt của ngày Tết cổ truyền.
– Bài thơ là lời nhắc nhở mỗi người hãy trân trọng những giá trị tưởng như bình thường: phiên chợ quê, nụ cười người mẹ, chiếc bánh chưng xanh – bởi chính những điều đó làm nên cội nguồn văn hóa.

– Nghệ thuật biểu đạt đầy tinh tế
– Ngôn từ giản dị nhưng giàu hình ảnh và nhạc tính – tạo cảm giác như đang được nghe một khúc đồng dao mùa xuân.
– Hình ảnh thơ cụ thể, chân thực mà vẫn lung linh – đưa người đọc bước vào một phiên chợ đúng nghĩa, đầy sắc màu và thanh âm.
– Nhịp thơ linh hoạt, có lúc dồn dập, rộn ràng như tiếng bước chân chợ Tết, có lúc chậm rãi, lắng đọng như suy tư trong lòng người.

III. Kết bài

– “Chợ Tết” không chỉ ghi lại cảnh sắc một phiên chợ ngày cuối năm, mà còn gợi lên cả không khí đoàn viên, khát vọng và tình người của những ngày Tết.
– Qua bài thơ, người đọc không chỉ thấy được bức tranh sống động của một phiên chợ, mà còn cảm nhận được cả hồn quê, hồn người Việt.
– Tác phẩm là sự giao hòa giữa cái thực và cái tình, giữa hiện thực và tâm hồn – khiến người ta nhớ, người ta thương, người ta muốn gìn giữ những giá trị ấy mãi về sau.
– Với mỗi chúng ta, khi đọc “Chợ Tết”, đều sẽ thấy một phần ký ức của mình sống lại – từ phiên chợ quê tuổi thơ cho đến những mùa xuân đoàn viên, đầy yêu thương.

Khép lại “Chợ Tết” của Đoàn Văn Cừ, người đọc như vẫn còn nghe văng vẳng tiếng rao bán hàng, còn thấy nhịp bước người mua kẻ bán rộn ràng trong không gian Tết xưa cũ. Không khí ấy, tình cảm ấy không chỉ được ghi lại bằng lời thơ, mà còn sống động trong từng hình ảnh, từng dòng cảm xúc. Bài thơ đã làm sống lại những giá trị đẹp đẽ của một thời chưa xa – thời mà Tết không chỉ là thời gian, mà là sự sum vầy, là niềm tin vào một năm mới tốt lành. Đọc “Chợ Tết”, ta càng thấm thía ý nghĩa của văn hóa truyền thống, càng thêm yêu, thêm trân quý những điều bình dị nhưng giàu giá trị trong đời sống tinh thần dân tộc.