Phân tích cấu tứ và hình ảnh trong bài thơ Tiếng ru của Tố Hữu

Đề bài: Viết một bài văn nghị luận Phân tích cấu tứ và hình ảnh trong bài thơ Tiếng ru của Tố Hữu

Tiếng ru

Con ong làm mật, yêu hoa

Con cá bơi, yêu nước; con chim ca, yêu trời.
Con người muốn sống, con ơi
Phải yêu đồng chí, yêu người anh em.

Một ngôi sao chẳng sáng đêm
Một thân lúa chín, chẳng nên mùa vàng.
Một người – đâu phải nhân gian?
Sống chăng, một đốm lửa tàn mà thôi!

Núi cao bởi có đất bồi
Núi chê đất thấp núi ngồi ở đâu?
Muôn dòng sông đổ biển sâu
Biển chê sông nhỏ, biển đâu nước còn?

Tre già yêu lấy măng non
Chắt chiu như mẹ yêu con tháng ngày.
Mai sau con lớn hơn thày
Các con ôm cả hai tay đất tròn.

                        ( – Tố Hữu; In trong tập Gió lộng; NXB Văn học – 1961)

Dàn ý chi tiết

Mở bài:

* Giới thiệu vấn đề nghị luận.

Từ bao đời, lời ru của mẹ không chỉ đưa con vào giấc ngủ mà còn đánh thức trong con những mầm thiện đầu tiên của tâm hồn. Tiếng ru của Tố Hữu tiếp nối truyền thống ấy nhưng mở rộng thành một khoảng không lớn hơn: lời ru hóa thành bài học sống, thành khát vọng về tình thương và sự gắn bó giữa con người với cộng đồng. Bằng giọng thơ lục bát ngọt như hơi thở mẹ hiền, bài thơ gửi gắm một cấu tứ chặt chẽ và những hình ảnh dung dị mà giàu triết lí, khiến tiếng ru ấy không chỉ dành cho một đứa trẻ, mà dành cho cả một thế hệ đang học cách lớn lên giữa cuộc đời.

Thân bài:

* Triển khai vấn đề nghị luận

– Giới thiệu ngắn gọn về tác giả Tố Hữu, bài thơ “Tiếng ru” và vấn đề nghị luận

– Cấu tứ:

+ Cấu tứ bài thơ xoay quanh lời ru của người mẹ

+ Nhan đề bài thơ chỉ bằng một từ: “Tiếng ru” nhưng đã gợi mở cảm hứng của cả tác phẩm- đó là lời người mẹ ru con thiết tha, đầy yêu thương trìu mến.

+ Xuyên suốt 4 khổ thơ, mạch trữ tình của tác phẩm được thể hiện theo hướng đi từ hệ thống hình ảnh của thiên nhiên gần gũi với con người đặc biệt là tâm hồn trẻ thơ đến bài học nhân sinh sâu sắc.

+ Từ hệ thống hình ảnh, từ ngữ, tác giả gửi gắm những bài học về lối sống, phẩm chất cao đẹp của con  người.

– Hình ảnh:

+ Hệ thống hình ảnh thiên nhiên gần gũi, quen thuộc

+ Sử dụng hình ảnh sáng tạo, mang tính ẩn dụ tượng trưng

+ Sử dụng nhiều hình ảnh đặt trong tương quan đối lập: núi- đất; cao-thấp; già-non; biển-sông…gợi ra những tầng nghĩa sâu xa…

– Đánh giá chung:

+ Bài thơ giàu nhạc điệu, thể thơ lục bát mang hồn dân tộc, sâu lắng như chính lời ru của mẹ, hình ảnh thơ gần gũi quen thuộc, sử dụng nhiều biện pháp tu từ, giọng thơ ngọt ngào, đậm chất trữ tình chính trị…

+ Mượn cách nói của ca dao, dùng ngoại vật để gợi cảm hứng, bài thơ là lời giáo dục, là triết lý nhẹ nhàng, sâu sắc và thấm thía về lẽ sống đẹp cho mỗi con người trong cuộc đời mà nhà thơ Tố Hữu muốn gửi đến chúng ta. Sống có lý tường, có mục đích và được cống hiến sẽ mang lại ý nghĩa cao đẹp cho cuộc đời.

Kết bài:

– Khái quát vấn đề nghị luận

Khép lại Tiếng ru, ta còn nghe dư vang của những câu lục bát như vẫn đang được mẹ khe khẽ ngân bên nôi: “Tre già yêu lấy măng non”. Từ những hình ảnh mộc mạc đến cấu tứ thấm đẫm triết lí, bài thơ của Tố Hữu đã dựng nên một thế giới nơi yêu thương là nguồn sống, nơi cá nhân tìm được ý nghĩa khi hòa vào cộng đồng. Đó là lời ru nhẹ như gió mà lắng sâu như đất, nhắc mỗi người về một lẽ sống đẹp: nuôi dưỡng tình thương, biết nâng đỡ nhau để “ôm cả hai tay đất tròn”.