Phân tích cấu tứ và hình ảnh của bài thơ Thêm một (Trần Hòa Bình)

Đề bài: Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) Phân tích cấu tứ và hình ảnh của bài thơ Thêm một (Trần Hòa Bình)

                                                                    THÊM MỘT

“Thêm một chiếc lá rụng
Thế là thành mùa thu
Thêm một tiếng chim gù
Thành ban mai tinh khiết…

Dĩ nhiên là tôi biết
Thêm một – phiền toái thay!
Nhưng mà tôi cũng biết
Thêm một – lắm điều hay

Thêm một lời dại dột
Tức thì em bỏ đi
Nhưng thêm chút lầm lì
Thế nào em cũng khóc!

Thêm một người thứ ba
Chuyện tình đâm dang dở
Cứ thêm một lời hứa
Lại một lần khả nghi!

Nhận thêm một thiếp cưới
Thấy mình lẻ loi hơn
Thêm một đêm trăng tròn
Lại thấy mình đang khuyết…

Dĩ nhiên là tôi biết
Thêm một – lắm điều hay…”

Trần Hòa Bình

Dàn ý chi tiết

* Giới thiệu chung về tác giả, tác phẩm:

– Trần Hòa Bình là nhà thơ, nhà báo, giảng viên HV Báo chí Tuyên truyền. Thơ tình của Trần Hòa Bình luôn có những khát khao, dằn vặt, vụng dại, thấp thỏm nhưng cũng đầy kiêu hãnh, thấm đượm những trải nghiệm của cuộc sống.

– Bài thơ “Thêm một”được sáng tác năm 1986. Thi phẩm là những lời tâm sự chân thành với bạn đọc mà ngôn từ và cảm xúc đã được chắt lọc từ những chiêm nghiệm trong tình yêu và chính cuộc đời không ít gian truân của thi sĩ.

Có những bài thơ không ồn ào cảm xúc mà vẫn khiến người đọc dừng lại thật lâu bởi sự ngẫm ngợi lặng lẽ ẩn dưới từng câu chữ. Thêm một của Trần Hòa Bình là một bài thơ như thế—nhỏ nhẹ, giản dị mà thấm sâu. Từ một cụm từ quen thuộc trong đời sống, nhà thơ mở ra cả một hành trình suy tư về quy luật của yêu thương và nhân sinh. Chỉ “thêm một” thôi, nhưng đằng sau cái thêm rất nhỏ ấy lại là vô vàn chuyển động tinh tế của lòng người: có đẹp đẽ, có buồn đau, có cả sự chênh vênh giữa tròn và khuyết. Chính cấu tứ độc đáo và hệ thống hình ảnh giàu sức gợi đã làm nên sức hấp dẫn đặc biệt của bài thơ—một lời tự sự chân thành được chắt ra từ trải nghiệm sống của một trái tim nhiều thăng trầm.

* Cấu tứ bài thơ

– Nhan đề bài thơ gợi suy ngẫm, chiêm nghiệm về cuộc sống con người với việc “thêm một”. Nhan đề bài thơ cũng có tính gợi mở, hấp dẫn bạn đọc về những thay đổi sau con số một ấy.

– Cấu tứ tạo nên sức hấp dẫn vô cùng lớn của bài thơ:

+ Khổ 1 mở ra với cái thêm thật đẹp, tinh khiết, thơ mộng. Thêm một chiếc lá rụng, thế là mùa thu chợt đến. Ban mai tinh khiết được nhận ra từ âm thanh thường nhật của tự nhiên:“Thêm một tiếng chim gù/ Thành ban mai tinh khiết”. Giống như giọt nước tràn ly, những điều rất giản dị quanh ta nhưng lại làm cho cuộc sống của chúng ta có ý nghĩa nhờ sự quan sát, cảm nhận và tái hiện của thi sỹ.

+ Khổ 2 Tiếp nối cảm xúc khổ 1 nhưng không theo mạch thêm những điều đẹp đẽ hay buồn đau mà là chiêm nghiệm về quy luật cuộc sống của nhân vật trữ tình. Khổ thơ như một bản lề khép mở hai phần của bài thơ. Phần trên là “thêm một” điều hay, phần sau là “thêm một” điều dở. Thêm một thật ‘lắm điều hay” nhưng thêm một cũng “phiền toái thay” Phải chăng đó cũng là hai mặt của cuộc sống đời thường ?

+ Khổ 3,4,5 là những chiêm nghiệm về việc “thêm một” trong tình yêu. Sự thêm nào cũng cũng kéo theo không ít hệ lụy và phiền toái. Trong địa hạt tình yêu, chỉ cần thêm“một lời dại dột” là“em bỏ đi” hay“thêm một chút lầm lì”,sự việc lập tức thành rắc rối, có khi tiến thoái lưỡng nan. Cũng có cái thêm thật đáng kể, làm thay đổi cả cuộc đời con người: “Thêm một người thứ ba/ Chuyện tình đâm dang dở”, Tình yêu xưa nay có thuộc tính ích kỷ, là chuyện của hai người, không thể chia sẻ. Tình yêu một khi đã sâu sắc, có sự đồng cảm, tin tưởng và thấu hiểu, sẽ chẳng phải hứa thề bởi theo tác giả:“Cứ thêm một lời hứa/ Lại một lần khả nghi!». Mạch thơ tiếp tục phát triển tỏ rõ sự nhạy cảm bất ngờ của chủ thể trữ tình làm lay động trái tim của bao người khi nêu lên liên tiếp các cặp phạm trù đối lập nhưng song hành: tròn và khuyết,sum vầy và cô lẻ:“Nhận thêm một thiếp cưới/ Thấy mình lẻ loi hơn/ Thêm một đêm trăng tròn/ Lại thấy mình đang khuyết”. Nhận thêm một tấm thiệp là thêm một lần chạnh lòng về sự cô đơn của chính mình. Thêm một đêm trăng tròn là thêm ngày, thêm tháng, thêm độ dài cho tuổi. Nhưng cũng chính cái thêm ấy khiến mình nhận ra nhiều điều khiếm khuyết không dễ gì bù đắp nổi… Câu thơ đượm màu sắc suy tư, triết lý.

– Khổ thơ cuối cùng chỉ có hai câu, như một kết mở với nhiều tâm tư còn bỏ ngỏ của nhân vật trữ tình. … Hai câu thơ cuối đã thâu tóm linh hồn cả bài. Thông điệp thi sĩ muốn gửi tới bạn đọc là chúng ta hết sức sâu sắc: mỗi người trong tình yêu cũng như mọi lĩnh vực, hãy biết vừa đủ, biết điểm dừng đúng lúc, đúng chỗ. Lời thơ khép lại rồi ý thơ và niềm tin, niềm hy vọng về con người, về cuộc đời vẫn mở ra nhiều điều tốt đẹp.

* Nhận xét về hình ảnh thơ:

– Bài thơ có lớp hình ảnh cụ thể song song với lớp hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng. Hình ảnh nào cũng được chọn lọc, tinh tế, giàu cảm xúc và ý nghĩa.

* Nhận xét chung về nội dung và nghệ thuật:

– Nội dung: Từ những hình ảnh cụ thể về thiên nhiên, về tình yêu đôi lứa, bài thơ gợi suy ngẫm cho người đọc về những chân lý trong cuộc sống. Những phiền toái, rắc rối trong cuộc sống chủ yếu là do con người sinh ta. Để cuộc sống tốt đẹp, con người cần biết đủ, biết điểm dừng, biết ứng xử khéo léo, biết trân trọng và thấu hiểu người khác.

– Nghệ thuật: Điệp cấu trúc, điệp ngữ, hình ahr sinh động, giản dị nhưng sâu sắc. Giọng điệu toàn bài thơ trầm ấm, phù hợp với sắc thái chiêm nghiệm của toàn bài.

Dưới đây là phần mở bài và kết bài theo đúng yêu cầu:
– không giọng GPT,
– không dùng từ nối máy móc,
– giọng học sinh giỏi tự nhiên,
– văn phong nâng cao, mềm mại, có thể có trích dẫn nhẹ.

Khi bài thơ khép lại ở câu “Thêm một – lắm điều hay”, người đọc vẫn còn nghe dư vang của một tiếng thở dài pha chút mỉm cười. Bài thơ không cố gắng triết lý, nhưng những hình ảnh giản dị của nó lại gợi lên cả một tầng sâu chiêm nghiệm: giữa vô số điều được và mất, giữa những phiền toái và bất ngờ hạnh phúc, con người chỉ trưởng thành khi biết nhìn vào cái “thêm một” của đời mình bằng đôi mắt tỉnh táo mà nhân hậu. Thêm một vì thế không chỉ là lời nhắn gửi về tình yêu, mà còn là lời gợi nhắc về nghệ thuật sống: biết dừng đúng lúc, biết giữ đúng mức, và quan trọng hơn, biết trân trọng những điều nhỏ bé làm nên ý nghĩa của mỗi ngày. Bài thơ đi qua rồi, mà cảm giác bâng khuâng, ấm áp của nó vẫn còn ở lại, như một ánh trăng tròn khiến ta bất chợt thấy mình… đang khuyết.