Đề bài: Em hãy phân tích bài thơ “Nói với em” của nhà thơ Vũ Quần Phương.
Nói với em
(Vũ Quần Phương)
Nếu nhắm mắt trong vườn lộng gió
Sẽ được nghe nhiều tiếng chim hay
Tiếng lích chích chim sâu trong lá
Con chìa vôi vừa hót vừa bay.
Nếu nhắm mắt nghe bà kể chuyện
Sẽ được nhìn thấy các bà tiên
Thấy chú bé đi hài bảy dặm
Quả thị thơm, cô Tấm rất hiền.
Nếu nhắm mắt nghĩ về cha mẹ
Đã nuôi em khôn lớn từng ngày
Tay bồng bế, sớm khuya vất vả
Mắt nhắm rồi, lại mở ra ngay.
(Trích “65 bài thơ hay dành cho thiếu nhi”- Cao Xuân Sơn tuyển chọn- NXB Kim Đồng)
Chú thích:
(*) Nhạc sĩ Phan Bá Chức đã phổ nhạc bài thơ thành bài hát cùng tên.
(**) Vũ Quần Phương sinh năm 1940, quê ở Nam Định. Ông là bác sĩ y khoa đồng thời là nhà thơ, nhà phê bình văn học, trưởng ban biên tập văn học của NXB Văn học, chủ tịch Hội đồng thơ Hội nhà văn Việt Nam. Ông là nhà thơ nổi tiếng với nhiều bài thơ hay về tình yêu, và ở nhiều đề tài khác, trong đó có thơ thiếu nhi. Tác phẩm chính như: Cỏ mùa xuân (1966), Hoa trong cây (1977), Chỗ ấy sóng (2008)
Dàn ý NLVH phân tích bài thơ “Nói với em” của nhà thơ Vũ Quần Phương
Mở bài
Giới thiệu bài thơ “Nói với em” của Vũ Quần Phương.
Khái quát về tác giả và nội dung chính của bài thơ.
Nêu cảm nghĩ chung về ý nghĩa và giá trị của bài thơ.
Trong dòng chảy của thơ ca Việt Nam, những tác phẩm dành cho thiếu nhi luôn mang trong mình vẻ đẹp trong sáng, giàu tính giáo dục và gieo vào lòng người những bài học sâu sắc. Bài thơ “Nói với em” của nhà thơ Vũ Quần Phương là một tác phẩm như thế. Với ngôn từ giản dị mà thấm đượm tình cảm, bài thơ như một lời thủ thỉ tâm tình, hướng dẫn các em nhỏ cách cảm nhận thế giới xung quanh bằng cả tâm hồn. Không chỉ là những câu chữ đơn thuần, tác phẩm còn mở ra một thế giới đầy màu sắc – nơi có tiếng chim hót trong trẻo, có những câu chuyện cổ tích diệu kỳ và có tình yêu thương ấm áp của gia đình. Qua đó, bài thơ không chỉ khơi gợi trí tưởng tượng mà còn dạy ta biết lắng nghe, biết suy ngẫm và biết trân trọng những điều quý giá trong cuộc sống.
Thân bài
1. Chủ đề và ý nghĩa của bài thơ
– Bài thơ thuộc chủ đề tình yêu thiên nhiên, tình cảm gia đình.
– Nhan đề “Nói với em” thể hiện giọng điệu tâm tình, nhắn nhủ, giúp trẻ nhỏ cảm nhận cuộc sống một cách sâu sắc.
– Thông qua ba khổ thơ, tác giả nhắc nhở con người biết lắng nghe, tưởng tượng, suy ngẫm để trân trọng thiên nhiên, gia đình và những giá trị tốt đẹp trong cuộc sống.
2. Phân tích nội dung từng khổ thơ
Khổ thơ 1: Cảm nhận thiên nhiên qua thính giác
– Hình ảnh “Nếu nhắm mắt trong vườn lộng gió” gợi lên không gian yên bình, giúp con người cảm nhận thiên nhiên sâu sắc hơn.
– Các âm thanh “lích chích chim sâu”, “chìa vôi vừa hót vừa bay” cho thấy thế giới tự nhiên tươi đẹp, sống động.
– Lời thơ khuyến khích con người biết lắng nghe, trân trọng vẻ đẹp giản dị xung quanh.
Khổ thơ 2: Thế giới cổ tích qua trí tưởng tượng
– Hình ảnh bà kể chuyện gợi lên không gian ấm áp của gia đình.
– Những nhân vật cổ tích quen thuộc như bà tiên, chú bé đi hài bảy dặm, cô Tấm hiện lên qua trí tưởng tượng phong phú của trẻ thơ.
– Bài thơ nhắc nhở mỗi người giữ gìn niềm tin vào những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
Khổ thơ 3: Nghĩ về cha mẹ và lòng biết ơn
– Hình ảnh cha mẹ “tay bồng bế, sớm khuya vất vả” thể hiện sự hi sinh thầm lặng.
– Câu thơ cuối “Mắt nhắm rồi, lại mở ra ngay” có thể hiểu theo hai cách:
+ Sự vất vả, lo toan của cha mẹ dành cho con cái.
+ Lời nhắn nhủ các em hãy mở mắt để nhìn nhận, thấu hiểu công lao cha mẹ.
3. Nghệ thuật của bài thơ
– Thể thơ 5 chữ nhẹ nhàng, giàu nhạc điệu, phù hợp với thiếu nhi.
– Điệp ngữ “Nếu nhắm mắt” tạo nhịp điệu và nhấn mạnh thông điệp.
– Ngôn từ giản dị, gần gũi nhưng giàu hình ảnh và ý nghĩa.
Kết bài
Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
Bài thơ không chỉ dành cho thiếu nhi mà còn là lời nhắc nhở nhẹ nhàng về cách cảm nhận cuộc sống.
Rút ra bài học về tình yêu thiên nhiên, lòng biết ơn và cách sống ý nghĩa.
Bài thơ “Nói với em” tuy ngắn gọn nhưng lại chứa đựng nhiều tầng ý nghĩa, gửi gắm những thông điệp nhân văn về cách cảm nhận cuộc sống. Qua từng câu thơ, ta không chỉ được sống trong không gian bình yên của thiên nhiên mà còn được quay về với những ký ức tuổi thơ hồn nhiên, tươi đẹp. Đó là tiếng chim lích chích trong vòm lá, là những bà tiên, cô Tấm trong câu chuyện của bà, là tình yêu thương bao la của cha mẹ. Những hình ảnh ấy không chỉ là kỷ niệm mà còn là hành trang tinh thần để mỗi người vững bước trên đường đời. Bài thơ không chỉ dành cho thiếu nhi mà còn là lời nhắn nhủ đến tất cả chúng ta: hãy biết lắng nghe, biết cảm nhận và biết trân trọng những điều bình dị nhưng quý giá quanh mình.
Bài văn mẫu NLVH phân tích bài thơ “Nói với em” của nhà thơ Vũ Quần Phương
Bài văn mẫu 1
Trong kho tàng thơ ca Việt Nam, những bài thơ viết về tuổi thơ luôn mang một sức hút đặc biệt. “Nói với em” của nhà thơ Vũ Quần Phương là một trong những bài thơ như thế. Bài thơ giản dị nhưng đầy cảm xúc, mở ra một thế giới vừa thực vừa mộng, dẫn dắt người đọc qua từng tầng cảm xúc về thiên nhiên, cổ tích và tình cảm gia đình.
Bài thơ có cấu trúc ba đoạn, mỗi đoạn bắt đầu với một giả định “nếu nhắm mắt”, như một lời mời gọi bước vào thế giới của những cảm nhận tinh tế. Ngay từ khổ thơ đầu tiên, tác giả đã vẽ nên một bức tranh thiên nhiên sống động:
“Nếu nhắm mắt trong vườn lộng gió,
Sẽ được nghe thấy tiếng chim hay,
Tiếng lích chích chim sâu trong lá,
Con chìa vôi vừa hót vừa bay.”
Hình ảnh khu vườn hiện lên đầy sức sống với tiếng chim ríu rít. Chỉ cần nhắm mắt lại, ta có thể cảm nhận được cả một không gian rộng lớn, nơi tiếng gió, tiếng chim hòa quyện tạo nên một bản nhạc của thiên nhiên. Tiếng “lích chích” của chim sâu, tiếng hót vang xa của chim chìa vôi khiến không gian như tràn đầy niềm vui. Nhắm mắt không phải là để mất đi ánh sáng mà là để lắng nghe sâu hơn, cảm nhận rõ hơn vẻ đẹp của thế giới xung quanh.
Từ hiện thực thiên nhiên, tác giả nhẹ nhàng đưa người đọc vào thế giới cổ tích:
“Nếu nhắm mắt nghe bà kể chuyện,
Sẽ được nhìn thấy các bà tiên,
Thấy chú bé đi hài bảy dặm,
Quả thị thơm, cô Tấm rất hiền.”
Những câu chuyện cổ tích tuổi thơ ùa về trong trí tưởng tượng. Khi lắng nghe bà kể chuyện, ta không chỉ nghe bằng tai mà còn “nhìn thấy” trong tâm trí những hình ảnh thân thuộc. Cô Tấm hiền hậu, quả thị thơm, những bà tiên nhân hậu… tất cả tạo nên một thế giới đầy màu sắc, nơi cái thiện luôn chiến thắng cái ác. Bài thơ gợi lại một phần tuổi thơ đẹp đẽ, nơi những câu chuyện của bà trở thành hành trang nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ.
Khổ thơ cuối cùng mang đến một cảm xúc lắng đọng hơn cả:
“Nếu nhắm mắt nghĩ về cha mẹ,
Đã nuôi em khôn lớn từng ngày,
Tay bồng bế, sớm khuya vất vả,
Mắt nhắm rồi, lại mở ra ngay.”
Tình cảm cha mẹ là thứ thiêng liêng nhất trong cuộc đời mỗi người. Khi nhắm mắt để nghĩ về cha mẹ, ta không chỉ thấy những kỷ niệm đẹp, mà còn cảm nhận được sự hy sinh, tảo tần của bậc sinh thành. Câu thơ cuối “mắt nhắm rồi, lại mở ra ngay” như một sự thức tỉnh: ta không thể chỉ nghĩ về công ơn cha mẹ trong giây lát rồi quên đi, mà phải luôn trân trọng, yêu thương họ trong từng khoảnh khắc của cuộc sống.
Với ngôn từ giản dị mà giàu cảm xúc, bài thơ “Nói với em” là một lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng sâu sắc về những điều giản dị mà quý giá trong cuộc sống. Thiên nhiên tươi đẹp, những câu chuyện tuổi thơ và tình cảm gia đình đều là những kho báu vô giá mà mỗi người cần gìn giữ trong tim mình.
Bài văn mẫu 2
Thơ ca không chỉ là tiếng nói của cảm xúc mà còn là chiếc cầu nối đưa con người đến với những giá trị tinh thần sâu sắc. Bài thơ “Nói với em” của Vũ Quần Phương là một tác phẩm như thế. Bằng những hình ảnh mộc mạc, giản dị nhưng đầy sức gợi, bài thơ không chỉ mở ra một thế giới đầy màu sắc mà còn nhắn nhủ những thông điệp ý nghĩa về tình yêu thiên nhiên, tuổi thơ và gia đình.
Ngay từ những dòng đầu tiên, bài thơ đã mở ra một không gian thiên nhiên rộn rã âm thanh:
“Nếu nhắm mắt trong vườn lộng gió,
Sẽ được nghe thấy tiếng chim hay,
Tiếng lích chích chim sâu trong lá,
Con chìa vôi vừa hót vừa bay.”
Tác giả không dùng những hình ảnh hoành tráng, kỳ vĩ, mà chỉ vẽ lên một khu vườn nhỏ với tiếng chim và làn gió, nhưng chính sự bình dị ấy lại khiến bài thơ trở nên gần gũi. Hình ảnh “tiếng chim sâu trong lá”, “chìa vôi vừa hót vừa bay” như những nét chấm phá sinh động, tái hiện lại những thanh âm trong trẻo của thiên nhiên.
Bước sang đoạn tiếp theo, bài thơ đưa ta về với những ký ức tuổi thơ:
“Nếu nhắm mắt nghe bà kể chuyện,
Sẽ được nhìn thấy các bà tiên,
Thấy chú bé đi hài bảy dặm,
Quả thị thơm, cô Tấm rất hiền.”
Những câu chuyện cổ tích luôn là một phần không thể thiếu trong tuổi thơ mỗi người. Khi nghe bà kể chuyện, ta không chỉ nghe mà còn “nhìn thấy” trong trí tưởng tượng của mình một thế giới kỳ diệu. Những hình ảnh “chú bé đi hài bảy dặm”, “cô Tấm rất hiền” không chỉ gợi nhớ về những câu chuyện quen thuộc, mà còn khơi dậy niềm tin vào lòng tốt, sự công bằng trong cuộc sống.
Và rồi, bài thơ khép lại với một cung bậc cảm xúc sâu lắng:
“Nếu nhắm mắt nghĩ về cha mẹ,
Đã nuôi em khôn lớn từng ngày,
Tay bồng bế, sớm khuya vất vả,
Mắt nhắm rồi, lại mở ra ngay.”
Tình cảm cha mẹ được tác giả thể hiện bằng những hình ảnh chân thực và xúc động. Bàn tay bồng bế, những tháng ngày vất vả nuôi con khôn lớn… tất cả đều chứa đựng biết bao tình yêu thương. Câu thơ cuối khiến ta giật mình: tình thương của cha mẹ không phải là điều để hồi tưởng mà là thứ ta phải trân trọng mỗi ngày khi vẫn còn cơ hội.
Nhẹ nhàng nhưng sâu sắc, “Nói với em” không chỉ là bài thơ dành cho thiếu nhi mà còn là lời nhắn gửi tới mỗi chúng ta về sự trân quý những điều bình dị quanh mình. Đọc bài thơ, ta như được sống lại những khoảnh khắc tuổi thơ hồn nhiên, được nhắc nhở về những giá trị không bao giờ phai mờ trong cuộc đời.
Bài văn mẫu 3
Bài thơ “Nói với em” của Vũ Quần Phương là một tác phẩm nhẹ nhàng nhưng sâu sắc, đưa người đọc vào hành trình cảm nhận thế giới xung quanh bằng chính những giác quan và trái tim của mình. Tác phẩm không chỉ thể hiện tình yêu thiên nhiên, sự say mê với thế giới cổ tích mà còn gợi nhắc đến tình cảm gia đình thiêng liêng. Thông qua từng khổ thơ, tác giả đã mở ra ba không gian khác nhau, mỗi không gian đều có ý nghĩa riêng, nhưng tựu chung lại là những bài học ý nghĩa về cuộc sống.
Mở đầu bài thơ, Vũ Quần Phương dẫn dắt người đọc vào một thế giới thiên nhiên bình yên, trong trẻo:
“Nếu nhắm mắt trong vườn lộng gió,
Sẽ được nghe thấy tiếng chim hay,
Tiếng lích chích chim sâu trong lá,
Con chìa vôi vừa hót vừa bay.”
Chỉ với bốn câu thơ, cảnh vật trong khu vườn bỗng trở nên sống động. Không phải là những hình ảnh được nhìn thấy bằng mắt, mà tất cả được cảm nhận qua thính giác. Khi nhắm mắt, ta nghe được tiếng chim hót rõ ràng hơn, phân biệt từng loài chim một cách tinh tế. Tiếng “lích chích” của chim sâu len lỏi trong từng tán lá, tiếng con chìa vôi vừa hót vừa bay hòa cùng tiếng gió. Không gian thiên nhiên ấy không chỉ gợi lên sự yên bình mà còn là một miền ký ức tuổi thơ của bao người. Những ai đã từng lớn lên ở làng quê Việt Nam chắc hẳn sẽ thấy thân thuộc với khung cảnh này.
Từ thế giới thực tại, nhà thơ dẫn dắt người đọc bước vào không gian cổ tích đầy kỳ ảo:
“Nếu nhắm mắt nghe bà kể chuyện,
Sẽ được nhìn thấy các bà tiên,
Thấy chú bé đi hài bảy dặm,
Quả thị thơm, cô Tấm rất hiền.”
Nhắm mắt không chỉ để cảm nhận thiên nhiên, mà còn để bước vào thế giới diệu kỳ của truyện cổ tích. Những đêm trăng sáng, khi bà kể chuyện, ta như được tận mắt nhìn thấy các bà tiên hiền hậu, chú bé đi hài bảy dặm đầy phép thuật, quả thị thơm mang đến điều kỳ diệu và cô Tấm dịu dàng nhân hậu. Những hình ảnh ấy không chỉ là biểu tượng của truyện cổ dân gian Việt Nam, mà còn là một phần tuổi thơ của bao thế hệ. Đó là những giấc mơ đẹp, những bài học về cái thiện chiến thắng cái ác, về lòng nhân hậu và sự đền đáp xứng đáng. Nhờ những câu chuyện của bà, trẻ thơ học được cách yêu thương, tin vào những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
Khổ thơ cuối cùng là lời nhắc nhở đầy ý nghĩa về tình cảm gia đình:
“Nếu nhắm mắt nghĩ về cha mẹ,
Đã nuôi em khôn lớn từng ngày,
Tay bồng bế, sớm khuya vất vả,
Mắt nhắm rồi, lại mở ra ngay.”
Khác với hai khổ thơ trước, khổ thơ này mang một cảm xúc lắng đọng hơn. Nhắm mắt để nhớ về cha mẹ, để cảm nhận sự hy sinh thầm lặng của đấng sinh thành. Đó là những tháng ngày vất vả, những bàn tay bồng bế con từ thuở lọt lòng, những đêm dài thao thức lo toan. Tình yêu của cha mẹ lớn đến mức ngay cả khi nhắm mắt, ta vẫn cảm nhận được sự hiện diện ấm áp ấy. Câu thơ cuối *”Mắt nhắm rồi, lại mở ra ngay”* mang một ý nghĩa sâu sắc. Khi nghĩ về cha mẹ, ta không nỡ nhắm mắt quá lâu, vì ta hiểu rằng tình yêu của họ không phải là điều chỉ nên giữ trong ký ức, mà là điều ta cần trân trọng mỗi ngày khi còn có thể.
Từ những hình ảnh thiên nhiên quen thuộc đến không gian cổ tích kỳ diệu, từ những ký ức tuổi thơ đến tình cảm gia đình thiêng liêng, bài thơ “Nói với em” của Vũ Quần Phương đã gửi gắm những thông điệp nhân văn sâu sắc. Qua giọng thơ nhẹ nhàng, hình ảnh gần gũi, tác giả không chỉ gợi lên những kỷ niệm đẹp mà còn nhắc nhở mỗi người về giá trị của cuộc sống, về sự trân trọng những gì bình dị quanh ta. Đây chính là sức mạnh của thơ ca – chạm đến trái tim người đọc một cách giản dị mà sâu lắng.
