Phân tích đánh giá vai trò của yếu tố kì ảo trong văn bản Chuyện Phạm Tử Hư lên chơi thiên tào

Đề bài:

Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 150 chữ) Phân tích đánh giá vai trò của yếu tố kì ảo trong văn bản Chuyện Phạm Tử Hư lên chơi thiên tào

CHUYỆN PHẠM TỬ HƯ LÊN CHƠI THIÊN TÀO

Giới thiệu: Chuyên Phạm Tử Hư lên chơi Thiên tào là tác phẩm nằm trong tập Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ. Truyện kể về Tử Hư, một người tuấn sảng, hào mại, học hành giỏi giang nhưng phải cái tính hay kiêu căng, nhờ được thầy Dương Trạm uốn nắn, khuyên răn mà thành người tốt. Sau Dương Trạm mất đi, các học trò đều tản đi cả, riêng Tử Hư làm lều ở mả để chầu chực sau ba năm rồi mới về. Vì chuyện hiếu nghĩa này, Tử Hư đã được gặp lại Dương Trạm. Dưới đây là cuộc gặp gỡ và trò chuyện giữa hai thầy trò:

[…] Tử Hư bèn sắm sẵn rượu và thức nhắm, đúng hẹn mà đến. Thầy trò gặp nhau vui vẻ lắm, chàng nhân hỏi rằng:

-Thầy mới từ trần chưa bao lâu, thoắt đã trở nên hiển hách khác hẳn ngày trước, xin thầy cho biết rõ duyên do để con được vui mừng.

Dương Trạm nói:

-Ta thuở sống không có một điều thiện nào đáng khen, chỉ có hay giữ điều tín thực đối với thầy bạn; quý trọng những tờ giấy có chữ, hễ thấy rơi vãi liền nhặt mà đốt đi. Đức Đế quân đây ngài khen là có bụng tốt, tâu xin cho làm chức trực lại ở cửa Tử đồng. Hôm qua ta hầu linh giá ngài lên chầu Thiên cung, tình cờ lại gặp nhà ngươi, đó cũng là vì thầy trò mình có cái mối duyên.

[…] Tử Hư mừng mà rằng:

• Nếu thế thì tiền trình của con cùng đạt thế nào chắc thầy biết rõ?
• Cứ như văn chương tài nghệ của anh, đương đời này không ai bì kịp, huống anh lại còn có tính trung hậu, nết thành thực. Chỉ phải cái hồi còn niên thiếu, anh thường lấy văn tài mà kiêu ngạo với người khác, cho nên trời mới bắt đỗ muộn để phải chùn nhụt cái nết ngông ngáo đi. Nếu không thì cướp thẻ trước của Mông Chính nhặt hạt cải của Hạ hầu, phỏng anh còn khó khăn gì nữa. Cho nên xưa nay người ta bàn về kẻ sĩ, tất trước hết xét đến đức hạnh là vì thế. Ngày nay những người mặc áo nhà nho, đeo dải nhà nho thì lại khác hẳn. Họ thường đổi họ để đi học, thay tên để ra thi; hễ trượt đỗ thì đổ lỗi mờ quáng cho quan chấm trường, hơi thành danh thì hợm mình tài giỏi hơn cả tiền bối, chí khí ngông ngáo tính tình tráo trở, thấy thầy nghèo thì lảng tránh, gặp bạn nghèo thì làm ngơ, không biết rằng ngày thường dắt dẫn rèn cặp, phần nhiều là cái công đức của thầy bạn. Vả như ta ngày xưa, dạy có đến mấy nghìn học trò, giao du ở kinh đô rất nhiều bè bạn, thế mà sau ta mất, nghe có người đai vàng mũ bạc, có người quan cả ngôi cao, nhưng không hề một ai tìm đến thăm viếng mồ ta mà tưới lên một vài chén rượu. Nhân thế ta vẫn đế ý đến anh lắm.

Tử Hư nhân đem những người làm quan bấy giờ; nhất nhất hỏi về từng người một. […] Trạm cười mà rằng:

• Trồng dưa được dưa, trồng đậu được đậu. Lưới trời thênh thang, thưa nhưng chẳng lọt. Chỉ có rằng thời gian chưa đến mà thôi. Nay ta bảo rõ anh nghe: trong khoảng trời đất báo ứng luân hồi, chỉ có hai loài thiện ác. Người chăm làm thiện, tuy hãy còn sống, tên đã ghi ở Đế đình; người hay làm ác, không đợi đến chết, án đã thành ở Địa phủ. Cho nên Nhan Hồi lúc sống ở trong ngõ hẻm mà chết làm chức Tu văn, Vương Bàng ngày thường có nết kiêu ngạo mà chết phải máu rây mặt đất. Không phải như người ở cõi đời, có thể mượn thế mà được làm quan, có thể nhờ tiền mà được khỏi vạ, hình phạt thì quá lạm, tước thưởng thì thiên tư, cúi đầu khom cật, dù hèn hạ cũng cất nhắc lên, đứa hoạt thằng gian, nhờ đút lót mà được thoát khỏi. Anh nên cố gắng, đừng gieo cái nghiệp báo ở kiếp sau này.

[…]Tử Hư từ biệt thầy trở về, sang năm đi thi quả đỗ tấn sĩ. Phàm những việc cát hung họa phúc nhà Tử Hư, thường được thầy về báo cho biết.

(Nguyễn Dữ, Truyền kì mạn lục, Văn xuôi tự sự Việt Nam thời trung đại, Nguyễn Đăng Na giới thiệu và tuyển soạn, NXB Giáo dục, 2001, tr. 270 – 276)

Dàn ý chi tiết

Mở đoạn

• Giới thiệu tác phẩm Truyền kì mạn lục và truyện Chuyện Phạm Tử Hư lên chơi thiên tào – một trong những truyện tiêu biểu mang đậm màu sắc kì ảo.
• Khẳng định yếu tố kì ảo giữ vai trò quan trọng trong việc truyền tải tư tưởng và tạo sức hấp dẫn cho truyện.

Thân đoạn

Yếu tố kì ảo được thể hiện qua các chi tiết:

• Thầy Dương Trạm đã mất nhưng vẫn trở về gặp gỡ, trò chuyện với học trò như lúc sinh thời.
• Người thầy cõi âm có thể biết rõ chuyện thưởng – phạt trên thiên đình, nắm quy luật thiện – ác của trời đất.
• Thầy còn dự báo tương lai, biết trước con đường công danh và những điều cát – hung của Tử Hư.

Vai trò của yếu tố kì ảo trong truyện:

• Làm nổi bật phẩm chất cao quý của Tử Hư: sống tình nghĩa, trung hậu, biết kính thầy, trọng đạo.
• Khẳng định tư tưởng và niềm tin của tác giả vào luật nhân quả: người làm điều thiện sẽ được trời ghi nhận, kẻ làm điều ác sẽ phải chịu báo ứng; thưởng – phạt ở cõi trời là công bằng tuyệt đối.
• Tăng cường ý nghĩa giáo dục của truyện: nhắc nhở về sự biết ơn thầy cô, đạo nghĩa thầy – trò, về việc tu dưỡng nhân cách và ứng xử đúng đắn trong mọi quan hệ xã hội.
• Góp phần tạo nên sức hấp dẫn của tác phẩm: đưa người đọc vào không gian siêu nhiên, mở rộng từ cõi trần đến thiên tào, khiến câu chuyện vừa li kì, vừa thấm đượm triết lí nhân sinh. 

Kết đoạn

• Khẳng định yếu tố kì ảo là điểm làm nên phong vị riêng của truyện truyền kì và của chính Nguyễn Dữ.
• Nhờ lớp kì ảo ấy, tác phẩm không chỉ giàu sức gợi mà còn truyền tải sâu sắc đạo lí làm người, khiến câu chuyện vượt khỏi phạm vi một cuộc gặp gỡ mà trở thành lời nhắc nhở bền lâu về nhân nghĩa và đạo học.