Phân tích những cảm xúc về mùa thu và tình yêu được thể hiện trong bài thơ Thư tình cuối mùa thu (Xuân Quỳnh)

Đề bài:

Phân tích những cảm xúc về mùa thu và tình yêu được thể hiện trong bài thơ Thư tình cuối mùa thu (Xuân Quỳnh)

THƯ TÌNH CUỐI MÙA THU

Cuối trời mây trắng bay
Lá vàng thưa thớt quá
Phải chăng lá về rừng
Mùa thu đi cùng lá
Mùa thu ra biển cả
Theo dòng nước mênh mang
Mùa thu vào hoa cúc
Chỉ còn anh và em

Chỉ còn anh và em
Là của mùa thu cũ
Chợt làn gió heo may
Thổi về xao động cả:
Lối đi quen bỗng lạ
Cỏ lật theo chiều mây
Đêm về sương ướt má
Hơi lạnh qua bàn tay

Tình ta như hàng cây
Đã qua mùa gió bão
Tình ta như dòng sông
Đã yên ngày thác lũ

Thời gian như là gió
Mùa đi cùng tháng năm
Tuổi theo mùa đi mãi
Chỉ còn anh và em

Chỉ còn anh và em
Cùng tình yêu ở lại…
– Kìa bao người yêu mới
Đi qua cùng heo may. 

(Xuân Quỳnh, Tự hát, NXB Tác phẩm mới, 1984)

Bài thơ đã được nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu phổ nhạc thành bài hát“Thơ tình cuối mùa thu.” Xuân Quỳnh viết bài thơ này khi không còn ở tuổi đôi mươi mà đã là người phụ nữ từng trải qua mọi biến động của cuộc đời. Bài thơ như một cách để Xuân Quỳnh trải lòng mình về tình yêu sau bao nhiêu sóng gió.

Dàn ý chi tiết

* Giới thiệu vấn đề nghị luận

Trong thơ Xuân Quỳnh, mùa thu không chỉ là khoảnh khắc đất trời chuyển mình mà còn là không gian để trái tim người phụ nữ bộc lộ những rung động sâu kín nhất. Thư tình cuối mùa thu được viết khi Xuân Quỳnh đã đi qua nhiều dâu bể, nên cảm xúc trong thơ không phải ngỡ ngàng vụng dại, mà là sự thấm thía, lắng lại sau bao trải nghiệm. Mây trắng bay, lá vàng thưa, hơi heo may khẽ thổi… tất cả đã tạo nên một bức tranh mùa thu buồn nhẹ, mỏng như tơ và rất đàn bà. Trên nền mùa thu ấy, tình yêu hiện lên vừa mong manh vừa bền bỉ, vừa xao động vừa an yên – đúng như bản chất của Xuân Quỳnh: sống hết mình, yêu hết mình và tin vào tình yêu đến tận phút cuối.

* Triển khai vấn đề nghị luận

–  Về nội dung:

+ Đề tài: tình yêu

+ Chủ đề: Bài thơ là những cảm xúc tinh tế và sâu sắc về mùa thu và tình yêu

+ Nội dung chính:

~ “Thư tình cuối mùa thu” trước hết là những rung cảm tinh tế về vẻ đẹp của đất trời lúc sang thu. Dưới ngòi bút của Xuân Quỳnh, một bức tranh thu hiện lên với vẻ đẹp xao xác, hao gầy, man mác nỗi buồn ly biệt.

~ Tất cả đều gợi cảm giác đang bay đi, trôi đi, đang li biệt: mây trắng bay, lá vàng rơi, ‘lá về rừng”, “mùa thu đi cùng lá”, “mùa thu ra biển cả, theo dòng nước mênh mang”… Đó không chỉ là những dịch chuyển về không gian mà còn là sự chuyển động về thời gian.

~ Cùng với sự chuyển động của thời gian, không gian, sự biến thiên của cảnh vật, nhà thơ Xuân Quỳnh còn nhận ra dòng chảy của cuộc đời:

~ Nhưng trên cái nền của sự biến thiên, trên dòng chảy bất tận của sự đổi thay, Xuân Quỳnh khẳng định có một điều bất di bất dịch, có một điều còn mãi, vĩnh hằng, bất biến, đó là tình yêu của anh và em.

~ Hai câu thơ cuối bài thơ vang lên như một tiếng reo. Bài thơ dừng lại ở đấy, tưởng như là đột ngột, tưởng như là hụt hẫng. Nhưng không! Cái tiếng reo vui ấy kết lại bài thơ chính là khẳng định sự vĩnh cửu của tình yêu. Tình yêu đã được tiếp nối giữa các thế hệ.

 – Nghệ thuật:

+ Miêu tả bức tranh mùa thu bằng những công thức khá quen thuộc: thiên thu, diệp thu, thu thuỷ nhưng hình ảnh thơ vẫn hiện lên sống động, gợi tả được linh hồn của mùa thu.

+ Biệp pháp lặp cấu trúc câu gợi nhịp điệu nhịp nhàng, gợi sự chảy trôi của thời gian, năm tháng đồng thời khẳng định sự vĩnh cữu của tình yêu trước dòng chảy của thời gian và cuộc đời.

+ Ngôn ngữ thơ mộc mạc, giản dị gần gũi với tâm hồn người đọc

+ Chất nữ tính đậm đà thể hiện ở giọng thơ dịu dàng, thiết tha, ở khát vọng về tình yêu chung thuỷ.

 * Đánh giá bàn luận

– Đã không còn nỗi ám ảnh về sự mong manh của tình yêu.

–  Đã không còn khát vọng khắc khoải, hay ao ước về tình yêu chung thuỷ nữa mà giờ đây Xuân Quỳnh đã có niềm tin mãnh liệt vào tình yêu.

Khép lại bài thơ, tiếng “heo may” vẫn như còn phảng phất, nhưng không phải để gieo buồn mà để làm nổi bật điều mà Xuân Quỳnh nâng niu nhất: tình yêu bền vững giữa dòng đời đổi thay. “Chỉ còn anh và em” – điệp khúc ấy lặp lại như một lời khẳng định dịu dàng nhưng chắc nịch rằng giữa những mùa trôi tuột qua tay, giữa những biến thiên không thể níu giữ, vẫn còn có tình yêu ở lại, làm nơi tựa cho trái tim con người. Thư tình cuối mùa thu vì thế không chỉ là những câu thơ đẹp về mùa thu, mà còn là lời tri ân cho thứ tình cảm luôn sống mãi qua năm tháng. Một bài thơ để nhớ rằng: khi con người biết yêu và dám giữ lấy yêu thương, mùa thu sẽ không bao giờ tắt trong lòng.