Hãy phân tích nhân vật “tôi” trong truyện ngắn sau:
BÀN CÓ NĂM CHỖ NGỒI
(Nguyễn Nhật Ánh)
Sáng nay, tôi vừa ló mặt vô lớp, thằng Đại đã hỏi giật:
– Sao giờ này mày mới tới?
Tôi giả vờ ngạc nhiên:
– Trưa có trống vô lớp mà!
– Nhưng hôm nay tổ mình trực sinh.
Tôi chép miệng:
– Chà, tao quên mất!
Đại nhìn tôi, nghi ngờ:
– Sao mày quên hoài vậy? Kì trước mày cũng quên!
Tôi nhăn mặt:
– Thì tại tính tao hay quên.
Đại không hỏi gì thêm, nó chỉ dặn:
– Lần sau giáng nhớ nghẹn! Mày bỏ trực sinh hoài, cuối năm bị xếp loại lao động kém đừng có trách!
Thằng Đại này, từ khi làm tổ trưởng đến giờ nó sinh ra nhiều chuyện kinh khủng. Lúc nào nó cũng vặn vẹo hỏi tới hỏi lui hết việc này đến việc khác và nhất là luôn luôn “hù” tôi. Lần này, nghe nó nói, tôi phát bực:
– Bao giờ mày cũng làm ra vẻ quan trọng. Các tổ khác thiếu gì đứa quên trực sinh.
– Thằng này lạ! Sao mày không bắt chước những đứa khác mà cứ đi so bì với những đứa lười! Với lại tổ mình khác, tổ mình có thằng Bảy!
Đang lúc đó thì Bảy cà nhắc đi vô, chổi kẹp dưới nách. Thấy vậy, tôi hơi ngượng. Đúng ra thì Bảy không phải trực sinh. Hôm trước cả tổ đã nhất trí miễn lao động cho nó. Nhưng cả hai kì liên tiếp vì tôi vắng mặt nên Bảy vẫn phải tham gia quét lớp và khiêng dọn bàn ghế. Đằng nào tổ tôi cũng phải vệ sinh cho thiệt sạch trước khi có trống vô học nếu không muốn các tổ khác phê bình và thầy Dân kiểm điểm trong giờ chủ nhiệm đầu tuần.
Thực ra công việc trực sinh chẳng có gì là nặng nhọc cả. Nhưng không hiểu sao tôi lại hay tìm mọi cách để trốn tránh. Dường như tật làm biếng đã ăn sâu cả trong người tôi, tôi ngán cả việc nặng lẫn việc nhẹ. Và rôi thực hiện chuyện “tránh né” đó một cách tự nhiên không đắn đo suy nghĩ. Nhưng hôm nay, hình ảnh của Bảy tình cờ đập vào mắt khiến tôi cảm thấy áy náy dễ sợ. Nhất là lúc này, bàn ghế đã được sắp xếp gọn gàng, ngay ngắn, sàn lớp sạch sẽ tinh tươm, không có lấy một cọng rác. Điều đó càng khiến tôi cảm thấy rõ rệt sự vô tích sự của mình, kẻ chuyên môn đi trễ để hưởng lấy công sức lao động của người khác.
(Trích “Bàn có năm chỗ ngồi”, chương 4, NXB Trẻ trang 45, 46, 45)
Dàn ý chung
- Mở bài:
Cách 1: Mở bài trực tiếp (đi từ tác giả đến nhân vật)
– Giới thiệu tác giả:Nguyễn Nhật Ánh là một trong những nhà văn nổi tiếng chuyên viết truyện cho tuổi học trò và có nhiều tác phẩm để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn đọc.
– Giới thiệu tác phẩm: Truyện ngắn Bàn có năm chỗ ngồi là một tác phẩm tiêu biểu của ông, kể về những suy nghĩ, hành động của các nhân vật trong một lớp học, từ đó phản ánh những nét tính cách của mỗi cá nhân.
– Giới thiệu nhân vật cần phân tích:Nhân vật tôi trong tác phẩm này đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.
Cách 2: Mở bài gián tiếp (Đi từ nhận định văn học đến tác phẩm) – Dành cho học sinh giỏi
Nhận xét về vai trò của nhân vật trong truyện ngắn, nhà văn Tô Hoài khẳng định “nhân vật là nơi duy nhất tập trung hết thảy, giải quyết hết thảy trong một sáng tác”. Quả thực như vậy, nhân vật tôi trong tác phẩm “Bàn có năm chỗ ngồi” của Nguyễn Nhật Ánh trở thành điểm tập trung mọi giá trị tư tưởng và cảm xúc mà tác giả muốn gửi gắm.
- Thân bài:
2.1. Khái quát về tác giả, tác phẩm:
– Giới thiệu về tác phẩm:Câu chuyện kể về những ngày đến lớp của nhân vật tôi, qua đó gửi gắm thông điệp về trách nhiệm, tình bạn và sự trưởng thành.
– Giới thiệu về nhân vật:“Tôi” là nhân vật quan trọng, góp phần làm nổi bật lên chủ đề của tác phẩm. Câu chuyện đã khiến tôi không thể rời trang sách bởinhững nét tính cách đầy phức tạp của nhân vật tôi: mặc dù lười biếng, ngang bướng nhưng cũng biết suy nghĩ, biết xấu hổ khi soi mình vào những hành động đẹp của người khác.Những nét tính cách này được thể hiện qua từng hành động, suy nghĩ và lời nói của nhân vật trong mối quan hệ với các bạn cùng lớp, phản ánh một quá trình nhận thức và thay đổi nội tâm mạnh mẽ. Chính nhân vật “tôi” đã làm sáng bừng lên giá trịcủa tác phẩm, khiến người đọc phải suy ngẫm về trách nhiệm của bản thân trước tập thể.
2.2. Phân tích nhân vật.
* Luận điểm 1: Nhân vật “tôi” là một chú bé lười nhác và ngang bướng.
+ Trước hết, người đọc nhận ra nhân vật “ tôi” là một chú bé lười nhác và ngang bướng
+ Nét tính cách đó được thể hiện qua những hành động, lời nói và suy nghĩ của nhân vật trong những tình huống cụ thể. Chẳng hạn, “tôi” liên tục trốn tránh việc trực sinh, mỗi lần bị nhắc nhở lại kiếm cớ và tỏ ra khó chịu. Câu nói: “Thì tại tính tao hay quên” thể hiện một thái độ thờ ơ và thiếu trách nhiệm, đồng thời phản ánh tính cách lười biếng, ngang bướng và hay bao biện của nhân vật.“Tôi” không chỉ quên nhiệm vụ, mà còn không thèm cố gắng để thay đổi thói quen này, thậm chí còn bực bội khi bị bạn bè nhắc nhở và coi thường khi các bạn “hù dọa” về hậu quả.
+ Hành động này không phải là vô tình mà thể hiện một thái độ lười biếng, tránh né trách nhiệm dù đó là công việc của mình. “Tôi” tự cho mình cái quyền được “quên” và tỏ ra thoải mái về điều đó. Đây là biểu hiện của lối sống ích kỉ cá nhân, thờ ơ thiếu trách nhiệm không nên có ở mỗi người.
=>Chính thái độ này phản ánh một phần tính cách ngang bướng và lười nhác của tuổi học trò, từ đó làm nổi bật lên đặc điểm của nhân vật – một đứa trẻ chưa nhận thức đầy đủ về trách nhiệm cá nhân.
* Luận điểm 2: Mặc dù lười biếng, ngang bướng những “tôi” cũng biết suy nghĩ, biết xấu hổ khi soi mình vào những hành độngđẹp của người khác.
+ Mặc dù lười biếng, ngang bướng những cũng suy nghĩ, biết xấu hổ khi soi mình vào những hành động đẹp của người khác.
+ Điều đó được thể hiện rõ nét qua suy nghĩ của nhân vật khi nhìn thấy hình ảnh của Bảy trong lúc trực nhật. Dù Bảy đi dứng khó khăn và được cả tổ miễn lao động, nhưng vì “tôi” trốn việc quá nhiều nên Bảy đã phải làm thay công việc này. Khi nhìn thấy hình ảnh của Bảy với chổi kẹp dưới nách, chân đi cà nhắc, bàn ghế sạch sẽ, sàn lớp tinh tươm, “tôi” cảm thấy “hơi ngượng”. Điều này cho thấy nhân vật “tôi” không hoàn toàn vô cảm với hành động của mình, mà khi soi chiếu vào những nỗ lực và công sức lao động của bạn bè, “tôi” đã nhận ra sự lười biếng, thiếu trách nhiệm của bản thân.
+ Cảm giác xấu hổ này là sự phản ánh nội tâm của một đứa trẻ biết suy nghĩ về hành động của mình. Nhân vật suy nghĩ và nhận ra:Thực ra công việc trực sinh chẳng có gì là nặng nhọc cả. Nhưng không hiểu sao tôi lại hay tìm mọi cách để trốn tránh. Dường như tật làm biếng đã ăn sâu cả trong người tôi, tôi ngán cả việc nặng lẫn việc nhẹ. Và tôi thực hiện chuyện “tránh né” đó một cách tự nhiên không đắn đo suy nghĩ.
=> Suy nghĩ thể hiện rõ nhân vật nhận thức được sự sai trái trong hành vi của mình.
+ Cảm xúc của nhân vật: áy náy và nhận thấy rõ sự vô tích sự của mình kh bắt gặp hình ảnh Bảy: hình ảnh của Bảy tình cờ đập vào mắt khiến tôi cảm thấy áy náy dễ sợ. Nhất là lúc này, bàn ghế đã được sắp xếp gọn gàng, ngay ngắn, sàn lớp sạch sẽ tinh tươm, không có lấy một cọng rác. Điều đó càng khiến tôi cảm thấy rõ rệt sự vô tích sự của mình, kẻ chuyên môn đi trễ để hưởng lấy công sức lao động của người khác.Mặc dù “tôi” có thể tiếp tục trốn tránh trách nhiệm, nhưng khoảnh khắc này khiến nhân vật bắt đầu nhận thức rõ hơn về những điều đã làm và ảnh hưởng của nó đối với bạn bè. Cách suy nghĩ và hành động này thể hiện sự trưởng thành của nhân vật, dù còn mơ hồ và chưa đủ để thay đổi thói quen lười biếng.
+ Lời nói và suy nghĩ của “tôi” trong khoảnh khắc này cho thấy rằng, dù còn nhiều thiếu sót, nhân vật cũng không phải là người hoàn toàn vô cảm. “Tôi” vẫn có những giây phút tự nhận thức và cảm thấy xấu hổ về hành động của mình, qua đó thể hiện một đặc điểm quan trọng của nhân vật: biết suy nghĩ, cảm nhận được sự bất công khi so sánh bản thân với người khác.
=>“Tôi” vẫn có những giây phút tự nhận thức và cảm thấy xấu hổ về hành động của mình, qua đó thể hiện một đặc điểm quan trọng của nhân vật: biết suy nghĩ, cảm nhận được sự sai trái của bản thân với tập thể.
2.3. Nhân xét nghệ thuật và ý nghĩa của hình tượng nhân vật
Truyện “Bàn có năm chỗ ngồi” của Nguyễn Nhật Ánh được kể ở ngôi thứ nhất, qua lời kể của nhân vật “tôi”. Giọng kể chân thật, gần gũi và hóm hỉnh, đem lại sự tươi mới và sự hài hước cho tác phẩm. Nhân vật “tôi” được xây dựng chủ yếu thông qua hành động, suy nghĩ và đối thoại trong tình huống đến lượt trực nhật. Cùng với ngôn ngữ giản dị, sắc nét và cách diễn đạt linh hoạt, sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các phương thức biểu đạt khiến cho nhân vật “tôi” càng trở nên gần gũi, sống động như giữa đời thực. Nhân vật này là đại diện cho những chú bé tuổi học trò còn mải chơi, lười biếng, hay trốn tránh công việc nhưng cũng biết suy nghĩ và giật mình xấu hổ khi soi mình vào hành động đẹp của người khác. Việc xây dựng nhân vật “tôi” là cách để nhà văn ngầm gửi gắm thông điệp về sự nhận thứcvà thay đổi của mỗi cá nhân trong trách nhiệm với tập thể, dù là qua một hành động nhỏ như việc trực nhật. Đồng thời, tác giả cũng ngợi ca những phẩm chất tốt đẹp như lòng tự trọng, sự trưởng thành qua những sự việc đơn giản của tuổi học trò. Thông qua hình ảnh của nhân vật “tôi” và những suy nghĩ, cảm xúc, người đọc càng hiểu sâu sắc hơn về tài năng cũng như tấm lòng của Nguyễn Nhật Ánh đối với tuổi học trò qua những câu chuyện gần gũi nhưng sâu sắc về tuổi thơ.
- Kết bài
– Nhân vật “tôi” trong tác phẩm Bàn có năm chỗ ngồi của Nguyễn Nhật Ánh đã để lại trong em cảm xúc sâu sắc về những biến chuyển phức tạp nhưng trong nội tâm của tuổi học trò – những cô bé cậu bé đang trên hành trình phát triển và hoàn thiện bản thân.
– Nhân vật vừa là một học sinh lười biếng, hay trốn tránh trách nhiệm, vừa là một người biết suy nghĩ, biết nhận ra lỗi lầm của mình và đặc biệt là biết giật mình xấu hổ.
– Nhân vật là đại diện cho những cô cậu học trò đang trong quá trình hoàn thiện bản thân khi đối mặt với những vấn đề nhỏ trong cuộc sống.
– Qua nhân vật “tôi”, em nhận được bài học về trách nhiệm của cá nhân với tập thể, về tinh thần lao động tự giác, dù là những việc nhỏ nhặt như trực nhật. Câu chuyện nhắc nhở em rằng mỗi hành động, dù là nhỏ bé, cũng có thể ảnh hưởng đến người khác cũng như chính bản thân mình, và việc thay đổi thái độ đối với công việc sẽ giúp chúng ta trở nên trưởng thành hơn.
Bài viết tham khảo
MB:
Nguyễn Nhật Ánh là một trong những nhà văn nổi tiếng chuyên viết truyện dành cho tuổi học trò, với nhiều tác phẩm để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn đọc.Truyện ngắn Bàn có năm chỗ ngồi là một tác phẩm tiêu biểu của ông, kể về những suy nghĩ, hành động của các nhân vật trong một lớp học, từ đó phản ánh những nét tính cách của mỗi cá nhân.Nhân vật tôi trong tác phẩm này đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.
TB:
Câu chuyện kể về những ngày học trò của nhân vật tôi, qua đó gửi gắm thông điệp về trách nhiệm, tình bạn và sự trưởng thành. “Tôi” là nhân vật quan trọng, góp phần làm nổi bật lên chủ đề của tác phẩm. Câu chuyện đã khiến tôi không thể rời trang sách bởi những nét tính cách đầy phức tạp của nhân vật tôi: mặc dù lười biếng, ngang bướng nhưng cũng biết suy nghĩ, biết xấu hổ khi soi mình vào những hành động đẹp của người khác.Những nét tính cách này được thể hiện qua từng hành động, suy nghĩ và lời nói của nhân vật trong mối quan hệ với các bạn cùng lớp, phản ánh một quá trình nhận thức và thay đổi nội tâm mạnh mẽ. Chính nhân vật “tôi” đã làm sáng bừng lên giá trịcủa tác phẩm, khiến người đọc phải suy ngẫm về trách nhiệm của bản thân trước tập thể.
Trước hết, người đọc nhận ra nhân vật “ tôi” là một chú bé lười nhác và ngang bướng. Nét tính cách đó được thể hiện qua những hành động, lời nói và suy nghĩ của nhân vật trong những tình huống bỏ trực nhật. Cậu liên tục trốn tránh việc trực sinh, mỗi lần bị nhắc nhở lại kiếm cớ và tỏ ra khó chịu. Câu nói: “Thì tại tính tao hay quên” thể hiện một thái độ thờ ơ và thiếu trách nhiệm, đồng thời phản ánh tính cách lười biếng, ngang bướng và hay bao biện của nhân vật. “Tôi” không chỉ quên nhiệm vụ, mà còn không thèm cố gắng để thay đổi thói quen này, thậm chí còn bực bội khi bị bạn bè nhắc nhở và coi thường khi các bạn “hù dọa” về hậu quả. Hành động này không phải là vô tình mà thể hiện một thái độ lười biếng, tránh né trách nhiệm dù đó là công việc của mình. “Tôi” tự cho mình cái quyền được “quên” và tỏ ra thoải mái về điều đó. Đây là biểu hiện của lối sống ích kỉ cá nhân, thờ ơ thiếu trách nhiệm không nên có ở mỗi người, nhất là tuổi học trò. Chính thái độ này phản ánh một phần tính cách ngang bướng và lười nhác của tuổi học trò, từ đó làm nổi bật lên đặc điểm của nhân vật – một đứa trẻ chưa nhận thức đầy đủ về trách nhiệm cá nhân với tập thể.
Mặc dù lười biếng, ngang bướng những “tôi” không hoàn toàn là một đứa trẻ vô cảm. Ngược lại, cậuvẫnbiết suy nghĩ, biết xấu hổ khi soi mình vào những hành động đẹp của người khác.Điều đó được thể hiện rõ nét qua suy nghĩ của nhân vật khi nhìn thấy hình ảnh của Bảy trong lúc trực nhật. Dù Bảy đi dứng khó khăn và được cả tổ miễn lao động, nhưng vì “tôi” trốn việc quá nhiều nên Bảy đã phải làm thay công việc này. Khi nhìn thấy hình ảnh của Bảy với chổi kẹp dưới nách, chân đi cà nhắc, mà nét mặt vẫn rạng rỡ tươi cười. Hình ảnh ấy của Bảy cùng cảnh lớp học vớibàn ghế sạch sẽ, sàn nhà tinh tươm đã khiến “tôi” cảm thấy “hơi ngượng”. Điều này cho thấy nhân vật “tôi” không hoàn toàn vô cảm với hành động của mình, mà khi soi chiếu vào những nỗ lực và công sức lao động của bạn bè, “tôi” đã nhận ra sự lười biếng, thiếu trách nhiệm của bản thân.Cảm giác xấu hổ này là sự phản ánh nội tâm của một đứa trẻ biết suy nghĩ về hành động của mình. Nhân vật suy nghĩ và đã nhận ra:“công việc trực sinh chẳng có gì là nặng nhọc cả. Nhưng không hiểu sao tôi lại hay tìm mọi cách để trốn tránh. Dường như tật làm biếng đã ăn sâu cả trong người tôi, tôi ngán cả việc nặng lẫn việc nhẹ. Và tôi thực hiện chuyện “tránh né” đó một cách tự nhiên không đắn đo suy nghĩ”.Cậu cũng thấy vô cùng áy náy và xấu hổ khi nhận ra rõ sự vô tích sự của mình khi “hình ảnh của Bảy tình cờ đập vào mắt”.Dòng suy nghĩ và cảm xúc ấy thể hiện rõ sự thức tỉnh trong nội tâm nhân vật để nhận ra sự sai trái trong hành vi của mình.Mặc dù “tôi” có thể tiếp tục trốn tránh trách nhiệm, nhưng khoảnh khắc này khiến nhân vật bắt đầu nhận thức được sự vô lý và bất công trong hành động của mình. Sự nhận thức này không phải là thay đổi hoàn toàn, nhưng nó là bước khởi đầu của sự trưởng thành. Cảm giác áy náy và sự tự nhận thức về hành động của mình cho thấy nhân vật “tôi” có khả năng tự phê bình và biết hoàn thiện mình. Đây là một đặc điểm đáng quý của nhân vật.
Truyện “Bàn có năm chỗ ngồi” của Nguyễn Nhật Ánh được kể ở ngôi thứ nhất, qua lời kể của nhân vật “tôi”. Giọng kể chân thật, gần gũi và hóm hỉnh, đem lại sự tươi mới và sự hài hước cho tác phẩm. Nhân vật “tôi” được xây dựng chủ yếu thông qua hành động, suy nghĩ và đối thoại trong tình huống trực nhật. Cùng với ngôn ngữ giản dị, sắc nét và cách diễn đạt linh hoạt, sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các phương thức biểu đạt khiến cho nhân vật càng trở nên gần gũi, sống động như giữa đời thực. Nhân vật này là đại diện cho những chú bé tuổi học trò còn mải chơi, lười biếng, hay trốn tránh công việc nhưng cũng biết suy nghĩ và giật mình xấu hổ khi soi mình vào hành động đẹp của người khác. Việc xây dựng nhân vật “tôi” là cách để nhà văn ngầm gửi gắm thông điệp về sự nhận thứcvà thay đổi của mỗi cá nhân, dù là qua một hành động nhỏ như việc trực nhật. Đồng thời, tác giả cũng ngợi ca những phẩm chất tốt đẹp như lòng tự trọng, sự trưởng thành qua những sự kiện đơn giản trong cuộc sống học trò. Thông qua hình ảnh của nhân vật “tôi” và những suy nghĩ, cảm xúc, người đọc càng hiểu sâu sắc hơn về tài năng cũng như tấm lòng của Nguyễn Nhật Ánh, người luôn biết cách khắc họa những câu chuyện gần gũi nhưng sâu sắc về tuổi thơ.
KB:
Nhân vật “tôi” trong tác phẩm Bàn có năm chỗ ngồi của Nguyễn Nhật Ánh đã để lại trong em nhiều cảm xúc về những biến chuyển phức tạp nhưng trong nội tâm của tuổi học trò – những cô bé cậu bé đang trên hành trình phát triển và hoàn thiện bản thân.Nhân vật vừa là một học sinh lười biếng, hay trốn tránh trách nhiệm, vừa là một người biết suy nghĩ, biết nhận ra lỗi lầm của mình và đặc biệt là biết giật mình xấu hổ.Nhân vật là đại diện cho những cô cậu học trò đang trong quá trình hoàn thiện bản thân khi đối mặt với những vấn đề nhỏ trong cuộc sống. Qua nhân vật “tôi”, em nhận được bài học về trách nhiệm của cá nhân với tập thể, về tinh thần lao động tự giác, dù là những việc nhỏ nhặt như trực nhật. Câu chuyện nhắc nhở em rằng mỗi hành động, dù là nhỏ bé, cũng có thể ảnh hưởng đến người khác cũng như chính bản thân mình, và việc thay đổi thái độ đối với công việc sẽ giúp chúng ta trở nên trưởng thành hơn.
