Đề bài: Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) Phân tích hình tượng người mẹ trong đoạn trích Mẹ của nhà thơ Bằng Việt
Con bị thương, nằm lại một mùa mưa
Nhớ dáng mẹ ân cần mà lặng lẽ
Nhà yên ắng, tiếng chân đi rất nhẹ,
Gió từng hồi trên mái lá ùa qua.
[…]
Con xót lòng, mẹ hái trái bưởi đào
Con nhạt miệng, có canh tôm nấu khế
Khoai nướng, ngô bung, ngọt lòng đến thế
Mỗi ban mai toả khói ấm trong nhà.
Ba con đầu đi chiến đấu nơi xa
Tình máu mủ mẹ dồn con hết cả,
Con nói mơ những núi rừng xa lạ
Tỉnh ra rồi, có mẹ, hoá thành quê!
(Trích Mẹ, Bằng Việt23, in trong Tác phẩm chọn lọc, Nxb Hội Nhà văn, Hà Nội, 2010)
Dàn ý Phân tích hình tượng người mẹ trong đoạn trích Mẹ của nhà thơ Bằng Việt
Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm và vấn đề nghị luận
- Bằng Việt là một trong những gương mặt tiêu biểu của thế hệ nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Thơ ông thường nhẹ nhàng, trong trẻo, giàu cảm xúc, và thấm đẫm chất suy tư lãng mạn. Những trang thơ của Bằng Việt thường mang màu sắc hoài niệm, gợi lại những kỷ niệm êm đềm, sâu lắng của tuổi thơ, của quê hương và tuổi trẻ.
- Bài thơ “Mẹ” được ông viết trong thời gian tham gia chiến đấu tại miền Nam, là một tác phẩm giàu chất tự sự và đậm tình cảm quân dân. Đoạn thơ được trích ra trong đề bài đã khắc họa thành công hình ảnh người mẹ miền Nam qua cái nhìn đầy biết ơn và xúc động của người chiến sĩ miền Bắc. Từ một cuộc gặp gỡ tình cờ trong chiến tranh, nhà thơ đã tái hiện một chân dung mẹ đậm chất nhân hậu, bao dung và rất đỗi quen thuộc. Vấn đề nghị luận đặt ra là cảm nhận về hình tượng người mẹ trong đoạn thơ ấy.
- Giữa chiến tranh, nơi tiếng bom thay cho tiếng ru ngủ, vẫn có những khoảnh khắc rất người, rất đời thường. Đó là khi một người lính trẻ, trong lúc bị thương, được chăm sóc bởi một người mẹ miền Nam mà trước đó anh chưa từng gặp. Bằng Việt, với lối viết nhẹ nhàng và giàu xúc cảm, đã khắc họa hình ảnh người mẹ ấy qua đoạn thơ đầy ấm áp trong bài “Mẹ”. Cảm xúc lặng lẽ mà sâu lắng ấy khiến người đọc như sống lại giữa những ngày tháng cũ, được chạm vào một tình yêu rất đỗi thiêng liêng.
Phân tích hình tượng người mẹ trong đoạn thơ
- Hình ảnh người mẹ hiện lên trong đoạn thơ không ồn ào, không cao sang, nhưng lại khiến người đọc rung động bởi sự chân thành và tận tụy. Đó là hình ảnh được tái hiện qua dòng hồi ức ngọt ngào, chan chứa yêu thương của người lính trẻ trong một mùa mưa giữa chiến trường miền Nam.
- Điều đầu tiên nhà thơ nhớ đến là hình dáng người mẹ lặng lẽ, ân cần. Mẹ không nói nhiều, chỉ nhẹ nhàng chăm sóc, lặng lẽ bước đi để không làm phiền giấc ngủ của người thương binh. Sự tỉ mỉ ấy không chỉ nói lên lòng tốt mà còn là biểu hiện sâu sắc của một tình yêu thương không cần điều kiện – thứ tình cảm mà chỉ người mẹ mới có thể dành cho con mình. Dù là một người con xa lạ, không cùng huyết thống, nhưng người mẹ ấy vẫn coi người chiến sĩ như ruột rà, máu mủ.
- Một điểm sáng trong hình ảnh người mẹ là sự chăm sóc tận tình từng bữa ăn. Nhà thơ nhớ mãi những món ăn giản dị mà mẹ nấu – nào bưởi đào, nào canh tôm nấu khế, khoai nướng, ngô bung. Đó là những món ăn quê, dân dã, nhưng chứa đựng cả tấm lòng. Không phải vì chúng ngon mà đáng nhớ, mà bởi chúng là kết tinh của sự quan tâm, sự thấu hiểu và tình cảm chan chứa mà người mẹ dành cho người chiến sĩ. Mỗi bữa cơm, mỗi món ăn, đều thấm đẫm tình người, và làm cho căn nhà nhỏ trở nên ấm cúng lạ kỳ.
- Tình mẹ trong thơ không chỉ là tình thương, mà còn là sự sẻ chia và đồng cảm. Người mẹ không chỉ chăm sóc bởi lòng tốt, mà vì chính mẹ cũng có ba người con đang chiến đấu nơi xa. Vì thế, mẹ dành cho người chiến sĩ ấy tất cả những gì mình có, như thể đó là con ruột của mình: “Tình máu mủ mẹ dồn con hết cả.” Câu thơ không chỉ nói lên tấm lòng người mẹ miền Nam, mà còn thể hiện sâu sắc truyền thống nhân nghĩa của dân tộc ta – khi đất nước lâm nguy, mọi người đều là ruột thịt, đều thương nhau như người trong một nhà.
- Chính sự ấm áp, gần gũi trong cách cư xử và chăm sóc của người mẹ đã khiến người lính – vốn là khách ở vùng đất xa lạ – cảm thấy như đang ở nhà. Tình mẹ làm dịu đi nỗi đau chiến tranh, xóa nhòa khoảng cách giữa hai miền, và biến căn nhà nhỏ giữa miền Nam thành nơi trú ngụ của tâm hồn người lính. Đó không chỉ là tình mẹ, mà còn là hình ảnh thu nhỏ của tình quân dân, của tình người giữa những năm tháng khốc liệt nhất của dân tộc.
Đánh giá chung và mở rộng
- Hình ảnh người mẹ trong đoạn thơ của Bằng Việt là một biểu tượng đẹp đẽ của người phụ nữ Việt Nam trong kháng chiến. Không cần những lời ngợi ca lớn lao, tình mẹ hiện lên mộc mạc, giản dị nhưng sâu sắc, lặng lẽ mà bền bỉ. Qua đó, nhà thơ không chỉ bày tỏ lòng biết ơn với người mẹ cụ thể, mà còn ngợi ca tình cảm quân dân thiêng liêng, gắn bó, là nguồn động lực lớn lao tiếp sức cho người chiến sĩ trên mọi nẻo đường ra trận.
- Đoạn thơ khép lại như một khúc ru nhẹ nhàng, nhưng vẫn đọng lại mãi trong lòng người đọc. Nó khiến ta hiểu rằng, giữa chiến tranh tàn khốc, vẫn luôn có chỗ cho tình người nở hoa – tình mẹ, tình quê, tình dân tộc – những điều giản dị nhưng có sức nâng đỡ con người đi qua mọi mất mát, đau thương.
Trong thơ của Bằng Việt, không có sự lên gân hay những ngôn từ lớn lao. Mọi điều đều được kể bằng giọng nói tự nhiên, như lời thủ thỉ. Chính sự mộc mạc ấy lại làm cho tình cảm trong thơ trở nên chân thực. Mẹ – trong thơ ông – không phải là biểu tượng trừu tượng, mà là một con người cụ thể, sống động, khiến ai đọc cũng thấy nhớ một người mẹ nào đó của riêng mình.
Bài văn mẫu Phân tích hình tượng người mẹ trong đoạn trích Mẹ của nhà thơ Bằng Việt
Bài văn mẫu
Có những bài thơ không cần cao trào, không cần lời lẽ hoa mỹ mà vẫn chạm đến trái tim người đọc nhờ sự chân thành và lặng lẽ. Đoạn trích trong bài thơ Mẹ của Bằng Việt là một trong những dòng thơ như thế. Ẩn trong hình ảnh người mẹ miền Nam chăm sóc người chiến sĩ miền Bắc là cả một thế giới tình cảm ngọt ngào, sâu thẳm, nơi tình mẹ không chỉ là máu mủ ruột rà, mà là tình thương vô điều kiện, là ánh lửa ấm áp giữa những tháng ngày khói lửa.
Bài thơ được viết từ dòng hồi ức của một người lính bị thương nằm lại một mùa mưa ở miền Nam. Ký ức về người mẹ miền Nam trong lòng anh là hình bóng ân cần, lặng lẽ. Mẹ không nói nhiều, không bộc lộ bằng những cử chỉ to lớn, nhưng sự hiện diện của mẹ luôn đầy dịu dàng: tiếng chân đi rất nhẹ, từng hành động đều sợ làm con giật mình tỉnh giấc. Chỉ một sự chăm sóc nhỏ như thế thôi đã đủ để người đọc cảm nhận được tấm lòng bao dung và tinh tế của người mẹ trong khói lửa chiến tranh.
Điều khiến đoạn thơ trở nên xúc động hơn nữa là cách người mẹ lo toan từng bữa ăn. Mỗi khi người lính thấy “xót lòng” hay “nhạt miệng”, mẹ lại tìm cách nấu nướng sao cho vừa ý. Những món ăn dân dã như canh tôm nấu khế, trái bưởi đào, khoai nướng, ngô bung – không phải chỉ là những thực phẩm nuôi sống cơ thể, mà còn nuôi dưỡng tâm hồn, khơi dậy cảm giác được yêu thương, được chăm sóc như con ruột. Tình mẹ như một làn khói nhẹ tỏa khắp căn nhà mỗi sáng sớm – không màu mè, nhưng làm ấm lòng người giữa những ngày gian khó.
Dù người lính chỉ mới gặp mẹ lần đầu, nhưng mẹ đã dành cho anh tất cả sự trìu mến, vì mẹ cũng có ba người con đi chiến đấu phương xa. Mẹ thương những người lính như thương chính con mình, coi họ như ruột thịt. Câu thơ “Tình máu mủ mẹ dồn con hết cả” không chỉ là một hình ảnh đẹp, mà còn là tiếng nói của tình mẫu tử lan tỏa, mở rộng đến mọi người lính trên khắp chiến trường.
Hình tượng người mẹ trong đoạn thơ ấy vừa gần gũi, vừa thiêng liêng. Mẹ không chỉ là người phụ nữ lam lũ giữa thời chiến, mà còn là biểu tượng của tình người, tình quân dân, là mái ấm mà bất kỳ người lính nào cũng mong được trở về. Trong tim người lính, có mẹ là có quê, có nơi để nương tựa, để được chữa lành vết thương từ thể xác đến tâm hồn.
