Đề bài: Em hãy viết bài văn nghị luận Phân tích nét đặc sắc về nội dung và hình thức nghệ thuật của đoạn thơ Trích Bài thơ quê hương – Nguyễn Bính
[…] Quê hương tôi có cây bầu cây nhị
Tiếng đàn kêu tích tịch tình tang…
Có cô Tấm náu mình trong quả thị,
Có người em may túi đúng ba gang.
Quê hương tôi có ca dao tục ngữ,
Ông trăng tròn thường xuống mọi nhà chơi.
Một đĩa muối cũng mặn tình chồng vợ,
Một dây trầu cũng nhắc chuyện lứa đôi.
Con chim nhỏ cũng đau hồn nước mất
“Cuốc cuốc” kêu nhỏ máu những đêm vàng,
Chân ngựa đá cũng dính bùn trận mạc
Theo người đi cứu nước chống xâm lăng.[…]
(Trích Bài thơ quê hương – Nguyễn Bính, Nguyễn Bính thơ và đời, NXB Văn học
Hà Nội, trang 134-135)
Dàn ý Phân tích nét đặc sắc về nội dung và hình thức nghệ thuật của đoạn thơ Trích Bài thơ quê hương – Nguyễn Bính
Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: (Tác giả, tác phẩm,…). Dẫn đề
Bài thơ “Quê hương” của tác giả Nguyễn Bính là một tác phẩm nổi bật trong kho tàng thơ ca hiện đại Việt Nam. Với những vần thơ giản dị, dễ hiểu nhưng đầy sâu sắc, bài thơ đã khắc họa hình ảnh quê hương tươi đẹp, với những giá trị văn hóa truyền thống. Đoạn thơ trích trong tác phẩm này chứa đựng những suy ngẫm, niềm tự hào về đất nước và những di sản vô giá mà cha ông để lại. Cùng với đó, bài thơ còn là tiếng lòng của tác giả, thể hiện tình yêu quê hương, đất nước qua từng câu chữ thiết tha, đằm thắm. Trong bài viết này, tôi sẽ phân tích nét đặc sắc về nội dung và hình thức nghệ thuật của đoạn thơ trích từ bài thơ “Quê hương” của Nguyễn Bính.
Phân tích, đánh giá đoạn thơ:
– Giá trị về nội dung:
+ Khổ thơ thứ nhất và khổ thơ thứ hai: Những khổ thơ đầu tiên gợi ra những di sản văn hóa, đó là thành tựu của cha ông trong việc dựng xây và gìn giữ. Nguyễn Bính đã khéo léo tái hiện hình ảnh của những mảnh đất quê hương đầy kỷ niệm, làm sống dậy những giá trị văn hóa xưa cũ qua những câu thơ nhẹ nhàng nhưng vô cùng ý nghĩa. Những di sản này là minh chứng rõ ràng cho sự kiên trì, bền bỉ của con người trong suốt chiều dài lịch sử, từ đó làm nổi bật tình yêu đối với cội nguồn dân tộc.
+ Khổ thơ thứ ba: Ở khổ thơ thứ ba, tác giả thể hiện niềm tự hào về những truyền thống quý giá trong lịch sử. Những chiến công của các vị anh hùng, những người đã giành lại độc lập cho dân tộc, đã trở thành nguồn cảm hứng cho mọi thế hệ con cháu. Qua đó, Nguyễn Bính bày tỏ tình yêu quê hương đất nước sâu sắc, đồng thời cũng gửi gắm bài học về lòng yêu nước, sự kiên cường trước sự xâm lược của quân giặc. Những hình ảnh trong đoạn thơ không chỉ gợi lên niềm tự hào dân tộc mà còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc gìn giữ và phát huy những giá trị thiêng liêng này.
– Giá trị về nghệ thuật:
+ Thể thơ tự do: Bài thơ được viết theo thể thơ tự do, giúp nhân vật trữ tình dễ dàng bộc lộ cảm xúc của mình. Đây là yếu tố quan trọng khiến cho bài thơ mang đậm tính tự sự, gần gũi và chân thành. Thể thơ tự do giúp Nguyễn Bính có thể dễ dàng thể hiện những suy nghĩ, tình cảm yêu thương đất nước một cách mượt mà, không gò bó về hình thức.
+ Giọng thơ trữ tình thủ thỉ, thiết tha, đằm thắm: Giọng thơ của Nguyễn Bính không quá hùng hồn, mà thủ thỉ, nhẹ nhàng như tiếng nói từ lòng người. Cảm xúc của tác giả truyền tải đến người đọc một cách tự nhiên, không cần gượng ép, nhưng lại đầy sâu sắc và đầy ắp tình cảm yêu thương. Chính sự chân thành trong giọng thơ đã làm bài thơ trở nên gần gũi và dễ dàng đi vào lòng người.
+ Sử dụng các chất liệu văn hóa dân gian một cách sáng tạo: Nguyễn Bính đã rất khéo léo khi đưa vào bài thơ những chất liệu văn hóa dân gian, tạo nên một sự kết nối hài hòa giữa quá khứ và hiện tại. Các hình ảnh quen thuộc như “dòng sông tuổi thơ”, “ruộng sâu”, “bông lúa”,… đã được tác giả sử dụng một cách tinh tế, làm tăng thêm giá trị nghệ thuật cho bài thơ.
+ Sử dụng các biện pháp tu từ: Bài thơ còn được Nguyễn Bính sử dụng các biện pháp tu từ như liệt kê, điệp từ, nhân hóa… Những biện pháp này làm tăng thêm sức gợi hình ảnh, cảm xúc và làm cho những ý tưởng trong thơ trở nên sống động hơn. Chúng không chỉ làm cho bài thơ thêm phần hài hòa mà còn khiến cho người đọc cảm nhận được rõ nét hơn những giá trị mà tác giả muốn truyền tải.
– Liên hệ so sánh với các tác giả, tác phẩm cùng đề tài:
Bài thơ “Quê hương” của Nguyễn Bính có thể so sánh với những tác phẩm cùng đề tài khác như “Quê hương” của Tế Hanh. Tuy nhiên, khác với sự lắng đọng, mượt mà của Tế Hanh, Nguyễn Bính lại có một cách nhìn nhận và thể hiện tình yêu quê hương đầy tươi mới và đầy xúc cảm. Những hình ảnh trong bài thơ của Nguyễn Bính ít mang tính cụ thể, nhưng lại rất mạnh mẽ và chứa đựng những khái niệm rộng lớn về quê hương và tình yêu đất nước.
Khái quát, tổng hợp lại vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ. Nêu suy nghĩ, đánh giá khái quát và cảm xúc của bản thân về đoạn thơ:
Bài thơ “Quê hương” của Nguyễn Bính là một tác phẩm vô cùng đặc sắc về cả nội dung và hình thức. Nội dung bài thơ không chỉ ca ngợi vẻ đẹp quê hương, mà còn phản ánh tình yêu sâu sắc của tác giả đối với đất nước và những giá trị truyền thống. Về nghệ thuật, bài thơ đã sử dụng thể thơ tự do cùng giọng thơ trữ tình, đằm thắm để bộc lộ cảm xúc một cách rõ ràng và tự nhiên. Qua đó, tác giả đã gửi gắm những thông điệp về lòng yêu nước, niềm tự hào về quá khứ, và bài học về trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc gìn giữ những giá trị thiêng liêng của dân tộc. Đoạn thơ này không chỉ khiến người đọc cảm thấy tự hào về cội nguồn mà còn khơi dậy trong mỗi chúng ta một tình yêu đất nước mãnh liệt, từ đó nâng cao lòng tự tôn dân tộc và trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với quê hương.
