Đề bài: Viết một bài văn nghị luận (khoảng 500 chữ) phân tích chủ đề và đặc sắc nghệ thuật của bài thơ sau:
Đoàn Văn Cừ là nhà thơ tiêu biểu với những tác phẩm đậm màu sắc dân gian. Tết quê bà tái hiện không khí Tết truyền thống qua hình ảnh giản dị, quen thuộc, đồng thời gửi gắm giá trị văn hóa và tình cảm gia đình sâu sắc.
TẾT QUÊ BÀ
Bà tôi ở một túp nhà tre.
Có một hàng cau chạy trước hè,
Một mảnh vườn bên rào giậu nứa.
Xuân về hoa cải nở vàng hoe.
Gạo nếp ngày xuân gói bánh chưng,
Cả đêm cuối chạp nướng than hồng.
Quần đào, áo đỏ, tranh gà lợn,
Cơm tám, dưa hành, thịt mỡ đông.
1941
(Đoàn Văn Cừ toàn tập, NXB Hội nhà văn, 2013)
Chú thích:
– Đoàn Văn Cừ sinh ngày 25 tháng 11 năm 1913 ở Thôn Đô Đò xã Nam Lợi, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định trong một gia đình nông dân. Ông tham gia phong trào Thơ mới với bút pháp tả chân mang đậm chất lãng mạn, sở trường viết về cảnh trí và đời sống thôn quê.
-“Tết quê bà” được Đoàn Văn Cừ sáng tác vào khoảng năm 1941. Bài thơ này sau đó được đưa vào tuyển tập “Thôn ca” xuất bản lần đầu tiên vào năm 1944. “Thôn ca” cũng là tập thơ tiêu biểu của nhà thơ Đoàn Văn Cừ.
Dàn ý NLVH phân tích chủ đề và đặc sắc nghệ thuật bài thơ ” Tết quê bà” của Đoàn Văn Cừ
Mở bài:
– Giới thiệu tác giả Đoàn Văn Cừ và bài thơ “Tết quê bà”.
– Khái quát nội dung chính: Bài thơ khắc họa không khí Tết truyền thống, thể hiện tình cảm yêu thương, gắn bó với quê hương, gia đình và giá trị văn hóa dân tộc.
– Dẫn dắt vào vấn đề nghị luận: Chủ đề và đặc sắc nghệ thuật của bài thơ.
Tết không chỉ là thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, mà còn là dịp để mỗi người tìm về những giá trị truyền thống, những ký ức thân thương nơi quê nhà. Bài thơ “Tết quê bà” của Đoàn Văn Cừ là một bức tranh sống động về không khí Tết xưa với những hình ảnh giản dị nhưng đầy ấm áp. Qua đó, tác giả không chỉ tái hiện khung cảnh ngày Tết nơi làng quê mà còn bày tỏ tình yêu thương đối với bà, với quê hương và những giá trị văn hóa lâu đời. Bài thơ mang đến cảm xúc thân thuộc, nhắc nhở mỗi người về ý nghĩa thiêng liêng của ngày Tết cổ truyền.
Thân bài:
1. Chủ đề của bài thơ:
– Bài thơ khơi gợi những ký ức về một cái Tết đầm ấm, giản dị nơi làng quê với hình ảnh quen thuộc của ngôi nhà bà.
– Thể hiện tình cảm yêu thương, trân trọng với người bà tần tảo, chất phác.
– Ngợi ca nét đẹp truyền thống của Tết Việt Nam, gợi nhắc thế hệ sau biết gìn giữ những giá trị văn hóa lâu đời.
2. Những hình ảnh tiêu biểu thể hiện chủ đề:
Ngôi nhà của bà:
– Hình ảnh “một túp nhà tre”, “một hàng cau trước hè”, “một mảnh vườn”, “giậu nứa” giản dị mà thân thương.
– Gợi lên không gian quê mộc mạc, yên bình, gắn với ký ức tuổi thơ của nhiều người.
– Qua đó, thể hiện sự trân trọng của tác giả với những điều giản dị nhưng ấm áp của cuộc sống.
Không khí ngày Tết:
– Thiên nhiên rực rỡ sắc xuân: “hoa cải nở vàng”, “gió xuân hây hẩy”.
– Hình ảnh đặc trưng của ngày Tết: gạo nếp, bánh chưng, quần đào, áo đỏ, tranh gà lợn, cơm tám, dưa hành, thịt mỡ đông…
– Không khí ấm áp, sum vầy, chan chứa niềm vui và sự bình yên.
Phong tục truyền thống:
– Những hoạt động ngày Tết: gói bánh chưng, nướng than hồng, ăn cơm tám, dưa hành…
– Thể hiện nét đẹp văn hóa lâu đời, giàu ý nghĩa của người Việt.
– Bài thơ không chỉ tái hiện không khí Tết mà còn gửi gắm lời nhắn nhủ về việc gìn giữ bản sắc dân tộc.
3. Đặc sắc nghệ thuật:
– Thể thơ bảy chữ giúp câu thơ trôi chảy, nhịp nhàng, tự nhiên.
– Hình ảnh thơ giản dị, gần gũi, giàu sức gợi.
– Biện pháp liệt kê tạo nên bức tranh ngày Tết đầy màu sắc, phong phú.
– Kết hợp nhiều phương thức biểu đạt: miêu tả, biểu cảm, tự sự, giúp bài thơ chân thực, sinh động.
Kết bài:
– Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
– Nhấn mạnh ý nghĩa của việc trân trọng những nét đẹp truyền thống, giữ gìn phong tục Tết cổ truyền.
– Liên hệ bản thân: Trước nhịp sống hiện đại, mỗi người cần ý thức hơn trong việc bảo vệ những giá trị văn hóa của dân tộc.
“Tết quê bà” không chỉ là một bài thơ giàu hình ảnh và cảm xúc mà còn là lời tri ân đối với những giá trị truyền thống của dân tộc. Bằng ngôn từ giản dị, mộc mạc nhưng đầy sức gợi, bài thơ đưa người đọc trở về với những mùa Tết xưa – nơi có sự sum vầy, yêu thương và bình yên. Qua đó, Đoàn Văn Cừ gửi gắm thông điệp sâu sắc về việc gìn giữ và trân trọng nét đẹp văn hóa ngày Tết, để những giá trị ấy mãi trường tồn trong tâm hồn mỗi người Việt Nam.
Bài văn mẫu NLVH phân tích chủ đề và đặc sắc nghệ thuật bài thơ ” Tết quê bà” của Đoàn Văn Cừ
Bài văn mẫu 1
Trong “Thi nhân Việt Nam”, nhà phê bình Hoài Thanh từng nhận xét: “Trong các nhà thơ đồng quê, không ai có ngòi bút dồi dào mà rực rỡ như Đoàn Văn Cừ”. Quả thật, thơ Đoàn Văn Cừ là những bức tranh quê bằng chữ nghĩa và âm thanh. Bài thơ “Tết quê bà” của Đoàn Văn Cừ là một bức tranh sinh động về không khí Tết truyền thống ở làng quê Việt Nam, qua đó thể hiện tình cảm sâu nặng với quê hương, gia đình và những giá trị truyền thống. Với những hình ảnh giản dị, gần gũi, bài thơ đã khắc họa nên một không gian Tết ấm cúng, đầy hương vị và tình cảm.
Đoàn Văn Cừ là một nhà thơ có phong cách đặc biệt viết về nông thôn, đặc biệt làng quê Bắc Bộ đã trở thành một phần kí ức trong thơ ông. Tuy viết về những hình ảnh quen thuộc như ngôi nhà, cánh đồng hay một phiên chợ nhưng tất cả những hình ảnh ấy đều khéo léo gắn liền với những nét đẹp văn hoá của làng quê Việt Nam. Sáng tác năm 1941, được đưa vào tập thơ “Thôn ca” năm 1944, bài thơ đã để lại trong lòng người đọc những ấn tượng khó quên về hình ảnh ngôi nhà của người bà và Tết cổ truyền của dân tộc. Từ đó, nhà thơ thể hiện tình cảm yêu mến, gắn bó với con người, cảnh vật ngày Tết, đồng thời nhắc khẽ người đọc phải biết trân trọng, giữ gìn những nét đẹp văn hoá của dân tộc.
Mở đầu bài thơ là hình ảnh quen thuộc về ngôi nhà của bà:
“Bà tôi ở một túp nhà tre.
Có một hàng cau chạy trước hè,
Một mảnh vườn bên rào giậu nứa.
Xuân về hoa cải nở vàng hoe.”
Ngôi nhà của bà dù đơn sơ nhưng ấm áp, là nơi chốn thân thương mà mọi người luôn nhớ về. Hình ảnh “ngôi nhà tre” được làm nổi bật qua chi tiết “Có một hàng cau chạy trước hè” và “Một mảnh vườn bên rào giậu nứa” khiến người đọc hình dung ra khung cảnh ngôi nhà với mảnh vườn, bờ giậu tươm tất, gọn gàng, sạch sẽ. Không gian ấy không chỉ là hình ảnh vật chất mà còn là nơi chứa đựng bao kỷ niệm tuổi thơ và tình cảm gia đình. Đặc biệt, hình ảnh “hoa cải nở vàng hoe” là dấu hiệu đặc trưng của mùa xuân, vừa mang màu sắc tươi sáng, vừa gợi lên không khí ấm áp, bình yên của quê nhà.
Tiếp theo, bài thơ khắc họa những phong tục, món ăn ngày Tết cổ truyền:
“Gạo nếp ngày xuân gói bánh chưng,
Cả đêm cuối chạp nướng than hồng.
Quần đào, áo đỏ, tranh gà lợn,
Cơm tám, dưa hành, thịt mỡ đông.”
Tết đến cũng là lúc những món ăn truyền thống được người dân tất bật chuẩn bị. Câu thơ “Gạo nếp ngày xuân gói bánh chưng” gợi lên hình ảnh các gia đình quây quần bên nhau, cùng nhau gói bánh chưng – một nét đẹp không thể thiếu trong Tết cổ truyền. Cảnh “Cả đêm cuối chạp nướng than hồng” không chỉ miêu tả công việc chuẩn bị mà còn thể hiện sự ấm áp, sum vầy của gia đình. Những hình ảnh “quần đào, áo đỏ, tranh gà lợn” gợi nhắc về những bộ quần áo Tết rực rỡ, những bức tranh Đông Hồ nổi tiếng – những biểu tượng đặc trưng của văn hóa dân gian Việt Nam. Cuối cùng, bữa cơm ngày Tết với “cơm tám, dưa hành, thịt mỡ đông” tuy giản dị nhưng đầy đủ, đậm đà hương vị truyền thống.
Không khí ngày Tết trong bài thơ không chỉ rực rỡ sắc màu mà còn ngập tràn niềm vui và tình cảm gia đình. Những chi tiết về ngôi nhà, khu vườn, mâm cỗ Tết đều mang đến sự thân thuộc, gợi nhớ về quê hương, cội nguồn. Đoàn Văn Cừ đã thành công trong việc tái hiện một khung cảnh ngày Tết truyền thống, khiến người đọc như được sống lại trong không gian Tết ấm cúng, đậm đà bản sắc dân tộc.
Về nghệ thuật, bài thơ sử dụng thể thơ bảy chữ với nhịp điệu uyển chuyển, nhẹ nhàng, giúp truyền tải cảm xúc tự nhiên, sâu lắng. Hệ thống hình ảnh thơ bình dị nhưng giàu sức gợi, kết hợp với biện pháp tu từ liệt kê: “ngôi nhà, mảnh vườn, bờ giậu, gạo nếp, bánh chưng, quần đào…” giúp bài thơ trở thành một bức tranh hoàn chỉnh về ngày Tết truyền thống.
“Tết quê bà” không chỉ là một bức tranh sinh động về ngày Tết làng quê mà còn là lời nhắc nhở mỗi người hãy luôn trân trọng, giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống. Qua bài thơ, Đoàn Văn Cừ đã gửi gắm tình yêu quê hương, gia đình và niềm tự hào về bản sắc dân tộc, khiến mỗi chúng ta thêm yêu quý những khoảnh khắc sum vầy bên gia đình trong ngày Tết cổ truyền.
Bài văn mẫu 2
Trong “Thi nhân Việt Nam”, nhà phê bình Hoài Thanh từng nhận xét: “Trong các nhà thơ đồng quê, không ai có ngòi bút dồi dào mà rực rỡ như Đoàn Văn Cừ”. Quả thực, thơ ông mang đến những bức tranh quê mộc mạc, giàu màu sắc và âm thanh, khiến người đọc cảm nhận được hơi thở của làng quê Việt Nam. “Tết quê bà” là một trong những bài thơ tiêu biểu, tái hiện không khí Tết truyền thống đầy ấm áp, thiêng liêng và đậm đà bản sắc dân tộc.
Hình ảnh mở đầu bài thơ gợi lên một ngôi nhà tre giản dị nhưng chan chứa tình cảm. “Bà tôi ở một túp nhà tre” – không cầu kỳ, xa hoa, nhưng lại là nơi lưu giữ biết bao kỷ niệm. Trước hiên nhà là hàng cau xanh vươn cao, bên cạnh là mảnh vườn nhỏ với rào giậu nứa. Tất cả gợi lên một khung cảnh bình dị, quen thuộc, thấm đượm tình quê. Xuân về, vườn nhà sáng rực sắc vàng của hoa cải. Hình ảnh ấy không chỉ là dấu hiệu của mùa xuân, mà còn tượng trưng cho sự ấm áp, no đủ, mang đến niềm vui và hy vọng cho một năm mới an lành.
Không khí Tết hiện lên rõ nét qua những hình ảnh đời thường nhưng giàu ý nghĩa. Nhà nhà tất bật chuẩn bị bánh chưng từ gạo nếp thơm dẻo, quây quần bên bếp lửa hồng suốt đêm cuối năm. Trẻ con háo hức diện quần áo mới rực rỡ sắc đỏ, sắc đào. Những bức tranh gà lợn treo trên tường gợi nhớ đến thú chơi tranh dân gian Đông Hồ, một nét đẹp văn hóa lâu đời. Không thể thiếu trong mâm cơm ngày Tết là dưa hành, thịt mỡ, cơm tám – những món ăn truyền thống làm nên hương vị Tết quê hương. Mỗi hình ảnh, mỗi chi tiết đều góp phần dựng nên một không gian Tết ấm cúng, thiêng liêng, đậm chất làng quê Việt Nam.
Thơ Đoàn Văn Cừ luôn có sức hấp dẫn bởi cách sử dụng ngôn từ giản dị mà tinh tế. Ông đưa vào thơ những hình ảnh đời thường nhưng giàu chất thơ, kết hợp với thể thơ bảy chữ, gieo vần linh hoạt, khiến từng câu thơ như những nét vẽ sống động trong một bức tranh quê đầy màu sắc. Bài thơ không chỉ tái hiện không khí Tết cổ truyền mà còn gửi gắm tình cảm gắn bó sâu nặng với quê hương, với những giá trị văn hóa truyền thống. Đọc “Tết quê bà”, ta như được sống lại những ngày thơ ấu, hòa mình vào không khí Tết rộn ràng, đầm ấm nơi miền quê yêu dấu.
Bài văn mẫu 3
Mỗi khi Tết đến xuân về, lòng người lại rộn ràng trong niềm vui đoàn tụ, trong không khí ấm áp của ngày đầu năm mới. “Tết quê bà” của Đoàn Văn Cừ là một bức tranh sống động về cái Tết cổ truyền ở làng quê Việt Nam. Không chỉ khắc họa hình ảnh ngày Tết đầy sắc màu và hương vị, bài thơ còn chất chứa tình cảm yêu thương, gắn bó với quê hương, gia đình và những giá trị văn hóa dân tộc.
Mở đầu bài thơ là khung cảnh ngôi nhà nhỏ bé nhưng ấm áp của bà. “Bà tôi ở một túp nhà tre” – câu thơ như một lời giới thiệu nhẹ nhàng mà thấm đượm tình cảm. Ngôi nhà ấy không giàu sang, lộng lẫy, nhưng lại là nơi lưu giữ biết bao kỷ niệm. Trước nhà là hàng cau xanh mát, cạnh đó là mảnh vườn nhỏ xinh được bao quanh bởi rào giậu nứa. Khi xuân về, hoa cải vàng hoe nở rộ, điểm tô cho bức tranh quê thêm phần rực rỡ. Tất cả những hình ảnh ấy gợi lên một không gian bình dị, thân thuộc, nơi chứa đựng bao yêu thương và hơi ấm gia đình.
Không khí Tết thực sự hiện ra qua những hoạt động truyền thống của người dân quê. Bánh chưng được gói bằng gạo nếp dẻo thơm, cả gia đình quây quần bên bếp lửa đỏ hồng suốt đêm để chờ bánh chín. Trẻ con náo nức khoác lên mình quần đào, áo đỏ, háo hức mong đợi ngày Tết. Những bức tranh gà lợn treo trong nhà không chỉ làm đẹp không gian mà còn mang ý nghĩa cầu chúc may mắn, sung túc cho năm mới. Mâm cỗ ngày Tết với cơm tám, thịt mỡ, dưa hành – những món ăn tuy giản dị nhưng lại tạo nên hương vị đặc trưng không thể thiếu trong mỗi gia đình. Tất cả những chi tiết ấy đã vẽ nên một cái Tết đầm ấm, tràn đầy sắc màu và hương vị.
Thơ Đoàn Văn Cừ không chỉ giàu hình ảnh mà còn mang âm hưởng vui tươi, rộn ràng như chính không khí ngày xuân. Ông sử dụng thể thơ bảy chữ, kết hợp nhịp điệu linh hoạt, ngôn ngữ trong sáng, giàu sức gợi. Những hình ảnh quen thuộc trong bài thơ không chỉ tái hiện một cái Tết truyền thống mà còn gợi lên trong lòng người đọc những cảm xúc thân thương về quê hương, về những ngày tháng tuổi thơ bên gia đình. “Tết quê bà” không chỉ là một bức tranh sinh động về ngày Tết ở làng quê, mà còn là lời nhắc nhở về việc trân trọng, giữ gìn những nét đẹp văn hóa dân tộc qua bao thế hệ.
