Phân tích tâm trạng nhân vật Dũng qua truyện Ghét cái răng khểnh

Đề bài: Phân tích tâm trạng nhân vật Dũng qua đoạn trích truyện sau:

GHÉT CÁI RĂNG KHỂNH

(Trích “Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ” – Nguyễn Ngọc Thuần)

Tóm tắt: Bố kể cho Dũng nghe về ngày cậu sinh ra: bà mụ đã phải phát vào mông cậu mấy cái cậu mới khóc,  bà mụ hỏi bố đặt tên cậu là gì. Bố muốn cậu có một cái tên vừa mạnh mẽ, vừa hiếu thảo, vừa thông minh. Thế là cậu mang một cái tên dài. Bố bảo đó là bí mật. Lớn lên, cậu rất đặc biệt, cậu có một cái răng khểnh…)

“Tôi có một cái răng khểnh. Khi đến trường, tụi bạn bảo đó là cái răng bừa cào. Mỗi lần tôi cười chúng cứ chỉ vào đó:

– Ha ha, bừa cào kìa! Mày cho tao mượn về chải chí đi!

Từ đó tôi không dám cười nữa. Tôi rất đau khổ. Tôi ghét những đứa có hàm răng đều. Chúng còn chỉ vào mặt tôi nói: “Ðó là vì mày không chịu đánh răng”. Những người đánh răng, răng mòn đều. Một hôm, bố tôi hỏi:

– Sao dạo này bố không thấy con cười?

Tôi nói:

– Tại sao con phải cưòi hả bố?

– Ðơn giản thôi. Khi cười, khuôn mặt con sẽ rạng rỡ. Khuôn mặt đẹp nhất là nụ cười.

– Nhưng khi con cười sẽ rất xấu xí.

– Tại sao vậy? Bố ngạc nhiên. Ai nói với con?

– Bố thấy nó đẹp. Bố nói nhỏ con nghe nhé! Nụ cười của con đẹp nhất.

– Nhưng làm sao đẹp được khi nó có cái răng khểnh?

– Ái chà! Bố bật cười. Thì ra là vậy. Bố thấy đẹp lắm! Nó làm nụ cười của con khác với những đứa bạn. Mỗi đứa trẻ có một điều kì lạ riêng. Có người có một đôi mắt rất kì lạ. Có ngưòi có một cái mũi kì lạ. Có người lại là một ngón tay. Con hãy quan sát đi rồi con sẽ thấy. Con sẽ biết rất nhiều điều bí mật về những người xung quanh mình.

Tôi biết một điều bí mật về cô giáo: cô có cái mũi hồng hơn những người khác. Và tôi đã nói điều đó cho cô hay. Cô ngạc nhiên lắm.

– Thật không? Cô trợn mắt

– Em nói thật! Mũi cô rất hồng. Em còn phát hiện một điều nữa, khi trợn mắt, mắt cô thật to. Những người có con mắt nhỏ không làm được như vậy đâu. Bố em nói đó là một điều bí mật. Cô đừng nói cho ai biết nhé. Khi cô nói điều bí mật ra, cô sẽ quên cái mũi cô ngay.

– Vậy à! Em có nhiều điều bí mật không?

– Dạ có. Nhưng em sẽ không kể cho cô nghe đâu. Em sợ em sẽ quên nó.

– Không sao đâu. Khi em kẻ điều bí mật cho một người biết giữ bí mật thí bí mật vẫn còn. Khi gặp cô, em sẽ nhớ là có hai người cùng giữ chung một bí mật.

Và tôi đã kể cho cô nghe bí mật của tôi. Tôi cũng muốn kể các bạn nghe nữa, vì như vậy các bạn sẽ giữ giùm tôi một điều bí mật; khi tôi và bạn gặp nhau, bạn sẽ nhớ bí mật đó. Chuyện là như vầy: ngày xửa ngày xưa, ở một khu làng nọ, có một đứa bé luôn cười suốt ngày. Các bạn biết tại sao không, tại vì nó có một cái răng khểnh!”

(Trích “Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ” – Nguyễn Ngọc Thuần)

Dàn ý chung

1. Mở bài:

Cách 1: Mở bài trực tiếp (đi từ tác giả đến nhân vật)

– Giới thiệu tác giả:Nguyễn Ngọc Thuần là một trong những nhà văn chuyên viết truyện ngắn cho thiếu nhi và có nhiều tác phẩm để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn đọc.

– Giới thiệu tác phẩm:Truyện ngắn “Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ” là một tác phẩm tiêu biểu, đầy chất thơ và sâu sắc về thế giới nội tâm của trẻ em.

– Giới thiệu nhân vật cần phân tích: Nhân vật Dũng trong đoạn trích “Ghét cái răng khểnh” gây ấn tượng mạnh mẽ bởi những cung bậc tâm trạng phức tạp khi cậu đối diện với những lời chê cười của chúng bạn.

Cách 2: Mở bài gián tiếp (Đi từ nhận định văn học đến tác phẩm) – Dành cho học sinh giỏi

            Nhận xét về vai trò của nhân vật trong truyện ngắn, nhà văn Tô Hoài khẳng định: “Nhân vật là nơi duy nhất tập trung hết thảy, giải quyết hết thảy trong một sáng tác”. Quả thực như vậy, với dòng tâm trạng phức tạp, nhân vật Dũng trong đoạn trích “Ghét cái răng khểnh” từ tác phẩm “Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ” của Nguyễn Ngọc Thuần đã trở thành trung tâm chuyển tải những giá trị tư tưởng và cảm xúc mà tác giả muốn gửi gắm.

2. Thân bài:

2.1. Khái quát về tác giả, tác phẩm:

– Giới thiệu tác giả: Nguyễn Ngọc Thuần là một trong những nhà văn tiêu biểu của văn học thiếu nhi Việt Nam đương đại. Phong cách sáng tác của ông luôn mang nét tươi sáng, hồn nhiên, nhưng ẩn chứa chiều sâu tâm lý và triết lý nhân sinh. Những câu chuyện của ông thường xoay quanh thế giới trẻ thơ, khắc họa một cách tinh tế các tình huống đời thường để truyền tải những bài học sâu sắc về tình cảm gia đình và giá trị nhân văn.

– Giới thiệu về tác phẩm:Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ” là một tác phẩm đặc sắc của Nguyễn Ngọc Thuần, kể về những câu chuyện đời thường của nhân vật chính và gia đình cậu. Qua đó, tác giả khéo léo gửi gắm thông điệp về tình yêu thương gia đình, sự chấp nhận bản thân và giá trị của việc khám phá cái đẹp riêng của mỗi người.

– Giới thiệu về nhân vật:

+ Dũng là nhân vật quan trọng, góp phần làm nổi bật lên chủ đề trên.

+ Dũng là cậu bé đến từ một gia đình giản dị, nơi tình thương yêu và sự động viên luôn là nguồn động lực lớn lao.

+ Trong truyện, Dũng khiến người đọc không thể rời trang sách bởi dòng tâm trạng phức tạp của cậu – từ tự ti đến sự khám phá ra vẻ đẹp khác biệt của mình.

+ Chính hành trình khám phá và thấu hiểu này của Dũng đã làm sáng bừng lên giá trị nhân văn của tác phẩm, khiến người đọc phải suy ngẫm về ý nghĩa của việc chấp nhận bản thân và tìm kiếm vẻ đẹp trong những điều giản dị nhất.

2.2. Phân tích nhân vật.

* Luận điểm 1: Trước hết nhân vật khi bị chúng bạn chê cười, Dũng thấy buồn và tự ti về bản thân.

+ Trong mối quan hệ với các bạn cùng lớp, sự chế giễu về “cái răng bừa cào” đã khiến Dũng cảm thấy tự ti và đau khổ. Biểu hiện của nỗi buồn đó thể hiện qua việc Dũng không dám cười và sự suy nghĩ tiêu cực “Tôi rất đau khổ. Tôi ghét những đứa có hàm răng đều.” Điều này cho thấy Dũng mất tự tin về bản thân, xấu hổ về chiếc răng khểnh của mình vì thế mà cậu sống thu mình lại, buồn phiền hẳn lên.

+ Lý do khiến Dũng có phản ứng này là do cậu cảm thấy sự khác biệt của mình là một khuyết điểm, điều mà trẻ em thường nhạy cảm và dễ bị ảnh hưởng bởi những lời trêu chọc của bạn bè. Hành động né tránh việc cười của Dũng thể hiện một sự ngần ngại sâu sắc. Tâm trạng này cho thấy Dũng là một cậu bé nhạy cảm, dễ tổn thương, dễ bị tác động bởi xung quanh.

+ Tâm trạng buồn chán của Dũng được thể hiện rõ trong câu trả lời bố: “Tại sao con phải cười hả bố?”, cậu đã bộc lộ một cách chân thật cảm giác ngại ngần của mình. Câu trả lời này không chỉ là biểu hiện của sự buồn bã mà còn là một lời thổ lộ sự tự ti đang đè nặng trong tâm trí cậu.

=> Qua những suy nghĩ và lời nói của Dũng, người đọc cảm nhận được tâm trạng buồn bã, chán nản, mất tự tin của cậu trước sự khác biệt về ngoại hình của mình.

* Luận điểm 2: Sau khi được bố động viên, giải thích, nhân vật “tôi” cảm thấy tự tin hơn.

+ Lời động viên của bố đã khơi dậy trong Dũng sự thay đổi tích cực về cách nhìn nhận bản thân. Biểu hiện đó được thể hiện qua sự chú ý và lắng nghe lời bố, đặc biệt là khi bố nói: “Bố thấy nó đẹp lắm! Nó làm nụ cười của con khác với những đứa bạn.” Lời nói của bố giúp Dũng nhận ra rằng chính sự khác biệt đó lại là nét đặc biệt, điều làm cậu trở nên độc đáo.

+ Dũng bắt đầu suy nghĩ tích cực hơn và thể hiện sự tự tin qua cách cậu tìm hiểu và khám phá những “điều bí mật” từ mọi người xung quanh, chẳng hạn khi cậu nhận thấy “cô giáo có cái mũi hồng hơn những người khác” và dũng cảm nói ra điều đó. Hành động này cho thấy sự thay đổi trong tâm lý Dũng: từ việc lo sợ và ghét bỏ chiếc răng khểnh của mình đến việc chấp nhận nó như một phần độc đáo của bản thân.

+ Dũng không chỉ biết trân trọng giá trị riêng biệt của bản thân mà còn phát hiện ra và trân trọng giá trị riêng của những người xung quanh. Cuộc trò chuyện của Dũng với cô giáo Hà đã  nói lên điều đó. Kết thúc truyện, Dũng đã vui vẻ nói: “Tôi cũng muốn kể các bạn nghe nữa, vì như vậy các bạn sẽ giữ giùm tôi một điều bí mật; khi tôi và bạn gặp nhau, bạn sẽ nhớ bí mật đó. Chuyện là như vầy: ngày xửa ngày xưa, ở một khu làng nọ, có một đứa bé luôn cười suốt ngày. Các bạn biết tại sao không, tại vì nó có một cái răng khểnh!”

+ Lý do khiến Dũng có sự thay đổi này là bởi sự yêu thương và khích lệ từ bố. Cách bố nói về sự đặc biệt của từng người giúp Dũng nhận ra rằng mỗi người đều có những nét riêng đáng quý, không ai là hoàn hảo. Lời nói của bố không chỉ thể hiện tình yêu thương mà còn khích lệ Dũng tìm thấy sự tự tin từ bên trong, chấp nhận bản thân và biết trân trọng giá trị riêng của mình.

=>Hành động Dũng kể chuyện và chia sẻ những bí mật của mình cho cô giáo và bạn bè cho thấy sự thay đổi lớn: cậu đã tự tin hơn, biết rằng mình có những điều đặc biệt đáng để giữ gìn và chia sẻ.

2.3. Đánh giá nghệ thuật – giá trị hình tượng của nhân vật

– Truyện được kể ở ngôi thứ nhất với giọng kể hồn nhiên, chân thành, đem lại cảm giác gần gũi cho tác phẩm. N

– Tâm trạng của nhân vật Dũng được xây dựng chủ yếu qua lời kể tự nhiên và những cảm xúc chân thật, trong tình huống cậu bị bạn bè trêu chọc vì cái răng khểnh và khi cậy được bố khích lệ.

– Ngôn ngữ giản dị, kết hợp khéo léo giữa tự sự và miêu tả, làm cho cảm xúc và suy nghĩ của Dũng trở nên sống động.Dũng đã đi từ buồn bã, tự ti đến vui vẻ, phấn khởi và tự hào về bản thân. Những trạng thái tâm lí phức tạp có phần mâu thuẫn nhưng lại rất phù hợp với hoàn cảnh và đặc điểm tính cách nhân vật: một cậu bé đang lớn, chưa hiểu rõ về bản thân, về những điều kì diệu quanh mình nhưng lại rất muốn được khen ngợi. Tâm trạng của Dũng cho chúng ta hiểu rõ nét hồn nhiên đáng yêu của tuổi thơ.

– Dũng đại diện cho những bạn nhỏ hồn nhiên ngây thơ như vậy. Qua diễn biến tâm trạng của Dũng, nhà văn ngầm gửi gắm thông điệp trân trọng sự khác biệt, khuyến khích sự tự tin vào bản thân. Thông qua nhân vật, người đọc cảm nhận rõ tấm lòng của tác giả trong việc diễn tả tâm lý trẻ em và truyền tải giá trị yêu thương, sự động viên nhẹ nhàng.

3. Kết bài.

– Dũng trong tác phẩm “Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ” của tác giả Nguyễn Ngọc Thuần có thế giới nội tâm thật sâu sắc. Những tâm trạng mà Dũng đã trải qua thật giông với mỗi bạn nhỏ chúng ta.

– Dũng giúp ta nhận thức được giá trị của bản thân và nhắc nhở chúng ta cần yêu bản thân, làm cho bản thân mình đẹp hơn.

Bài viết tham khảo

1. Mở bài:

Cách 1: Mở bài trực tiếp (đi từ tác giả đến nhân vật)

Nguyễn Ngọc Thuần là một trong những nhà văn chuyên viết truyện ngắn cho thiếu nhi và có nhiều tác phẩm để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn đọc. Truyện ngắn “Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ” là một tác phẩm tiêu biểu, đầy chất thơ và sâu sắc về thế giới nội tâm của trẻ em. Nhân vật Dũng trong đoạn trích “Ghét cái răng khểnh” gây ấn tượng mạnh mẽ bởi những cung bậc tâm trạng phức tạp khi cậu đối diện với những lời chê cười của chúng bạn.

Cách 2: Mở bài gián tiếp (Đi từ nhận định văn học đến tác phẩm) – Dành cho học sinh giỏi

Nhận xét về vai trò của nhân vật trong truyện ngắn, nhà văn Tô Hoài khẳng định: “Nhân vật là nơi duy nhất tập trung hết thảy, giải quyết hết thảy trong một sáng tác”. Quả thực như vậy, với dòng tâm trạng phức tạp, nhân vật Dũng trong đoạn trích “Ghét cái răng khểnh” từ tác phẩm “Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ” của Nguyễn Ngọc Thuần đã trở thành trung tâm chuyển tải những giá trị tư tưởng và cảm xúc mà tác giả muốn gửi gắm.

2. Thân bài:

Nguyễn Ngọc Thuần là một trong những nhà văn tiêu biểu của văn học thiếu nhi Việt Nam đương đại. Phong cách sáng tác của ông luôn mang nét tươi sáng, hồn nhiên, nhưng ẩn chứa chiều sâu tâm lý và triết lý nhân sinh. Những câu chuyện của ông thường xoay quanh thế giới trẻ thơ, khắc họa một cách tinh tế các tình huống đời thường để truyền tải những bài học sâu sắc về tình cảm gia đình và giá trị nhân văn.

Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ” là một tác phẩm đặc sắc của Nguyễn Ngọc Thuần, kể về những câu chuyện đời thường của nhân vật chính và gia đình cậu. Qua đó, tác giả khéo léo gửi gắm thông điệp về tình yêu thương gia đình, sự chấp nhận bản thân và giá trị của việc khám phá cái đẹp riêng của mỗi người. Dũng là nhân vật quan trọng, góp phần làm nổi bật lên chủ đề trên. Dũng là cậu bé đến từ một gia đình giản dị, nơi tình thương yêu và sự động viên luôn là nguồn động lực lớn lao. Trong truyện, Dũng khiến người đọc không thể rời trang sách bởi dòng tâm trạng phức tạp của cậu – từ tự ti đến sự khám phá ra vẻ đẹp khác biệt của mình. Chính hành trình khám phá và thấu hiểu này của Dũng đã làm sáng bừng lên giá trị nhân văn của tác phẩm, khiến người đọc phải suy ngẫm về ý nghĩa của việc chấp nhận bản thân và tìm kiếm vẻ đẹp trong những điều giản dị nhất.

Trước hết nhân vật khi bị chúng bạn chê cười, Dũng thấy buồn và tự ti về bản thân.Trong mối quan hệ với các bạn cùng lớp, sự chế giễu về “cái răng bừa cào” đã khiến Dũng cảm thấy tự ti và đau khổ. Biểu hiện của nỗi buồn đó thể hiện qua việc Dũng không dám cười và sự suy nghĩ tiêu cực “Tôi rất đau khổ. Tôi ghét những đứa có hàm răng đều.” Điều này cho thấy Dũng mất tự tin về bản thân, xấu hổ về chiếc răng khểnh của mình vì thế mà cậu sống thu mình lại, buồn phiền hẳn lên.Lý do khiến Dũng có phản ứng này là do cậu cảm thấy sự khác biệt của mình là một khuyết điểm, điều mà trẻ em thường nhạy cảm và dễ bị ảnh hưởng bởi những lời trêu chọc của bạn bè. Hành động né tránh việc cười của Dũng thể hiện một sự ngần ngại sâu sắc. Tâm trạng này cho thấy Dũng là một cậu bé nhạy cảm, dễ tổn thương, dễ bị tác động bởi xung quanh.Tâm trạng buồn chán của Dũng được thể hiện rõ trong câu trả lời bố: “Tại sao con phải cười hả bố?”, cậu đã bộc lộ một cách chân thật cảm giác ngại ngần của mình. Câu trả lời này không chỉ là biểu hiện của sự buồn bã mà còn là một lời thổ lộ sự tự ti đang đè nặng trong tâm trí cậu. Qua những suy nghĩ và lời nói của Dũng, người đọc cảm nhận được tâm trạng buồn bã, chán nản, mất tự tin của cậu trước sự khác biệt về ngoại hình của mình.

Sau khi được bố động viên, giải thích, nhân vật “tôi” cảm thấy tự tin hơn. Lời động viên của bố đã khơi dậy trong Dũng sự thay đổi tích cực về cách nhìn nhận bản thân. Biểu hiện đó được thể hiện qua sự chú ý và lắng nghe lời bố, đặc biệt là khi bố nói: “Bố thấy nó đẹp lắm! Nó làm nụ cười của con khác với những đứa bạn.” Lời nói của bố giúp Dũng nhận ra rằng chính sự khác biệt đó lại là nét đặc biệt, điều làm cậu trở nên độc đáo.Dũng bắt đầu suy nghĩ tích cực hơn và thể hiện sự tự tin qua cách cậu tìm hiểu và khám phá những “điều bí mật” từ mọi người xung quanh, chẳng hạn khi cậu nhận thấy “cô giáo có cái mũi hồng hơn những người khác” và dũng cảm nói ra điều đó. Hành động này cho thấy sự thay đổi trong tâm lý Dũng: từ việc lo sợ và ghét bỏ chiếc răng khểnh của mình đến việc chấp nhận nó như một phần độc đáo của bản thân.Dũng không chỉ biết trân trọng giá trị riêng biệt của bản thân mà còn phát hiện ra và trân trọng giá trị riêng của những người xung quanh. Cuộc trò chuyện của Dũng với cô giáo Hà đã  nói lên điều đó. Kết thúc truyện, Dũng đã vui vẻ nói: “Tôi cũng muốn kể các bạn nghe nữa, vì như vậy các bạn sẽ giữ giùm tôi một điều bí mật; khi tôi và bạn gặp nhau, bạn sẽ nhớ bí mật đó. Chuyện là như vầy: ngày xửa ngày xưa, ở một khu làng nọ, có một đứa bé luôn cười suốt ngày. Các bạn biết tại sao không, tại vì nó có một cái răng khểnh!”.

Lý do khiến Dũng có sự thay đổi này là bởi sự yêu thương và khích lệ từ bố. Cách bố nói về sự đặc biệt của từng người giúp Dũng nhận ra rằng mỗi người đều có những nét riêng đáng quý, không ai là hoàn hảo. Lời nói của bố không chỉ thể hiện tình yêu thương mà còn khích lệ Dũng tìm thấy sự tự tin từ bên trong, chấp nhận bản thân và biết trân trọng giá trị riêng của mình.Hành động Dũng kể chuyện và chia sẻ những bí mật của mình cho cô giáo và bạn bè cho thấy sự thay đổi lớn: cậu đã tự tin hơn, biết rằng mình có những điều đặc biệt đáng để giữ gìn và chia sẻ.

Truyện được kể ở ngôi thứ nhất với giọng kể hồn nhiên, chân thành, đem lại cảm giác gần gũi cho tác phẩm. Tâm trạng của nhân vật Dũng được xây dựng chủ yếu qua lời kể tự nhiên và những cảm xúc chân thật, trong tình huống cậu bị bạn bè trêu chọc vì cái răng khểnh và khi cậy được bố khích lệ. Ngôn ngữ giản dị, kết hợp khéo léo giữa tự sự và miêu tả, làm cho cảm xúc và suy nghĩ của Dũng trở nên sống động.Dũng đã đi từ buồn bã, tự ti đến vui vẻ, phấn khởi và tự hào về bản thân. Những trạng thái tâm lí phức tạp có phần mâu thuẫn nhưng lại rất phù hợp với hoàn cảnh và đặc điểm tính cách nhân vật: một cậu bé đang lớn, chưa hiểu rõ về bản thân, về những điều kì diệu quanh mình nhưng lại rất muốn được khen ngợi. Tâm trạng của Dũng cho chúng ta hiểu rõ nét hồn nhiên đáng yêu của tuổi thơ.Dũng đại diện cho những bạn nhỏ hồn nhiên ngây thơ như vậy. Qua diễn biến tâm trạng của Dũng, nhà văn ngầm gửi gắm thông điệp trân trọng sự khác biệt, khuyến khích sự tự tin vào bản thân. Thông qua nhân vật, người đọc cảm nhận rõ tấm lòng của tác giả trong việc diễn tả tâm lý trẻ em và truyền tải giá trị yêu thương, sự động viên nhẹ nhàng.

3. Kết bài.

Dũng trong tác phẩm “Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ” của tác giả Nguyễn Ngọc Thuần có thế giới nội tâm thật sâu sắc. Những tâm trạng mà Dũng đã trải qua thật giông với mỗi bạn nhỏ chúng ta. Dũng giúp ta nhận thức được giá trị của bản thân và nhắc nhở chúng ta cần yêu bản thân, làm cho bản thân mình đẹp hơn.