Phân tích nhân vật người bà trong truyện ngắn “Con chim quên tiếng hót” của tác giả Nguyễn Quang Sáng
CON CHIM QUÊN TIẾNG HÓT.
(NGUYỄN QUANG SÁNG)
Bà nội tôi là kho chuyện đời xưa, mỗi đêm một chuyện cho đàn cháu nội, cháu ngoại, lũ nhỏ vây quanh bà trên bộ ván ngựa gỗ giữa nhà trong ánh sáng tù mù của ngọn đèn dầu.
Chuyện này không phải là chuyện đời xưa. Chuyện của nhà mình nhưng lúc đó bà còn trẻ, tụi con chưa có, vậy cũng là chuyện đời xưa phải không? Đêm ấy, bà kể:
– Ông tôi có nuôi một con nhồng. Con nhồng đẹp lạ lắm. Nó như một cô công chúa khoác chiếc áo choàng đen, ấy là bộ lông mượt mà của nó, từ mí mắt kéo đến cổ nó là một đường vàng hình lưỡi câu. Viền quanh cổ là một đường mầu trắng, như công chúa quấn qua cổ chiếc khăn bằng lông cừu, mỏ vàng và đôi chân cũng vàng. Ông tôi vốn là một thợ mộc, cho nên cái lồng của nó như một cái lâu đài. Con nhồng lúc nào cũng vui tươi, nhảy nhót trong chiếc lồng lộng lẫy treo trước hiên nhà. Vừa đẹp, lại vừa biết nói, nó là niềm vui của cả xóm, không chỉ cho trẻ con mà cho cả người lớn. Thấy có người thoáng qua, nó cất tiếng: “Chào khách”. Khi người dừng lại trước mặt nó, nó hỏi: “Khỏe không”. Ai hỏi gì thì nó dạ. Nó bắt chước giọng ông, nó gọi bà: “Em ơi, em”. Nó bắt chước giọng bà, nó gọi ông: “Anh ơi, anh”. Trong nhà đang nói chuyện, bỗng chợt nghe tiếng cười, nó cười: “Khậc khậc” y như giọng cười của ông. Thỉnh thoảng nó lại cất tiếng: “Thôi, thôi thôi” nghe như lời can gián thiết tha của một cô gái.
– Khách ! – Ngồi trong nhà nghe nó nói, biết là có khách sắp vào nhà.
Người lớn hay trẻ nhỏ hàng xóm, mỗi lần đến chơi với nó cũng cho nó một trái ớt. Thò mỏ gắp trái ớt, nó mừng nó nhảy.
Trong nhà ai cũng dạy nó tiếng nói lịch sự, lễ phép. Nhưng hình như bấy nhiêu tiếng đó, nghe hoài cũng nhàm, bớt vui. Chẳng biết đứa nhỏ nào cắc cớ dạy thêm cho nó vài tiếng chửi cục cằn: “Đồ đểu, cút, cút đi”.
Ngày đầu, nghe những tiếng lạ lùng đó, bọn nhỏ vỗ tay và nó được nhiều ớt hơn mọi ngày.
Nhỏ vui đã đành, người lớn cũng vui… nghe nó chưởi “đồ đểu” người nghe không nghĩ là mình đểu nên chẳng ai giận, nghe nó bảo “cút, cút” người ta không cút mà cười và lại thưởng cho nó ớt ngon hơn, nhiều hơn. Nó nói riết thành quen không ai để ý nó quên tiếng hót từ lúc nào.
Bỗng một hôm có một chiếc xe hơi đậu lại trước nhà. Quan huyện từ trong xe bước ra. Một người to lớn bệ vệ trong bộ đồ tây trắng, cà vạt đỏ, giày đen. Quan huyện đến để đặt ông đóng nhái bộ salon thời Louis. Đã là quan thì phải oai quyền, trước mặt ai, không chào không hỏi.
Quan huyện vào tới cửa thì con nhồng cất tiếng:
– Đồ đểu!
Quan huyện giật mình:
– Đồ đểu! Đồ đểu!
Thấy quan huyện không thưởng cho nó trái ớt, nó lại cất tiếng:
– Đồ đểu! Đồ đểu!
Quan huyện trợn tròn hai con mắt. Ông tôi thấy vậy sợ điếng, vội cúi rạp mình rước quan vào. Ông liếc nhìn bà. Hiểu ý ông, bà rối rít mời quan ngồi, rót nước mời quan uống.
Đang chào đang hỏi khách, bà bỗng nghe bên ngoài có tiếng đánh “bốp” một cái. Bà bước ra, bà thấy con chim bị ông đập vào cây cột, nát đầu. Trên thân cột còn một đốm máu bê bết, còn con nhồng thì nằm dưới đất như một miếng giẻ rách đen. Chẳng biết ông sợ hay ông giận, bà chỉ nghe ông lẩm bẩm:
– Không! Nó bảo “cút đi” thì nhà này chỉ có chết.
Thương con nhồng, bà tôi quỳ xuống trước cái xác của nó. Chẳng biết lúc ấy bà tôi đau đớn thế nào, bây giờ trong ánh đèn dầu, tôi thấy hai giọt nước mắt của bà.
Con chim chết, hết chuyện, bọn tôi có đứa thò chân xuống đất, bà đưa tay kéo lại. Và sau câu chuyện bao giờ bà cũng rút lời răn dạy:
– Cho nên, biết thì nói, không biết thì đừng nói theo lời người khác, chết oan đó, các con!
(Nguyễn Quang Sáng, NXB Văn học)
Dàn ý chung
- Mở bài:
Cách 1: Mở bài trực tiếp (đi từ tác giả đến nhân vật)
– Giới thiệu tác giả: Nguyễn Quang Sáng là nhà văn chuyên về truyện ngắn và có nhiều tác phẩm để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn đọc.
– Giới thiệu tác phẩm:Truyện ngắn “Con chim quên tiếng hót” là một tác phẩm tiêu biểu của ông.
– Giới thiệu nhân vật cần phân tích:Nhân vật người bà là nhân vật để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.
Cách 2: Mở bài gián tiếp (Đi từ nhận định văn học đến tác phẩm) – Dành cho học sinh giỏi
Nhận xét về vai trò của nhân vật trong truyện ngắn, nhà văn Tô Hoài khẳng định “nhân vật là nơi duy nhất tập trung hết thảy, giải quyết hết thảy trong một sáng tác” Quả thực như vậy, nhân vật người bà trong tác phẩm “Con chim quên tiếng hót” của nhà văn Nguyễn Quang Sáng đã trở thành điểm tập trung mọi giá trị tư tưởng và cảm xúc mà tác giả muốn gửi gắm.
- Thân bài:
2.1. Khái quát về tác giả, tác phẩm:
– Giới thiệu về tác phẩm:Tác phẩm”Con chim quên tiếng hót” của Nguyễn Quang Sáng kể lại câu chuyện của một gia đình, trong đó con nhồng là trung tâm của niềm vui và bi kịch. Qua đó, tác phẩm truyền tải thông điệp sâu sắc về tầm quan trọng của sự thận trọng trong lời nói và hành động, cũng như những bài học đắt giá từ những sự việc tưởng như nhỏ bé.
– Giới thiệu về nhân vật:Người bà là nhân vật quan trọng, góp phần làm nổi bật lên chủ đề của tác phẩm. Nhân vật người bàđã khiến tôi không thẻ rời trang sách bởi những vẻ đẹp gần gũi mà đáng quý vô ngần: hiền từ, giàu lòng trắc ẩn và có tình yêu thương vô vờ bến dành cho con cháu. Những phẩm chất này được thể hiện qua hành động chăm sóc, lời kể chuyện và phản ứng xúc động của bà khi con nhồng bị giết. Chính tình cảm chân thành và lời răn dạy cuối truyện đã làm sáng bừng lên giá trị của bà trong tác phẩm, khiến người đọc phải suy ngẫm về tình thương gia đình và bài học từnhững lời nói vô ý.
2.2. Phân tích nhân vật.
* Luận điểm 1: Bà là người hiền từ, có tình yêu thương vô vờ bến dành cho con cháu
+ Nhân vật thể hiện đặc điểm: Trước hết, nhân vật bà trong “Con chim quên tiếng hót” của Nguyễn Quang Sáng để lại ấn tượng sâu sắc trong người đọc về sự hiền từ và tình yêu thương vô bờ bến dành cho con cháu.
+ Vẻ đẹp đó được thể hiện quahình ảnh bà ngồi kể chuyện cho đàn cháu mỗi đêm.
=> Việc bà kiên nhẫn kể chuyện đời xưa cho thấy bà không chỉ muốn mang đến niềm vui mà còn truyền tải bài học quý báu và kinh nghiệm sống cho con cháu.
+ Cách bà nhắc nhở: “Cho nên, biết thì nói, không biết thì đừng nói theo lời người khác, chết oan đó, các con!” thể hiện rõ mong muốn bảo vệ và giáo dục con cháu, giúp chúng trưởng thành khôn ngoan và biết suy nghĩ đúng đắn.
+Lí giải: Hành động này của bà không chỉ đơn thuần là một thói quen, mà là minh chứng cho tình yêu thương, sự chăm sóc ân cần của một người bà luôn lo lắng và quan tâm đến tương lai con cháu mình. Bà muốn thông qua những câu chuyện, răn dạy các cháu cách sống cẩn trọng và có đạo lý. Hành động và lời nói của bà cho thấy bà là một người nhân hậu, tận tụy và hết lòng vì gia đình.
=>Điều này làm nổi bật lên đặc điểm yêu thương, trách nhiệm và sự dịu dàng của bà đối với con cháu, khiến người đọc cảm nhận được sự ấm áp và kính trọng dành cho nhân vật này
* Luận điểm 2: Bên cạnh đó, nhân vật bà còn khiến người đọc yêu quý bởi trái tim giàu lòng trắc ẩn.
+ Nhân vật thể hiện đặc điểm: Bên cạnh đó, nhân vật bà còn khiến người đọc yêu quý bởi trái tim giàu lòng trắc ẩn.
+ Vẻ đẹp đó được thể hiện quaVẻ đẹp đó được thể hiện qua việc bà thương xót con nhồng khi nó bị ông đập chết. Hành động bà quỳ xuống bên xác con chim và đôi giọt nước mắt lặng lẽ chảy trong ánh đèn dầu cho thấy tình cảm chân thành, sự đồng cảm của bà đối với sinh vật nhỏ bé. Trái tim trắc ẩn này của bà xuất phát từ lòng nhân hậu và sự thấu hiểu sâu sắc đối với mọi sinh vật xung quanh, dù chỉ là một con chim.
+Việc bà đau đớn trước cái chết của con nhồng:không chỉ phản ánh tình yêu thương bao la, mà còn thể hiện nỗi buồn thầm lặng trước sự mất mát không đáng có. Bà không giận ông, cũng không trách cứ, mà chỉ lặng lẽ bày tỏ nỗi đau của mình. Hành động này cho thấy bà là một người có tâm hồn nhạy cảm, biết chia sẻ và trân trọng từng điều nhỏ bé trong cuộc sống.
+Lòng trắc ẩn ấy còn được làm nổi bật qua lời răn dạy các cháu sau câu chuyện, khi bà nhắc nhở chúng về sự thận trọng trong lời nói “Cho nên, biết thì nói, không biết thì đừng nói theo lời người khác, chết oan đó, các con!”thể hiện mong muốn chúng trưởng thành với lương tâm và trí tuệ.
=>Điều này làm nổi bật trái tim giàu lòng nhân ái của bà, khiến người đọc không thể không cảm động và yêu mến nhân vật này.
2.3. Nhân xét nghệ thuật và ý nghĩa của hình tượng nhân vật
+Truyện được kể ở ngôi thứ nhất, giọng kể mộc mạc và chân thực đem lại cảm giác gần gũi và thân thuộc cho tác phẩm.
+ Nhân vật bà được xây dựng chủ yếu thông qua hành động, lời nói và những chi tiết miêu tả trong tình huống con chim nhồng bị giết.
+ Cùng với ngôn ngữ giàu cảm xúc và sâu lắng, sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các phương thức biểu đạt khiến cho nhân vật bà càng trở nên gần gũi, sống động như giữa đời thực.
+ Nhân vật là đại diện cho hình ảnh người phụ nữ giàu lòng nhân ái, trắc ẩn và giàu đức hy sinh trong gia đình Việt Nam truyền thống.
+ Xây dựng nhân vật bà, nhà văn ngầm gửi gắm thông điệp ngợi ca tấm lòng nhân hậu, sự yêu thương và sự cần thiết của việc biết giữ gìn lời nói, cách cư xử của con người.
+ Thông qua nhân vật bà, người đọc càng hiểu sâu sắc hơn về tài năng cũng như tấm lòng của tác giả Nguyễn Quang Sáng trong việc tạo nên những câu chuyện giàu tính giáo dục và ý nghĩa nhân văn.
- Kết bài
+ Nhân vật bà trong tác phẩm Con chim quên tiếng hótđã để lại trong em cảm xúc sâu sắc về sự hy sinh, tình yêu thương và bài học nhân sinh quý giá.
+ Nhân vật bà không chỉ là người giữ gìn những giá trị gia đình qua lời kể và hành động, mà còn là hình ảnh biểu tượng cho sự bao dung và nhẫn nại của người phụ nữ Việt Nam xưa.
+ Qua nhân vật bà, em nhận được bài học về tầm quan trọng của việc suy nghĩ trước khi hành động, lời nói phải thận trọng và có trách nhiệm. Những chi tiết tinh tế mà Nguyễn Quang Sáng sử dụng đã giúp khắc họa một người bà với trái tim ấm áp, luôn mang đến tình thương và bài học quý giá cho con cháu, để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người đọc.
Bài viết tham khảo
MB:
Nguyễn Quang Sáng là một trong những nhà văn chuyên về truyện ngắn và có nhiều tác phẩm để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn đọc.Truyện ngắn Con chim quên tiếng hót là một tác phẩm tiêu biểu của ông.Trong truyện, nhân vật người bà đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.
TB:
Tác phẩm “Con chim quên tiếng hót” của Nguyễn Quang Sáng kể lại câu chuyện của một gia đình, trong đó con nhồng là trung tâm của niềm vui và bi kịch. Qua đó, tác phẩm truyền tải thông điệp sâu sắc về tầm quan trọng của sự thận trọng trong lời nói và hành động, cũng như những bài học đắt giá từ những sự việc tưởng như nhỏ bé. Người bà là nhân vật quan trọng, góp phần làm nổi bật lên chủ đề của tác phẩm. Nhân vật người bà đã khiến tôi không thẻ rời trang sách bởi những vẻ đẹp gần gũi mà đáng quý vô ngần: hiền từ,giàu lòng trắc ẩn.và có tình yêu thương vô vờ bến dành cho con cháu. Những phẩm chất này được thể hiện qua hành động chăm sóc, lời kể chuyện và phản ứng xúc động của bà khi con nhồng bị giết. Chính tình cảm chân thành và lời răn dạy cuối truyện đã làm sáng bừng lên giá trị của bà trong tác phẩm, khiến người đọc phải suy ngẫm về tình thương gia đình và bài học từ những lời nói vô ý.
Trước hết, nhân vật bà trong “Con chim quên tiếng hót” của Nguyễn Quang Sáng để lại ấn tượng sâu sắc trong người đọc về sự hiền từ và tình yêu thương vô bờ bến dành cho con cháu. Vẻ đẹp đó được thể hiện quahình ảnh bà ngồi kể chuyện cho đàn cháu mỗi đêm. Việc bà kiên nhẫn kể chuyện đời xưa cho thấy bà không chỉ muốn mang đến niềm vui mà còn truyền tải bài học quý báu và kinh nghiệm sống cho con cháu. Cách bà nhắc nhở: “Cho nên, biết thì nói, không biết thì đừng nói theo lời người khác, chết oan đó, các con!” thể hiện rõ mong muốn bảo vệ và giáo dục con cháu, giúp chúng trưởng thành khôn ngoan và biết suy nghĩ đúng đắn. Hành động này của bà không chỉ đơn thuần là một thói quen, mà là minh chứng cho tình yêu thương, sự chăm sóc ân cần của một người bà luôn lo lắng và quan tâm đến tương lai con cháu mình. Bà muốn thông qua những câu chuyện, răn dạy các cháu cách sống cẩn trọng và có đạo lý. Hành động và lời nói của bà cho thấy bà là một người nhân hậu, tận tụy và hết lòng vì gia đình. Điều này làm nổi bật lên đặc điểm yêu thương, trách nhiệm và sự dịu dàng của bà đối với con cháu, khiến người đọc cảm nhận được sự ấm áp và kính trọng dành cho nhân vật này
Bên cạnh đó, nhân vật bà còn khiến người đọc yêu quý bởi trái tim giàu lòng trắc ẩn. Vẻ đẹp đó được thể hiện quaviệc bà thương xót con nhồng khi nó bị ông đập chết. Hành động bà quỳ xuống bên xác con chim và đôi giọt nước mắt lặng lẽ chảy trong ánh đèn dầu cho thấy tình cảm chân thành, sự đồng cảm của bà đối với sinh vật nhỏ bé. Trái tim trắc ẩn này của bà xuất phát từ lòng nhân hậu và sự thấu hiểu sâu sắc đối với mọi sinh vật xung quanh, dù chỉ là một con chim. Việc bà đau đớn trước cái chết của con nhồng: không chỉ phản ánh tình yêu thương bao la, mà còn thể hiện nỗi buồn thầm lặng trước sự mất mát không đáng có. Bà không giận ông, cũng không trách cứ, mà chỉ lặng lẽ bày tỏ nỗi đau của mình. Hành động này cho thấy bà là một người có tâm hồn nhạy cảm, biết chia sẻ và trân trọng từng điều nhỏ bé trong cuộc sống.Lòng trắc ẩn ấy còn được làm nổi bật qua lời răn dạy các cháu sau câu chuyện, khi bà nhắc nhở chúng về sự thận trọng trong lời nói “Cho nên, biết thì nói, không biết thì đừng nói theo lời người khác, chết oan đó, các con!”thể hiện mong muốn chúng trưởng thành với lương tâm và trí tuệ. Điều này làm nổi bật trái tim giàu lòng nhân ái của bà, khiến người đọc không thể không cảm động và yêu mến nhân vật này.
Truyện được kể ở ngôi thứ nhất, giọng kể mộc mạc và chân thực đem lại cảm giác gần gũi và thân thuộc cho tác phẩm. Nhân vật bà được xây dựng chủ yếu thông qua hành động, lời nói và những chi tiết miêu tả trong tình huống con chim nhồng bị giết. Cùng với ngôn ngữ giàu cảm xúc và sâu lắng, sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các phương thức biểu đạt khiến cho nhân vật bà càng trở nên gần gũi, sống động như giữa đời thực. Nhân vật là đại diện cho hình ảnh người phụ nữ giàu lòng nhân ái, trắc ẩn và giàu đức hy sinh trong gia đình Việt Nam truyền thống. Xây dựng nhân vật bà, nhà văn ngầm gửi gắm thông điệp ngợi ca tấm lòng nhân hậu, sự yêu thương và đạo lý biết giữ gìn lời nói, cách cư xử của con người. Thông qua nhân vật bà, người đọc càng hiểu sâu sắc hơn về tài năng cũng như tấm lòng của tác giả Nguyễn Quang Sáng trong việc tạo nên những câu chuyện giàu tính giáo dục và ý nghĩa nhân văn.
KB:
Nhân vật bà trong tác phẩm Con chim quên tiếng hótđã để lại trong em cảm xúc sâu sắc về sự hy sinh, tình yêu thương và bài học nhân sinh quý giá. Nhân vật bà không chỉ là người giữ gìn những giá trị gia đình qua lời kể và hành động, mà còn là hình ảnh biểu tượng cho sự bao dung và nhẫn nại của người phụ nữ Việt Nam xưa. Qua nhân vật bà, em nhận được bài học về tầm quan trọng của việc suy nghĩ trước khi hành động, lời nói phải thận trọng và có trách nhiệm. Những chi tiết tinh tế mà Nguyễn Quang Sáng sử dụng đã giúp khắc họa một người bà với trái tim ấm áp, luôn mang đến tình thương và bài học quý giá cho con cháu, để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người đọc.
