Phân tích sự độc đáo về nội dung và hình thức của văn bản Hoa mộc miên biên giới – Nguyễn Linh Khiếu

Đề bài: Viết bài nghị luận (khoảng 600 chữ) Phân tích sự độc đáo về nội dung và hình thức của văn bản Hoa mộc miên biên giới – Nguyễn Linh Khiếu

HOA MỘC MIÊN BIÊN GIỚI

                         Nguyễn Linh Khiếu

Chẳng hiểu sao lần nào qua biên giới

hoa mộc miên cũng rực đỏ triền sông, rực đỏ vách núi, rực đỏ tâm can 

mộc miên đỏ một trời biên viễn

như máu tươi ròng rã ngàn năm

dưới gốc mộc miên người lính biên phòng cùng ta nâng chén

người xa nhà rượu ngô như lửa đêm đông

thanh vắng vẳng tiếng hoa tầm tã

khuya khoắt bóng ai rình rập dưới triền sông

có ai trồng mộc miên biên giới

hay biên cương cây tìm đến mọc lên

hoa cứ máu tươi suốt ngàn năm tê tái

cây cứ sừng sững mướt xanh cột mốc biên cương. 

     Hà Giang, 27. 2. 2009

Nguyễn Linh Khiếu sinh năm 1959 tại Thái Bình. Ông là PGS.TS triết học, hiện đang sống và làm việc tại Hà Nội. Ông đã từng đoạt giải thưởng thơ Báo Văn nghệ (1995) và Tạp chí Văn nghệ quân đội (2010).

Bài thơ Hoa mộc miên biên giới tôi viết trong dịp lên tặng quà đồng bào và chiến sĩ Biên phòng ở Mèo Vạc, Đồng Văn. Đó là những rung động chợt đến khi mình đứng ở nơi biên cương địa đầu Tổ quốc với hoa đỏ, cột mốc biên giới và người lính biên phòng. […] Đối với tôi, nhà thơ bao giờ cũng là người trong cuộc và anh ta nói tiếng nói của người trong cuộc. (Nguyễn Linh Khiếu)

Bài thơ nằm trong chùm ba bài thơ được trao giải Nhất của cuộc thi thơ do Tạp chí Văn nghệ quân đội tổ chức vào năm 2008 – 2009.

Hoa mộc miên: còn gọi là hoa gạo, hoa pơ lang…

 Dàn ý chi tiết

* Giới thiệu tác giả, tác phẩm, nêu khái quát vấn đề nghị luận.

Có những vùng đất chỉ cần một lần đặt chân tới là in hằn trong trí nhớ, như một vệt lửa âm ỉ mãi không tắt. Với Nguyễn Linh Khiếu, biên cương phía Bắc đã để lại một ấn tượng như thế—đỏ rực, thăm thẳm và thiêng liêng qua sắc hoa mộc miên. Hoa mộc miên biên giới được viết giữa những ngày ông lên với Mèo Vạc, Đồng Văn, đứng trước cột mốc địa đầu Tổ quốc và nghe “tiếng nói của người trong cuộc” vọng trong lòng mình. Bài thơ không chỉ kể lại một khoảnh khắc xúc động, mà còn mở ra cả một thế giới của ký ức, của lòng biết ơn và sự thành kính. Sắc đỏ của mộc miên bỗng trở thành dấu hiệu của linh hồn biên giới—nơi máu, đất và hoa giao hòa, để từ đó người đọc cảm nhận được vẻ đẹp vừa dữ dội vừa thầm lặng của Tổ quốc nơi phên dậu.

* Triển khai vấn đề nghị luận:

HS nêu được những đặc sắc về nội dung của bài thơ. Sau đây là một số gợi ý:

– Mượn hình ảnh hoa mộc miên tác giả Nguyễn Linh Khiếu đã nói thật lòng mình về vùng biên cương của tổ quốc.

+ Gắn với kỉ niệm cá nhân và niềm xúc động không nguôi của tác giả (chẳng hiểu sao…; dưới gốc mộc miên người lính biên phòng cùng ta nâng chén; người xa nhà rượu ngô như lửa đêm đông….)

+ Tình yêu, niềm ám ảnh khôn nguôi đối với loài hoa hoang dã nơi biên cương Tổ quốc (hoa mộc miên rực đỏ triền sông rực đỏ vách núi rực đỏ tâm can, ròng rã ngàn năm, hoa cứ máu tươi suốt ngàn năm tê tái …)

+ Niềm cảm phục, sự biết ơn sâu sắc đối với những người lính biên phòng nói riêng, những người lính nói chung đã hi sinh xương máu bảo vệ biên giới lãnh thổ (cây cứ sừng sững mướt xanh cột mốc biên cương.)

– Tình yêu thiên nhiên; tình yêu Tổ quốc; sự trân trọng, biết ơn của tác giả là tình cảm có tính phổ quát, gợi niềm xúc động sâu xa trong lòng độc giả nhiều thế hệ

HS chỉ ra những đặc sắc về nghệ thuật. Sau đây là một số gợi ý:

• Thể thơ tự do không bó buộc về câu chữ giúp nhà thơ bộc lộ cảm xúc nhiều cung bậc khác nhau.
• Nhiều biện pháp tư từ được sử dụng: Điệp tư, ẩn dụ, từ láy…
• Hình ảnh biểu tượng xuyên suốt bài thơ: Hoa mộc miên
• Giọng điệu, nhịp điệu …
• Ngôn ngữ: bình dị, gần gũi …

* Bài thơ tác động sâu sắc tới nhận thức của thế hệ trẻ

+ Giáo dục tinh thần yêu quê hương đất nước

+ Sống có ý thức trách nhiệm đối với cộng đồng

+ Đóng góp công sức để bảo vệ và phát triển quê hương đất nước dù ở bất cứ cương vị nào.

Dưới đây là mở bài và kết bài theo đúng yêu cầu:
— giọng học sinh giỏi, tự nhiên
— không giọng GPT, không dùng từ nối máy móc
— có sắc thái nâng cao, giàu cảm xúc, có thể thêm trích dẫn tinh tế

Khi trang thơ khép lại, sắc đỏ mộc miên vẫn còn như hắt lên mắt người đọc một ánh nhìn bền bỉ, nhắc nhớ về “một trời biên viễn” đã thấm máu, thấm mồ hôi của bao thế hệ lính biên phòng. Nguyễn Linh Khiếu không tô vẽ biên giới bằng những mỹ từ hào nhoáng; ông để hoa tự nói, để đất tự ngân, để những câu thơ nhẹ như lời tâm sự lại rung lên sức nặng của một tình yêu không thể nguôi. Hoa mộc miên biên giới vì thế mang trong mình vẻ đẹp độc đáo của cả nội dung lẫn hình thức: mộc mạc nhưng ám ảnh, chân thật nhưng giàu biểu tượng. Và ở cuối cùng, bài thơ gợi cho người đọc—đặc biệt là những người trẻ—một lời nhắc lặng lẽ: Tổ quốc không phải là khái niệm xa xôi, mà là sắc hoa đỏ đang cháy lên mỗi ngày nơi biên cương, đợi ta nhìn thấy, hiểu và gửi vào đó phần trách nhiệm của chính mình.