Đề 1: Viết một văn bản nghị luận phân tích, đánh giá những đặc sắc về hình thức nghệ thuật và chủ đề của truyện “Thần Trụ Trời”.
| Mở đầu | Thời thơ ấu, chúng ta đã từng được bà, được mẹ kể cho nghe những câu chuyện cổ về những người anh hùng tài năng, phi thường với những cuộc phiêu lưu kì thú hay về những vị thần với sức mạnh và quyền năng tối cao cai trị ở khắp mọi nơi trên thế giới. Mặc dù, thời gian hiện tại đã đẩy những câu chuyện ấy vào những miền kí ức, song những người anh hùng như He-ra-clet, những vị thần như Prô-mê-tê, thần Dớt, nữ thần Nữ Oa, … vẫn luôn hiện hữu sống động trong tâm trí ta. Đặc biệt nhất chính là câu chuyện về vị thần khổng lồ đã tạo ra thế giới này, tạo ra không gian sống bao la cho loài người- thần Trụ Trời đã để lại ấn tượng cho bạn đọc bao thế hệ bởi những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật. |
| Phân tích, đánh giá chủ đề | Truyện thần thoại được coi là những câu chuyện kể xa xưa nhất trong kho tàng văn học của nhân loại, thể hiện quan niệm về vũ trụ và khát vọng chinh phục thế giới tự nhiên của con người thời nguyên thuỷ. Trong kho tàng truyện thần thoại nhân loại nói chung và Việt Nam nói riêng, chúng ta dễ dàng nhận thấy sự hiện diện của các vị thần như thần Trụ Trời, thần Sấm, thần Sét, … Như vậy, có thể thấy được đề tài chung của các câu chuyện này chính là kể về các vị thần. Cũng xuất phát từ đề tài ấy, truyện Thần Trụ Trời lại kể về vị thần sáng tạo ra thế giới theo sự dẫn dắt của một người kể toàn tri ở ngôi kể thứ ba. Bắt nguồn từ nhu cầu khám phá, chinh phục tự nhiên khi đứng trước một thế giới vẫn còn nhiều cái lạ, con người sơ khai đã nhìn nhận, thể nghiệm những hiện tượng thiên nhiên và lí giải chúng thông qua lăng kính của tinh thần, của niềm tin. Do đó, họ đã gán cho mỗi hiện tượng trong tự nhiên một vị thần với một sức mạnh và quyền năng nhất định. Chẳng hạn thần Mưa sẽ có sức mạnh tạo ra mưa, lũ, thần Sấm có khả năng tạo ra sấm sét, thần Mặt Trời sẽ cho ánh sáng và tương tự như vậy, thần Trụ Trời là vị thần đã tạo ra khoảng không gian giữa bầu trời với mặt đất. |
| Phân tích đánh giá cốt truyện | Đọc thần thoại “Thần Trụ Trời” chúng ta có thể dễ dàng nắm bắt và tiếp nhận câu chuyện chính là nhờ vào cốt truyện biên niên (cốt truyện diễn ra theo trình tự thời gian). Cốt truyện là tập hợp những sự kiện trong truyện, làm nên khung sườn của tác phẩm. Xét trong Thần Trụ Trời ta thấy cốt truyện bao gồm những sự kiện chính sau: Thần Trụ Trời ở trong một thế giới hỗn độn, tối tăm và lạnh lẽo; một hôm thần bỗng đội trời, đắp cột để dựng bầu trời; từ đó, trời đất chia ra làm hai gồm có bầu trời và mặt đất; khi trời đã cao và cứng lại, thần đập cột đá tạo nên những thung lũng, cao nguyên, đồi núi, biển cả; sau đó, xuất hiện thêm những vị thần đảm nhiệm những công việc khác để tiếp tục việc kiến thiết ra thế giới. Ta có thể dễ dàng nhận thấy các sự kiện trong truyện diễn ra theo trình tự thời gian biên niên, cứ hết sự kiện này sẽ chuyển tiếp đến sự kiện khác. Chính nhờ có cốt truyện biên niên, chúng ta mới có thể dễ dàng nắm bắt, tiếp nhận và ghi nhớ câu chuyện. Đó là lí do vì sao sau nhiều năm nằm trong vùng kí ức của chúng ta mà các nhân vật trong truyện vẫn cứ tồn tại, hiện diễn một cách đầy đủ, sinh động và sâu sắc đến thế. |
| Phân tích không gian, thời gian + nhân vật | Bên cạnh cốt truyện biên niên, thế giới nghệ thuật được xây dựng trong truyện cũng rất đặc biệt. Thời gian được đề cập là thời gian của cõi hỗn mang, vô định và phiếm chỉ “Thuở ấy chưa có vũ trụ, chưa có muôn vật và loài người.” Và gắn với thời gian ấy, không gian nghệ thuật cũng chỉ là “một đám hỗn độn, tối tăm và lạnh lẽo”. Không gian, thời gian “mờ mịt hỗn độn” đã tái hiện chân thực về thế giới sơ khai, nguyên thuỷ xa xưa. Trong thế giới ấy, các nhân vật thần thoại đã được tái hiện hết sức sống động. Thần Trụ Trời được phác hoạ với “thân thể to lớn không biết bao nhiêu mà kể, chân thần bước một bước cứ như bây giờ là từ tỉnh này qua tỉnh nọ hay từ đỉnh núi này sang đỉnh núi kia”. Sống trong thế giới tối tăm, mờ mịt và hỗn độn ấy không biết bao lâu, bỗng một hôm thần đắp cột, dựng trời, tạo ra khoảng không gian rộng lớn giữa bầu trời và thế giới. Không chỉ dựng lên khoảng không gian ấy, thần còn tạo ra cao nguyên, đồng bằng, thung lũng, biển cả, hòn đảo, … như để tô vẽ thêm cho thế giới ấy từ hỗn độn, ngổn ngang bỗng trở nên trong xanh, muôn hình muôn vẻ, kì vĩ. Như vậy, qua những chi tiết hoang đường, kì ảo “thân thể to lớn”, “chân thần bước một bước cứ như bây giờ là từ tỉnh này qua tỉnh nọ …” thần Trụ Trời đã được vẽ lên bằng những nét vẽ khỏe khoắn, mạnh mẽ và sinh động. Hơn nữa, nhân vật thần Trụ Trời còn là kiểu nhân vật chức năng trong các tác phẩm văn học. Đó là kiểu nhân vật được xây dựng để thực hiện một chức năng, sứ mệnh nhất định và sau khi hoàn thành chức năng của mình, nhân vật biến mất. Trong câu chuyện này, vị thần ấy đã tạo ra bầu trời, mặt đất, sáng tạo ra một thế giới ấm áp, ngập tràn ánh sáng, màu sắc và dáng hình của những ngọn núi, con sông, biển cả, thung lũng, … Và khi đã hoàn thành xong chức năng của mình, nhân vật ấy không xuất hiện nữa “Không hiểu sau đó rồi vị thần ấy chết hay sống, hay trở thành Ngọc Hoàng…Nhưng chắc rằng cũng cách khoảng thời gian ấy không lâu có một vị thần tên là Ngọc Hoàng hay ông Trời cai quản tất cả mọi việc trên trời dưới đất.” |
| Đánh giá, tổng kết | Thông qua câu chuyện về “Thần Trụ Trời” chúng ta không chỉ hiểu hơn về quá trình hình thành thế giới qua nhãn quan của con người thời sơ khai mà còn thấy được tư duy nghệ thuật của họ. Dù câu chuyện cổ đó kể về vị thần có sức mạnh phi thường, có quyền năng tối cao, có phép thuật nhiệm màu nhưng suy cho cùng hình tượng vị thần ấy và cả thế giới nghệ thuật được phác hoạ bên trong câu chuyện đều được khơi nguồn sáng tạo từ chính đời sống hiện thực và hình tượng con người trong cuộc sống. Con người nguyên thuỷ, sơ khai vì nhu cầu, khát vọng chinh phục, lí giải về thế giới đã thổi vào trong những câu chuyện cổ xa xưa sức sáng tạo vô hạn, trí tưởng tượng phong phú thông qua các chi tiết kì ảo và hơi thở của nhãn quan thời đại – vạn vật hữu linh. Nhờ đó, các câu chuyện thần thoại dù là những câu chuyện cổ xa xưa nhất nhưng vẫn để lại những ấn tượng sâu sắc trong tâm trí của người đọc, người nghe. |
| Kết bài | Có thể khẳng định rằng văn học có một ý nghĩa vô cùng lớn trong đời sống của chúng ta. Văn học giúp chúng ta tìm về với những hồi ức đẹp qua lời ru, tiếng hát, những câu chuyện kể. Và chắc hẳn, chúng ta sẽ không thể nào quên được câu chuyện về một vị thần khổng lồ với sức mạnh phi thường đã dựng trời, tạo đất, sáng tạo ra thế giới muôn màu muôn vẻ. Thông qua câu chuyện về vị thần ấy, chúng ta không chỉ biết được nguồn gốc của thế giới mà còn thấy được sức sáng tạo và trí tưởng tượng phong phú của con người thời xa xưa. Chính nhờ sức sáng tạo vô hạn, trí tưởng tượng phong phú ấy mà thần thoại đã trở thành một mảnh ghép diệu kì không thể thiếu trong những năm tháng tuổi thơ, đồng thời góp phần nuôi dưỡng đời sống tinh thần và tâm hồn của mỗi đứa trẻ. |
