Phân tích làm sáng tỏ nhận định về bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh

Đề: Bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh cho thấy tình yêu thiên nhiên đến say mê và phong thái ung dung của Bác ngay cả trong cảnh ngục tù tối tăm, cực khổ.

Em hãy viết một bài văn làm sáng tỏ nhận định trên?

 Nếu được chọn một bản nhạc hay nhất có lẽ tôi sẽ chọn văn chương. Bởi chỉ khi đến với văn chương người nghệ sĩ mới được tự do để trái tim mình dẫn dắt được thể hiện qua cảm xúc của chính mình và rồi mang đến cho người đọc biết bao giai điệu cảm xúc với nhiều cung bậc. Tác giả Hồ Chí Minh đã để lại bài thơ “Ngắm trăng” của mình là nốt ngân đầy sáng tạo trong bản hoà tấu văn học. Bài thơ đã cho thấy tình yêu thiên nhiên đến say mê và phong thái ung dung của Bác ngay cả trong cảnh ngục tù tối tăm, cực khổ.

Thơ Hồ Chí Minh thể hiện tình yêu đời, yêu thiên nhiên, yêu quê hương đất nước thắm thiết, thể hiện một nghệ thuật thơ mang đậm màu sắc cổ điển và hiện đại. “Ngắm trăng” là bài thơ số 20, được rút ra trong tập “Nhật kí trong tù”. Đọc bài thơ, ta không khỏi cảm phục tinh thần và ý chí nghị lực của Bác trong hoàn cảnh khắc nghiệt gian khó. Chốn lao tù ngỡ chỉ có tối tăm và lạnh lẽo, vậy mà tâm hồn Bác vẫn vượt lên trên những thứ đen tối đó để hướng ra ngoài, đến một thế giới tươi đẹp có thiên nhiên bầu bạn:

“Ngục trung vô tửu diệc vô hoa
Đối thử lương tiêu nại nhược hà?”

(Trong tù không rượu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ)

Câu thơ mở ra một hoàn cảnh khắc nghiệt: trong tù không có rượu cũng chẳng có hoa. Điệp từ “vô” (không) lặp lại hai lần càng nhấn mạnh cái hiện thực nghiệt ngã ấy. Uống rượu và thưởng hoa vốn là hai thú vui tao nhã của thi nhân xưa, cũng là chất xúc tác tạo cảm hứng để thi sĩ sáng tác nên những áng thơ trữ tình. Trái ngược với thực tế chốn nhà lao, câu thơ thứ hai vang lên đầy bất ngờ:

“Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ”.

Theo câu thơ chữ Hán, ba chữ “nại nhược hà”(biết làm sao đây) vang lên chất chứa bao băn khoăn, xốn xang  và nỗi niềm tâm sự. Bác đối diện với trăng khi không có rượu cũng chẳng có hoa, chỉ có một tâm hồn cao đẹp đang bị kìm hãm tự do sau song sắt nhà tù. Thế nhưng, điều đó không ảnh hưởng đến việc Bác tìm đến thiên nhiên tươi đẹp, hòa mình vào với thiên nhiên đất trời. Vượt lên trên tất cả, bằng tình yêu thiên nhiên say đắm, Bác đã có một cuộc vượt ngục bằng tinh thần đầy độc đáo: “Thân thể ở trong lao/ Tinh thần ở ngoài lao”.

Hai câu thơ cuối khép lại bài thơ làm sáng lên phẩm chất của người tù cách mạng: mặc cho hoàn cảnh hiện tại khắc nghiệt gian khổ, Bác vẫn ung dung, tự tại, lạc quan, yêu đời:

“Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt
Nguyệt tòng song khích khán thi gia.”

(Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ,
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.)

Bác lặng lẽ ngắm vầng trăng qua song sắt của nhà giam. Bức tường nhà lao chật hẹp không thể ngăn cản tâm hồn lãng mạn của Bác tìm đến với vầng trăng xinh đẹp, gửi theo đó khát vọng tự do. Và như để lại tấm chân tình của Bác, vầng trăng đáp lại bằng cách “khán thi gia” qua khung cửa sổ nhỏ. Tình cảm giữa người và trăng đã tạo nên một khoảnh khắc thật kì diệu. Không một âm thanh, tiếng động, tất cả đều im lặng trong giây phút giao hòa. Cấu trúc đăng đối của hai câu thơ đã tạo ra hiệu quả đặc biệt. Đâu chỉ có người yêu trăng mà vượt qua song sắt ngắm vầng trăng đang tỏa mộng giữa trời. Trăng cũng được nhân hóa vượt qua chốn ngục tù để cảm động vì tình người, say vì tâm hồn nghệ sĩ nên trăng cũng ngắm thi gia trong niềm đồng cảm, sẻ chia như kẻ tâm giao, người tri kỉ. Cả hai cùng chủ động tìm đến nhau. Khoảnh khắc ấy người đọc không còn thấy người tù, không còn thấy song sắt nữa mà chỉ còn lại cái lãng mạn của tâm hồn thi sĩ. Ngay lúc này, người đọc thấy được phong thái ung dung thanh thản giữa chốn ngục tù, ta thấy một tinh thần thép trong thơ Hồ Chí Minh: không bao giờ khuất phục thực tại mà luôn tìm cách vượt lên trên thực tại. Đó là vẻ đẹp của một tâm hồn, một nhân cách lớn vừa có sự tài hoa lãng mạn của thi sĩ, vừa có cái phi thường của người chí sĩ cách mạng.

Với những vần thơ tứ tuyệt giản dị, bài thơ “ Ngắm trăng” của Hồ Chí Minh cho thấy vẻ đẹp tâm hồn của Bác dù ở trong hoàn cảnh nào cũng ngời sáng lên những phẩm chất cao cả của một con người vĩ đại. Chính tâm hồn lãng mạn cùng tinh thần lạc quan đã tạo nên sức mạnh giúp Bác vượt qua hết khó khăn này đến khó khăn khác, giữ vững niềm tin vào cuộc sống, vào tương lai tươi sáng của dân tộc Việt Nam.