BÍ ẨN CỦA LÀN NƯỚC
– Bảo Ninh –
Các dòng sông trôi đi như thời gian, và cũng như thời gian, trên mặt nước các triền sông biết bao nhiêu là chuyện đời đã diễn ra. Nhất là về đêm, trên làn nước của dòng sông quê hương tôi lấp lánh hằng hà những đốm sáng bí ẩn, có cả điều bí ẩn của đời tôi.
Năm ấy, nhằm trúng đỉnh lũ đêm Rằm tháng Bảy, một loạt bom Mỹ phá tan vệt đê canh giữ đằng trước làng tôi. Dứt dây nổ của bom và tiếng gầm ghê rợn của máy bay cường kích là chuỗi ầm ầm long lở của dòng sông phá bung đê tràn ngang vào đồng ruộng.
Từ trên điển canh tôi chạy lao về làng. Hồi chiều nghe tin vợ ở nhà trở dạ nhưng tôi không thể rời vị trí hộ đê. Bây giờ giời đất sập rồi, trong tôi chỉ còn con tôi, vợ tôi. Tôi dốc toàn lực bình sinh vào đôi chân. Đằng sau, cơn đại hồng thuỷ đuổi bén gót.
Nước đã ngập làng. Tôi về, kịp dìu vợ leo lên mái thì vừa đợt dâng nước thứ hai. Mái nhà tranh của vợ chồng tôi bị lôi đi trong đêm. Đến khi mái rạ sắp rã tan ra thì ơn trời nó vương vào thân đa trước đình làng. Đã cả một đám đông bám trên các cành. Nhiều bàn tay chìa xuống giúp tôi đỡ vợ con trèo lên. Vợ tôi ôm khư khư đứa con mới sinh, nhất định không để tôi bế đỡ.
– Con trai… con trai mà… yên tâm, con trai… Để yên em ẵm, anh vụng lắm…
Nhiều giờ trôi qua. Mưa tuôn, gió thổi. Mực nước không dâng cao hơn, nhưng chảy xiết hơn. Cây đa đầy người hơn. Tôi mỏi nhừ. Tay ôm chặt vợ, tay níu mình vào chạc cây. Vợ tôi yếu lả, ướt lướt thướt, lạnh ngắt. Khoảng gần sáng, bỗng có tiếng quẫy nước ngay dưới cành đa của vợ chồng tôi. Một giọng nghẹn sặc với lên:
– Cứu mẹ con tôi mấy… cứu mấy… con gái tôi… Một bàn tay nhớt và lạnh như tay ma rờ vào chân tôi đang buông thõng. Tôi vội cúi xuống, đưa tay ra. Nhưng bàn tay của người đàn bà dưới nước truội đi, chìm nghỉm. Cành đa kêu rắc, chao mạnh. Vợ tôi “ối” kêu một tiếng thảng thốt, và “ùm”, con trai tôi, đứa con sơ sinh tôi chưa được nhìn thấy mặt, tuột khỏi bọc ni lông trên tay mẹ nó, san xuống làn nước tối tăm.
– Trời ơi! Con tôi…! – Vợ tôi hét rú lên và lao ngay lập tức xuống hòng chụp lấy con.
Tôi phóng mình theo. Nước lạnh, ngầu bùn, sâu hút và cuốn mạnh. Tôi vớ kịp thằng con, nhao vội lên, trao nó cho những bàn tay đang chìa xuống, rồi lại lặn tiếp ngay để cứu vợ. Nhiều người phi xuống theo để trợ sức tôi…
Tôi tỉnh lại, thấy trời sáng rồi và đã tạnh mưa. Tôi nằm trong khoang một ca nô cứu nạn đầy ắp người. Hồi đêm, tôi đã vật lộn điên dại quyết sống mái một phen với làn nước giết người, nhưng tôi đã thua cuộc. Ưa ra cả máu tai máu mũi mà không những không cứu nổi vợ, đến thi thể cô ấy cũng bất lực không tìm thấy. Khi ca nô quân đội tới, mọi người đã phải dùng sức để buộc tôi rời mặt nước. Kiệt sức, tôi ngất đi. Khổ đau, tôi tỉnh dậy, nước mắt nóng rực, tê nhói. Một chị phụ nữ chen tới bên tôi, lên lời an ủi:
– Phận chị ấy đã vậy, thôi thì anh phải nén lòng lại, giữ sức khoẻ mà nuôi con. Ơn trời, anh còn kịp cứu được cháu. Chao ôi, vừa kịp khóc chào đời đã trải một cơn kinh hoàng hú vía. Anh coi con anh này. Cứ như không. Đã bú, đã ngủ rồi đây này. Ngoan chưa này… Ôi chao, nó tè dầm rồi này. Chị nựng nịu, và từ từ giở bọc chăn chiên đang ủ kín con tôi. Chị thay tã cho nó. Tôi nhìn. Choáng váng, chết lặng, tôi nén một tiếng kêu thất thanh.
– Con tôi… – Tôi oà khóc, đỡ lấy bọc chăn. – Con tôi!
Từ bấy tới nay, thời gian trôi qua và triền nước trôi đi, tôi đã có tuổi và con gái tôi đã thành một thiếu nữ đẹp nhất làng. Nó là đứa con của làn nước, mọi người đều nói thế bởi vì chuyện nó sa xuống dòng nước lụt rồi được cha nó cứu lên thì cả làng ai cũng biết. Nhưng điều bí mật kia thì không ai hay, kể cả con gái tôi nó cũng không thể biết. Chỉ có dòng sông biết. Có ngày nào mà tôi không ra đê ngắm làn nước trôi. Vợ tôi, con trai tôi và người đàn bà vô danh nhìn tôi từ đáy nước. Thời gian, năm tháng cứ trôi, dòng sông và lịch sử tất thảy đều đổi thay nhưng mà niềm đau của đời tôi thì khôn nguôi bởi vì ấy là một niềm đau không thể nói nên.
(Những truyện ngắn, NXB Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh, 2021, tr21-24.)
Viết bài văn (khoảng 600 chữ) phân tích và đánh giá nhân vật người cha trong đoạn văn “Bí ẩn của làn nước” của Bảo Ninh.
Dàn ý bài viết:
- Mở Bài
– Giới thiệu tác phẩm và tác giả:
+ Bảo Ninh là một nhà văn nổi tiếng của Việt Nam, được biết đến qua những tác phẩm viết về chiến tranh và hậu chiến, tiêu biểu là “Nỗi buồn chiến tranh”.
+ “Bí Ẩn Của Làn Nước” là một tác phẩm ngắn gọn nhưng chứa đựng nhiều cảm xúc và suy tư sâu sắc về những mất mát và hy sinh trong cuộc sống của một người cha.
– Giới thiệu nhân vật: Nhân vật chính trong câu chuyện là người cha, người đã trải qua những giây phút kinh hoàng trong cơn lũ và chịu đựng những mất mát to lớn.
- Thân Bài
- Khái quát về Nhân Vật:
– Người cha là một nông dân bình thường sống ở một ngôi làng nhỏ, nơi thường xuyên phải đối mặt với thiên tai và chiến tranh.
– Như bao nhiêu người bình thường khác nhân vật “tôi”- người cha có một gia đình nhỏ của riêng mình. Anh đang sống trong những ngày hạnh phúc vì có đứa con sắp chào đời.
– Trong câu chuyện, ông phải đối diện với một trận lũ lớn do bom Mỹ phá hủy đê, gây nên cảnh tượng kinh hoàng và bi thảm. Trận lụt năm ấy khiến anh mất vợ và đứa con anh chưa kịp nhìn thấy mặt con.
– “Tôi” sống trong nỗi đau riêng để nuôi dưỡng, chở che cho đứa con gái và đó cũng là bí mật của anh và làn nước.
- Phân tích tính cách và diễn biến tâm lý:
– Trước khi biến cố:
Người cha là một người đàn ông có trách nhiệm, luôn lo lắng và yêu thương gia đình. Ông không thể rời vị trí hộ đê dù biết vợ đang trở dạ, cho thấy tinh thần trách nhiệm của ông đối với cộng đồng và gia đình.
Ví dụ: Khi nghe tin vợ trở dạ, ông lo lắng nhưng vẫn ở lại làm nhiệm vụ.
– Trong quá trình biến cố:
+ Khi cơn lũ xảy ra, người cha ngay lập tức chạy về nhà để cứu vợ và con. Ông dốc toàn lực để đưa vợ và đứa con sơ sinh đến nơi an toàn.
+ Tâm lý của người cha thay đổi nhanh chóng từ lo lắng, hoảng loạn đến quyết tâm và dũng cảm.
+ Một người có tình yêu thương gia đình: trong tôi chỉ còn con tôi, vợ tôi. Tôi dốc toàn lực bình sinh vào đôi chân. Đằng sau, cơn đại hồng thuỷ đuổi bén gót.
+ Một người có lòng thương người: Một bàn tay nhớt và lạnh như tay ma rờ vào chân tôi đang buông thõng. Tôi vội cúi xuống, đưa tay ra.
-> Người cha cố gắng cứu vợ và con trong hoàn cảnh nguy hiểm, nhưng rồi đau đớn nhận ra rằng đứa con trai của mình đã mất trong dòng nước lũ. Ông đã cứu được một đứa trẻ khác – con gái của một người phụ nữ vô danh.
– Sau biến cố:
+ Sự đau đớn và bất lực khi không thể cứu vợ, nhưng người cha vẫn quyết tâm nuôi dưỡng đứa trẻ mà ông đã cứu được từ dòng nước lũ như con ruột của mình.
+ Tâm lý của người cha chuyển từ đau thương, tuyệt vọng sang quyết tâm sống tiếp để chăm sóc đứa trẻ. Ông giữ bí mật về sự thật này với mọi người, bao gồm cả đứa trẻ mà ông nuôi dưỡng. Ông âm thầm nuôi lớn đứa con gái bằng tất cả tình yêu thương của một người cha và đó cũng là bí mật của ông, của làn nước…
+ Dòng sông cũng như dòng đời cứ trôi đi theo quy luật nhưng nhân vật “tôi” thì vẫn vẹn nguyên nỗi đau năm ấy…
- Mối quan hệ của nhân vật với các nhân vật khác:
– Với vợ của mình: Người đàn ông lần đầu được làm cha yêu thương vợ và con nhưng đau đớn và cảm thấy bất lực khi không thể cứu vợ và con của mình, thậm chí không thể tìm thấy thi thể của cô ấy.
– Với đứa con gái ông đã cứu sống và nuôi nó như con của mình:
Tình yêu và trách nhiệm của người cha đối với đứa trẻ mà ông cứu được từ dòng nước lũ. Người cha đã cố gắng hết sức để cứu đứa trẻ và sau đó phải chấp nhận sự thật rằng đó không phải là con ruột của mình. Ông đã nuôi dưỡng và yêu thương đứa trẻ như con ruột.
– Người dân trong làng:
Mối quan hệ cộng đồng và sự hỗ trợ lẫn nhau trong hoàn cảnh khó khăn.
Ví dụ: Người dân trong làng đã giúp đỡ người cha trong việc cứu vợ con và an ủi ông sau khi mất mát.
- Biểu hiện nghệ thuật trong việc xây dựng nhân vật:
– Xây dựng tình huống truyện đầy éo le, bị kịch đề người đọc thấy được cuộc đời đầy đau khổ của nhân vật.
– Nghệ thuật kể chuyện Truyện được kể ỏ ngôi thứ nhất (chủ quan) – người kể xưng “tôi”. Nhân vật tự kể lại cuộc đời, số phận của mình, nhân vật tự chiêm nghiệm, tự ý thức nên câu truyện trở nên cụ thể. Người đọc dễ dàng nhận ra quá trình tâm lý cũng như những trạng thái tinh thần phong phú của con người -> Tạo cho người đọc cảm giác chân thật, người đọc dễ nắm bắt, dễ dàng tri nhận tác phẩm hơn.
– Bảo Ninh sử dụng ngôn ngữ tinh tế, hình ảnh sống động để khắc họa cảm xúc và hành động của người cha.
Ví dụ: Miêu tả chi tiết cuộc đấu tranh với dòng nước lũ và cảm xúc đau đớn khi mất mát gia đình.
– Tác giả đi sâu vào tâm lý của người cha, miêu tả sự đấu tranh nội tâm và tình yêu thương mãnh liệt đối với gia đình.
Ví dụ: Những suy nghĩ và hành động của người cha trong tình huống nguy hiểm, như việc ông lao xuống dòng nước lũ để cứu vợ con, thể hiện sự hy sinh cao cả.
III. Kết bài
– Đánh giá tổng quát về nhân vật:.
Hình ảnh người cha trong câu chuyện không chỉ là biểu tượng của sự hy sinh và tình yêu gia đình mà còn là đại diện cho những con người bình thường đối mặt với hoàn cảnh khắc nghiệt.
Nỗi đau mà người cha phải đi qua khiến chúng ta suy ngẫm về những điều mà chiến tranh để lại, thiên tai và những điều con người trong cuộc sống.
– Liên hệ và suy nghĩ cá nhân: Câu chuyện của người cha là lời nhắc nhở về tình yêu và trách nhiệm gia đình, cũng như những mất mát và nỗi đau không thể nguôi ngoai trong cuộc sống.
Chúng ta có thể học được từ câu chuyện về sự kiên cường, lòng nhân ái và tình yêu thương gia đình, cũng như sự đối mặt và vượt qua khó khăn trong cuộc sống….
