NLVH Phân tích bài thơ Miền Trung của Hoàng Trần Cương

Đề bài: Phân tích bài thơ “Miền Trung” của Hoàng Trần Cương

MIỀN TRUNG

Miền Trung
Câu ví dặm nằm nghiêng
Trên nắng và dưới cát
Đến câu hát cũng hai lần sàng lại
Sao lọt tai rồi vẫn day dứt quanh năm.

Miền Trung
Bao giờ em về thăm
Mảnh đất nghèo mồng tơi không kịp rớt
Lúa con gái mà gầy còm úa đỏ
Chỉ gió bão là tốt tươi như cỏ
Không ai gieo mọc trắng mặt người.

Miền Trung
Eo đất này thắt đáy lưng ong
Cho tình người đọng mật
Em gắng về
Đừng để mẹ già mong…
(Trích Miền Trung, Hoàng Trần Cương, Thơ hay Việt Nam thế kỷ
XX, NXB Văn hóa Thông tin, 2006, tr. 81 – 82)

Dàn ý NLVH Phân tích bài thơ “Miền Trung” của Hoàng Trần Cương

Mở bài

Nhà thơ Hoàng Trần Cương (1948 – 2020) sinh ra ở Nghệ An, nhưng lớn lên tại Hà Nội. Ông là một trong những nhà thơ tiêu biểu viết về thiên nhiên và con người miền Trung với những vần thơ sâu lắng, đậm chất trữ tình.

Bài thơ “Miền Trung” được trích từ trường ca “Trầm tích”, ban đầu là một bài thơ độc lập, sau này được tác giả đưa vào chương cuối của tác phẩm. Đây là bài thơ đặc sắc, thể hiện rõ nét vẻ đẹp thiên nhiên và con người miền Trung. Đoạn trích trong đề bài nằm ở phần cuối của bài thơ, đúc kết những cảm xúc và suy tư của tác giả về mảnh đất này.

Nhà thơ Hoàng Trần Cương, một người con xứ Nghệ nhưng gắn bó với Hà Nội từ nhỏ, đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng độc giả qua những vần thơ nặng tình với quê hương. Một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông là “Miền Trung”, bài thơ nằm trong chương cuối của trường ca “Trầm tích”. Được sáng tác năm 1990, tác phẩm không chỉ khắc họa thiên nhiên khắc nghiệt của dải đất miền Trung mà còn tôn vinh những con người lam lũ, bền bỉ vượt lên gian khó. Đoạn trích trong đề bài là những dòng thơ chan chứa cảm xúc, nơi tác giả vừa gửi gắm lòng thương cảm sâu sắc vừa bày tỏ niềm tự hào về quê hương.

Thân bài

Khái quát về bài thơ và đoạn trích

Bài thơ được sáng tác vào năm 1990, thuộc thể thơ tự do với kết cấu sáu khổ thơ, trong đó đoạn trích là ba khổ cuối. Nội dung chính của bài thơ là tái hiện một miền Trung khắc nghiệt với “nắng cháy trời, mưa dầm đất”, nhưng con người nơi đây vẫn kiên cường, chịu thương chịu khó. Bài thơ không chỉ ca ngợi vẻ đẹp con người miền Trung mà còn gửi gắm tình yêu, sự đồng cảm sâu sắc của tác giả với vùng đất này.

Phân tích nội dung và nghệ thuật

1. Thiên nhiên miền Trung khắc nghiệt

Hình ảnh “Câu ví dặm nằm nghiêng/ Trên nắng và dưới cát” mở đầu đoạn trích bằng một cảnh tượng vừa chân thực vừa đầy sức gợi. Miền Trung hiện lên với cái nắng gay gắt và cát trắng trải dài. Thiên nhiên nơi đây không hiền hòa mà dữ dội, vắt kiệt sức sống của con người.

Sự khắc nghiệt ấy còn được nhấn mạnh qua hình ảnh “Đến câu hát cũng hai lần sàng lại/ Sao lọt tai rồi vẫn day dứt quanh năm”. Câu hát ví dặm vốn nhẹ nhàng, sâu lắng, vậy mà cũng phải chịu sự vùi dập, lọc sàng bởi thiên nhiên khắc nghiệt. Điều này không chỉ thể hiện gian khó của vùng đất này mà còn khơi gợi sự day dứt, trăn trở trong lòng người đọc.

2. Cuộc sống khốn khó của con người miền Trung

Những câu thơ tiếp theo gợi lên cảnh sống thiếu thốn, vất vả: “Mảnh đất nghèo mồng tơi không kịp rớt/ Lúa con gái mà gầy còm của đỏ”. Ngay cả những loài cây bình thường cũng không thể phát triển trọn vẹn, huống hồ là cuộc sống của con người. Hình ảnh “gió bão tốt tươi như cỏ/ Không ai gieo cũng mọc trắng mặt người” càng tô đậm sự khắc nghiệt của thiên nhiên, nơi mà chỉ có thiên tai là tràn lan, sinh sôi mà không ai mong muốn.

3. Con người miền Trung – Kiên cường và giàu tình nghĩa

Bất chấp thiên nhiên khắc nghiệt, con người miền Trung vẫn giữ được tình nghĩa son sắt. Hình ảnh “Cho tình người đọng mật lại” thể hiện sự chắt chiu, bền bỉ trong từng giọt yêu thương của con người nơi đây. Dù cuộc sống vất vả, họ vẫn giàu tình cảm, thủy chung, gắn bó với quê hương.

Câu thơ “Em gắng về/ Đừng để mẹ già mong…” vừa là lời nhắc nhở những người con xa quê, vừa thể hiện sự trân trọng đối với cội nguồn. Miền Trung không chỉ là một vùng đất, mà còn là nơi lưu giữ bao tình cảm, bao kỷ niệm không thể quên.

4. Nghệ thuật đặc sắc của đoạn thơ

– Thể thơ tự do giúp tác giả linh hoạt trong biểu đạt cảm xúc, khi thì lắng đọng, khi thì da diết, trăn trở.
– Hình ảnh thơ giàu sức gợi, vừa cụ thể vừa ẩn dụ, khiến người đọc cảm nhận rõ nét sự khắc nghiệt của miền Trung và tình người ấm áp nơi đây.
– Điệp từ “miền Trung” nhấn mạnh tình cảm sâu đậm của tác giả dành cho quê hương.
– Sử dụng ẩn dụ tinh tế như “mồng tơi không kịp rớt”, “lúa con gái mà gầy còm của đỏ” để lột tả cảnh nghèo khó nhưng cũng đầy nghị lực của con người miền Trung.

Kết bài

-Khái quát

Bài thơ “Miền Trung” không chỉ vẽ nên bức tranh thiên nhiên khắc nghiệt với nắng, gió, bão lũ mà còn khắc họa vẻ đẹp kiên cường, giàu tình nghĩa của con người nơi đây. Qua đó, nhà thơ Hoàng Trần Cương đã gửi gắm nỗi niềm thương nhớ và sự trăn trở đối với mảnh đất quê hương. Đọc xong đoạn thơ, ta không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp mộc mạc mà sâu lắng của miền Trung mà còn thêm thấu hiểu, trân trọng những con người chân chất, giàu nghị lực của vùng đất này. Dẫu cuộc sống có vất vả, nhưng tình người nơi đây vẫn đậm đà như giọt mật lắng lại qua bao thăng trầm của thời gian.