Phân tích thân phận Dì Hảo trong đoạn trích cùng tên

Đề bài: 

Viết một đoạn văn nghị luận cảm nhận về thân phận Dì Hảo trong đoạn trích sau.

Dì Hảo chẳng nói năng gì. Dì nghiến chặt răng để cho khỏi khóc nhưng mà dì cứ khóc. Chao ôi! Dì Hảo khóc. Dì khóc nức nở, khóc nấc lên, khóc như người ta thổ. Dì thổ ra nước mắt. Nhưng đã vội phí nước mắt làm gì nhiều đến thế. Vì dì còn phải khóc hơn thế nhiều, khi hắn chán chửi, bỏ nhà mà đi, bỏ dì bơ vơ, đau ốm, để tìm cơm rượu. Trách làm gì hắn, cái con người bắt buộc phải tàn nhẫn ấy? Hắn phải ăn, phải uống, phải vui thú, đó là đời của hắn. Dì Hảo què liệt không còn những cái ấy để mà cho. Không, dì có trách chi con người tàn nhẫn ấy. Cũng như dì đã không trách bà tôi đã làm ngơ không cấp đỡ cho dì. Bà tôi có còn giàu như trước nữa đâu? Người đã già, đã ốm yếu, và khổ cực thay! Đã nghèo như lúc còn hăm hai. Cái cơ nghiệp người gây dựng thầy tôi buôn bán thua lỗ, chúng tôi học hành tổn phí nhiều, đã tan tác đi theo gió bốn phương. Người chỉ có thể đem đến cho dì Hảo mỗi ngày một xu quà và rất nhiều nước mắt. Và rất nhiều lời than thở.

(Trích Dì Hảo –Tuyển tập truyện ngắn Đôi mắt, Nam Cao, NXB Văn học, 2017, tr. 208)

Dàn ý chi tiết

Mở đoạn:

• Khái quát thân phận bi kịch, đáng thương của nhân vật Dì Hảo trong truyện ngắn Dì Hảo của Nam Cao.

Nam Cao luôn có một cách rất riêng để đi vào những số phận bé nhỏ, đau khổ của con người nghèo trong xã hội cũ. Ông không cần đến những bi kịch dữ dội, cũng không đẩy nhân vật vào những biến cố kịch tính, mà để nỗi đau thấm dần qua từng chi tiết đời thường, từng giọt nước mắt âm thầm. Trong truyện ngắn Dì Hảo, hình ảnh người đàn bà què liệt, sống trong đói nghèo và bị bỏ rơi hiện lên như một kiếp người cam chịu đến xót xa. Qua thân phận Dì Hảo, Nam Cao không chỉ kể lại một câu chuyện buồn mà còn gióng lên tiếng nói đầy day dứt về số phận con người trong xã hội thiếu tình thương.

Thân đoạn:

• Thân phận khổ đau về thể xác: Dì Hảo bị què liệt, mất khả năng lao động, sống phụ thuộc, trở thành gánh nặng cho người khác.
• Thân phận khổ đau về tinh thần: Dì phải chịu sự tàn nhẫn, vô tâm của người chồng ích kỉ, bị bỏ rơi trong cảnh nghèo đói, đau ốm để hắn chạy theo cơm rượu, vui thú cá nhân.
• Sự cam chịu đến đau đớn của nhân vật: Dì Hảo không oán trách chồng, không trách người thân, chấp nhận số phận, dồn nén nỗi đau vào tiếng khóc nức nở, tuyệt vọng.
• Nghệ thuật xây dựng nhân vật: Nhân vật được khắc họa qua lối kể tự nhiên, ngôn ngữ sắc sảo, giàu sức gợi; sử dụng ngôi kể thứ ba nhưng đi sâu khai thác diễn biến nội tâm.
• Giá trị nhân đạo của tác phẩm: Qua thân phận Dì Hảo, Nam Cao thể hiện sự thấu hiểu, trân trọng, xót xa cho con người nghèo khổ và kín đáo phê phán xã hội tàn nhẫn, bất công.

Kết đoạn:

• Đánh giá Dì Hảo là hình tượng nhân vật giàu giá trị hiện thực và nhân đạo, để lại ấn tượng sâu sắc về số phận người phụ nữ nghèo trong xã hội cũ.

Dì Hảo khép lại trang truyện bằng những giọt nước mắt tưởng như cạn kiệt nhưng lại ám ảnh người đọc rất lâu sau đó. Ẩn sau thân phận tàn tật, nghèo khổ và cam chịu ấy là một kiếp người bị cuộc đời dồn ép đến cùng đường, không còn quyền lựa chọn cho hạnh phúc của chính mình. Nhân vật Dì Hảo vì thế trở thành minh chứng rõ nét cho giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc trong văn chương Nam Cao: viết để thấu hiểu, để xót thương và để nhắc con người biết trân trọng con người hơn trong cuộc đời này.