Phân tích hai bài thơ Tức cảnh Pác Bó và Ngắm trăng để làm sáng tỏ ý kiến: Đọc một câu thơ nghĩa là ta gặp gỡ một tâm hồn con người

Đề: Có ý kiến cho rằng: “ Đọc một câu thơ nghĩa là ta gặp gỡ một tâm hồn con người”.

Qua hai bài thơ Tức cảnh Pác Bó và Ngắm trăng của Hồ Chí Minh, em hãy phân tích để làm sáng tỏ ý kiến trên.

Mở bài:

– Dẫn dắt vấn đề.

– Nêu vấn đề.

– Giới thiệu vấn đề nghị luận: Đọc một câu thơ nghĩa là ta gặp gỡ một tâm hồn con người…khái quát về tác giả, hoàn cảnh ra đời của hai bài thơ Tức cảnh Pác Bó và Ngắm trăng; cảm hứng sáng tác của tác giả…

Thân bài:

Giải thích ý kiến: Đọc một câu thơ nghĩa là ta gặp gỡ một tâm hồn con người…

Đúng như nhà văn A-na tô-li Phơ-răng đã nói: “Đọc một câu thơ nghĩa là ta gặp gỡ một tâm hồn con người”. Có nghĩa là đọc một câu thơ, chúng ta không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp của ngôn từ mà còn cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ gửi gắm trong đó. Bởi thơ là tiếng nói của tâm hồn, tình cảm con người. Mỗi câu thơ ra đời là kết quả của những trăn trở, suy tư, nung nấu ở người nghệ sĩ.

=> Đọc một câu thơ, chúng ta không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp của ngôn từ mà còn cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ gửi gắm trong đó. Bởi thơ là tiếng nói của tâm hồn, tình cảm con người. Mỗi câu thơ ra đời là kết quả của những trăn trở, suy tư, nung nấu ở người nghệ sĩ…

Phân tích, chứng minh:

* Bài thơ Tức cảnh Pác Bó

 – Phong thái ung dung tự tại của Bác:

+ Câu thứ nhất: Sáng ra bờ suối, tối vào hang…Giọng điệu thể hiện trong câu thơ rất thoải mái, cho thấy Bác sống thật ung dung, hòa điệu với nhịp sống của núi rừng. Nhịp thơ 4/3 tạo thành hai vế sóng đôi, toát lên cảm giác về sự nhịp nhàng, nề nếp: sáng ra, tối vào…

+ Câu thứ hai: Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng…Niềm vui thích”thú lâm tuyền”đã khiến nhà thơ biến thiếu thốn thành dư thừa, biến kham khổ thành sang trọng…

+ Câu thứ ba: Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng…đây là câu thơ làm nổi bật tư thế, tầm vóc lớn lao của Bác…Ba chữ dịch sử Đảng”toàn vần trắc, toát lên cái khỏe khoắn, mạnh mẽ, gân guốc. Như vậy, trung tâm của bức tranh Pác Bó là hình tượng người chiến sĩ được khắc họa vừa chân thực, sinh động vừa có tầm vóc lớn lao.

– Cái sang”của cuộc đời cách mạng: Cuộc đời cách mạng thật là sang. Cái sang của người làm cách mạng, được cống hiến cho dân cho nước…Chữ sang” kết thúc bài thơ có thể coi là chữ thần, là”nhãn tự”đã kết tinh, tỏa sáng tinh thần…

=>Vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh: Dù trong hoàn cảnh gian nan, thiếu thốn vẫn ung dung…Với Người, làm cách mạng và sống hòa nhập với thiên nhiên là một niềm vui lớn…

* Bài thơ Ngắm trăng:

–  Hoàn cảnh ngắm trăng của Bác

+ Bác ngắm trăng trong một hoàn cảnh đặc biệt…Trong tù không rượu cũng không hoa…

+ Cái xốn xang, bối rối rất nghệ sĩ của Bác trước cảnh đẹp của đêm trăng: Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ…Bác là một người chiến sĩ cách mạng và cũng là một thi sĩ.

=> Người thi sĩ đã rung động tâm hồn trước vẻ đẹp của trăng dù thân thể đang bị giam cầm trong nhà tù khắc nghiệt, tàn bạo…

– Mối giao hòa đặc biệt giữa người tù thi sĩ với trăng:

Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ

Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ

– Bác thả tâm hồn mình vượt ra ngoài của sắt nhà tù để tìm đến giao hòa với trăng giữa bầu trời tự do…Trăng cũng vượt qua song sắt nhà tù để ngắm nhà thơ…cuộc vượt ngục về tinh thần của Bác…

=>Vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh: Tâm hồn tự do, yêu thiên nhiên luôn làm chủ được mọi hoàn cảnh của Bác…

* Đánh giá: Nét chung của hai bài thơ

–  Bác luôn sẵn sàng vượt lên những hoàn cảnh khó khăn, gian khổ, luôn lạc quan…

– Phong cách sống của Bác thể hiện vẻ đẹp của một tâm hồn, nhân cách lớn, mang tinh thần thời đại mới…

Như vậy, qua hai bài thơ, người đọc sẽ hiểu hơn về tâm hồn của người chiến sĩ cộng sản khi ở trong tù. Và vẻ đẹp tâm hồn của họ là cội nguồn tạo nên vẻ đẹp, giá trị tác phẩm.

Đọc thơ hay, gặp gỡ tâm hồn người nghệ sĩ, người đọc thơ được thanh lọc, hoàn thiện tâm hồn mình.

Kết bài:

– Khẳng định lại vấn đề…

– Liên hệ (hoặc mở rộng)…