Phân tích những nét chính về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ Buổi gặt chiều (Anh Thơ)

Đề bài: Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) Phân tích những nét chính về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ Buổi gặt chiều (Anh Thơ)

BUỔI GẶT CHIỀU

Mặt trời lặn, mây còn tươi ráng đỏ,
Cò từng đàn bay trắng cánh đồng xa.
Tiếng diều sáo véo von cùng tiếng gió,
Hoà nhịp nhàng giọng ả² hái dâu ca.

Trong đồng lúa tươi vàng bông rủ chín,
Những trai tơ từng bọn gặt vui cười.
Cùng trong lúc ông già che nón kín,
Ngồi đầu bờ hút thuốc thổi từng hơi.

Trên đê trắng, chỏm đầu phơ phất gió,
Lũ cu con mê mải chạy theo diều.
Bỏ mặc cả trâu bò nằm vệ cỏ,
Mắt mơ màng trong gợn gió hiu hiu.

(Trích Bức tranh quê, Anh Thơ⁽³⁾ NXB Hội Nhà văn, tr. 27)

———————————

* Chú thích:

– Tác giả Anh Thơ (1918? – 2005) tên khai sinh là Vương Kiều Ân, sinh tại thị trấn Ninh Giang, tỉnh Hải Dương, xuất thân trong một gia đình công chức nhỏ. Tuổi thơ, Anh Thơ gắn bó với đồng ruộng quê hương. Vốn ham thích văn học từ nhỏ, lớn lên giữa lúc phong trào Thơ mới đang diễn ra sôi nổi, Anh Thơ đã tìm đến thơ ca như một con đường giải thoát cuộc đời tù túng, buồn tẻ và tự khẳng định giá trị của người phụ nữ trong xã hội đương thời.

– Bài thơ “Buổi gặt chiều” được trích trong Tập thơ đầu của nữ sĩ là tập thơ Bức tranh quê (in 1941). Tập thơ gồm 45 bài, là những cảnh nông thôn được sắp xếp theo trình tự bốn mùa và được miêu tả bằng sự quan sát độc đáo, nhạy cảm. Có thể xem đây là tập thơ mở đầu cho một khuynh hướng riêng trong phong trào Thơ mới: tập trung toàn bộ cảm hứng vào phong cảnh làng quê, làm sống lại vẻ đẹp nghìn đời của nông thôn Việt Nam.

Dàn ý chi tiết

I. Mở bài – Giới thiệu vấn đề nghị luận

• Giới thiệu tác giả Anh Thơ: nữ sĩ Thơ mới, sinh ra và lớn lên gắn bó với đồng quê Hải Dương, từng có cảm hứng viết thơ về phong cảnh, đời sống thôn quê.
• Giới thiệu đoạn thơ “Buổi gặt chiều” trong tập Bức tranh quê: khắc họa một buổi chiều nông thôn Việt Nam với cảnh thiên nhiên, con người lao động và trẻ em vui tươi.
• Nêu khái quát quan điểm cá nhân: đoạn thơ vừa miêu tả cảnh đẹp yên ả của thiên nhiên, vừa thể hiện tình yêu lao động, tình cảm gắn bó với con người, thể hiện tâm hồn nhạy cảm và tình yêu quê hương tha thiết của tác giả.

Anh Thơ là một trong những nữ sĩ tiêu biểu của phong trào Thơ mới, sinh ra và lớn lên ở vùng quê Hải Dương, nơi bà gắn bó với những cánh đồng, con sông và đời sống bình dị của người nông dân. Đoạn thơ “Buổi gặt chiều” trong tập Bức tranh quê khắc họa một buổi chiều mùa gặt ở làng quê với cảnh thiên nhiên tươi đẹp, thanh bình và hình ảnh con người lao động vui tươi, phấn khởi. Qua đó, người đọc cảm nhận được tâm hồn nhạy cảm, yêu thiên nhiên và gắn bó sâu sắc với con người lao động của nữ sĩ.

II. Thân bài – Triển khai vấn đề nghị luận

1. Nội dung

• Bức tranh thiên nhiên:
  • Cảnh chiều yên ả, thanh bình, tươi vui: “Mặt trời lặn, mây còn tươi ráng đỏ”, cò bay trắng cánh đồng xa, tiếng diều sáo véo von hòa nhịp tiếng gió.
  • Thiên nhiên thân thuộc, bình dị, gần gũi với đời sống làng quê.
• Bức tranh con người lao động:
  • Hình ảnh trai tráng hăng say gặt lúa, ông già ngồi đầu bờ hút thuốc thổi từng hơi, trẻ con mê mải chạy theo diều, bỏ mặc trâu bò.
  • Thể hiện tinh thần lao động vui tươi, phấn khởi, lạc quan, yêu đời và tình yêu lao động tha thiết.
• Tâm hồn nhà thơ:
  • Thể hiện tình cảm gắn bó sâu sắc với thiên nhiên và con người lao động.
  • Cảm xúc nhạy cảm, tinh tế, vừa chiêm ngưỡng vẻ đẹp thiên nhiên vừa thấu hiểu nhịp sống đời thường của con người.

2. Nghệ thuật

• Giọng thơ: nhẹ nhàng, trong trẻo, tha thiết, sâu lắng.
• Ngôn ngữ: giản dị, trong sáng, sử dụng nhiều từ láy giàu tính tạo hình, giá trị biểu cảm (“véo von”, “hiu hiu”).
• Hình ảnh thơ: gần gũi, mộc mạc, tươi vui; bút pháp tả thực, tinh tế, đậm nữ tính.
• Cách thể hiện: miêu tả vừa cụ thể vừa khái quát, kết hợp thiên nhiên và con người, tạo nên một bức tranh hài hòa, sống động.
• Nhịp điệu và kết cấu: thơ tứ ngôn, kết hợp câu dài – câu ngắn, nhịp điệu linh hoạt, tạo cảm giác thư thái, nhẹ nhàng.

III. Kết bài – Khẳng định/Đánh giá giá trị đoạn thơ

Khẳng định/Đánh giá lại vấn đề nghị luận và mở rộng.

Đoạn thơ “Buổi gặt chiều” là một bức tranh sống động về cảnh vật và con người lao động ở làng quê Việt Nam. Thiên nhiên yên ả, con người hăng say lao động, trẻ con vui đùa, tất cả tạo nên một khung cảnh vừa thân thuộc, vừa đầy sức sống. Nghệ thuật tinh tế, giọng thơ trong trẻo và hình ảnh gần gũi làm nổi bật tâm hồn nhạy cảm, yêu thiên nhiên và con người của Anh Thơ. Qua đó, đoạn thơ không chỉ phản ánh vẻ đẹp của làng quê Việt Nam mà còn khẳng định vị trí đặc sắc của nữ sĩ trong phong trào Thơ mới, góp phần làm giàu thêm kho tàng văn học Việt Nam.