Đề bài: Viết bài văn nghị luận Phân tích và đánh giá tác phẩm Đất quên của Nguyễn Huy Thiệp
Dàn ý Phân tích và đánh giá tác phẩm Đất quên của Nguyễn Huy Thiệp
Mở bài
- Giới thiệu tác phẩm “Đất quên” – một truyện ngắn đặc sắc trong tập “Những ngọn gió Hua Tát” của Nguyễn Huy Thiệp.
- Dẫn dắt bằng suy ngẫm về cuộc đời và hạnh phúc – mở ra vấn đề nghị luận: hạnh phúc là khoảnh khắc hay là cả một hành trình?
Trong cuộc đời, có những cuộc gặp gỡ thoáng qua nhưng đủ sức để ta day dứt mãi về sau. Đọc truyện ngắn “Đất quên” của Nguyễn Huy Thiệp – một tác phẩm giàu chất suy tưởng và nhân văn, ta không khỏi đặt ra câu hỏi: Hạnh phúc là khoảnh khắc ngắn ngủi hay là cả một chặng đường dài? Câu chuyện của ông Lò Văn Pành trong buổi chiều mưa đá như khơi dậy trong lòng người đọc nhiều xúc cảm về khao khát yêu thương và bản chất mong manh của những niềm vui trong đời.
Thân bài
1. Tóm tắt nội dung truyện
Ông Lò Văn Pành – hơn tám mươi tuổi, sống yên ổn với gia đình đông con cháu ở bản Hua Tát. Trong một chuyến đi Mường Lưm mua trâu – nơi lưu giữ kỷ niệm thời trai trẻ – ông bất ngờ gặp nàng Muôn trong chiều mưa đá. Cuộc gặp gỡ ấy khiến ông rung động, cảm thấy hạnh phúc chưa từng có. Ông quyết định cầu hôn nàng, nhưng bị dân bản và gia đình nàng cười cợt, khinh miệt. Dù bị thử thách ngặt nghèo – chặt cây gỗ lim trên đỉnh Phu Lương – ông vẫn không lùi bước. Nhưng rồi, sau một nhát rìu, ông kiệt sức và chết ngay tại chỗ.
2. Phân tích nội dung và chủ đề tư tưởng
Câu chuyện khắc họa một lát cắt nhỏ trong đời ông Pành nhưng lại mang sức gợi lớn về ý nghĩa của hạnh phúc. Hạnh phúc không đến từ sự đủ đầy vật chất, mà đôi khi chỉ là một khoảnh khắc thăng hoa, chớp nhoáng trong tâm hồn. Chiều mưa đá, ánh nhìn của nàng Muôn, giây phút trái tim già nua bỗng đập rộn ràng như thuở đôi mươi – tất cả đã tạo nên một dấu mốc sống động cho cuộc đời tưởng như đã viên mãn của ông Pành.
Không gian truyện trải dài từ Hua Tát đến Mường Lưm, như một hành trình trở về ký ức, tìm lại những gì còn thiếu. Mường Lưm – nơi ông từng có thời trai trẻ – trở thành biểu tượng của khát vọng. Câu chuyện đặt ra câu hỏi rằng: Có phải chỉ tuổi trẻ mới biết yêu, biết mơ, biết sống hết mình với cảm xúc? Hay khi trái tim còn biết rung động, thì con người vẫn có quyền theo đuổi hạnh phúc?
Chi tiết nàng Muôn và dân bản cười cợt ông Pành không chỉ gây chua xót, mà còn phơi bày một hiện thực cay nghiệt: con người thường dễ dàng giễu cợt những kẻ khác mình. Nhưng với ông Pành, dù bị khinh khi, ông vẫn kiên cường. Có lẽ, với ông, được chết vì một khát vọng chân thật còn ý nghĩa hơn là sống trong sự bằng lòng nửa vời.
Nguyễn Huy Thiệp đã xây dựng một tình huống truyện đầy bất ngờ mà cũng vô cùng đau đáu: một ông già đi tìm tình yêu và hạnh phúc, để rồi ngã xuống không phải vì tuổi tác mà vì một trái tim không chịu già. Sự éo le ấy khiến người đọc rơi vào trạng thái bâng khuâng, khi ta nhận ra đôi khi hạnh phúc lớn nhất lại đến vào lúc gần đất xa trời.
3. Phân tích nghệ thuật đặc sắc
Truyện được kể ở ngôi thứ ba nhưng điểm nhìn được đặt vào nhân vật ông Pành, giúp người đọc cảm nhận được dòng tâm lý và sự biến chuyển trong cảm xúc của ông một cách chân thực. Giọng văn của Nguyễn Huy Thiệp mang sắc thái lãng mạn pha chút châm biếm, tạo nên nét riêng rất đặc trưng trong cách ông kể một câu chuyện tưởng như bình thường mà lại khơi gợi nhiều suy tư sâu sắc.
Tình huống truyện giàu kịch tính và mang ý nghĩa biểu tượng. Việc ông Pành leo lên đỉnh núi, vung rìu vào cây lim không chỉ là hành động chinh phục, mà còn là lời tuyên ngôn cho khát vọng sống, khát vọng yêu và mơ của con người – dù ở tuổi nào. Chi tiết nàng Muôn đi xem chọi gà, không hề hay biết ông Pành đã chết – kết truyện dửng dưng ấy lại tạo nên một cú đâm nhẹ mà sâu, khiến người đọc không thể dứt ra khỏi cảm giác tiếc nuối, xót xa.
Kết bài
- Khẳng định sự đặc sắc của truyện ngắn “Đất quên” trong cả nội dung tư tưởng và nghệ thuật biểu đạt.
- Nêu cảm nghĩ cá nhân về quan niệm hạnh phúc mà truyện mang lại: Hạnh phúc có thể là khoảnh khắc ngắn ngủi nhưng nó đủ để làm nên giá trị cả một đời người.
“Đất quên” – dù chỉ là một truyện ngắn, vẫn tạo được dấu ấn mạnh mẽ trong lòng người đọc. Câu chuyện về ông Pành như một lời nhắc rằng, đừng bao giờ quá muộn để sống thật với cảm xúc của mình. Hạnh phúc không đo bằng độ dài, mà đo bằng sự mãnh liệt của khoảnh khắc. Nguyễn Huy Thiệp đã cho ta một cái nhìn khác về tuổi già, về tình yêu, và trên hết, về niềm tin vào những điều tưởng như đã bị lãng quên trong cuộc đời.
Bài văn mẫu Phân tích và đánh giá tác phẩm Đất quên của Nguyễn Huy Thiệp
Bài văn mẫu 1
Người ta thường nói: hạnh phúc là một hành trình dài, nhưng cũng có khi chỉ là khoảnh khắc chợt đến rồi qua. Đọc truyện ngắn “Đất quên” của Nguyễn Huy Thiệp, tôi không khỏi lặng người khi nghĩ về ông Lò Văn Pành – một con người tưởng như đã đủ đầy với tuổi tác, với gia đình, với tài sản – nhưng vẫn khao khát được sống thêm một lần với cảm xúc thật sự, với một thứ hạnh phúc mà cả đời ông chưa từng nếm trải.
Chuyến đi về Mường Lưm mua trâu tưởng chừng là chuyện rất thường tình. Nhưng chính nơi ấy, nơi chứa đựng ký ức tuổi trẻ, lại trở thành nơi trái tim già cỗi của ông Pành bỗng đập rộn ràng. Cuộc gặp gỡ giữa ông và nàng Muôn trong cơn mưa đá không kéo dài lâu, nhưng lại khiến ông rơi vào trạng thái bàng hoàng hạnh phúc. Không phải niềm vui thoáng qua, mà là một cảm xúc thật sự đủ khiến ông bất chấp tất cả để giữ lấy. Khi quyết định cầu hôn, ông chấp nhận thử thách chặt cây lim khổng lồ trên đỉnh núi, dù biết mình không còn sức lực như xưa. Cái chết đến không phải vì cây lim quá cứng, mà bởi trái tim đã mỏi mòn nhưng vẫn nuôi khát khao yêu thương.
Điều khiến tôi day dứt nhất là cách người đời đối xử với khát vọng của ông. Họ cười nhạo, họ coi thường, họ không hiểu rằng đối với một người đã bước đến cuối con dốc cuộc đời, được một lần hạnh phúc, được một lần yêu thật lòng có khi còn đáng giá hơn cả năm tháng sống dài. Ngay cả nàng Muôn – người ông tin là định mệnh – cũng chỉ xem ông là một trò cười. Sự lạnh lùng ấy, cái cách nàng đi xem chọi gà trong ngày ông qua đời khiến tôi nghẹn lòng.
Truyện không dài, nhưng mỗi chi tiết đều đắt giá. Nguyễn Huy Thiệp dùng giọng văn vừa thơ vừa đời, châm biếm nhẹ nhàng nhưng đủ để buốt lòng. Ông để nhân vật sống, yêu, đau, chết – tất cả trong một lát cắt ngắn ngủi, nhưng đủ sức khiến người đọc không thể quên.
Với tôi, “Đất quên” là lời thì thầm dịu dàng về một sự thật mà không ai muốn đối mặt: có những hạnh phúc chỉ đến một lần, và ta có thể mất cả đời để tìm lấy nó. Nhưng nếu đã từng được chạm tới, thì có lẽ cũng đã đủ cho một kiếp người.
Bài văn mẫu 2
Giữa vô vàn tác phẩm văn học viết về con người, có những truyện ngắn lặng lẽ mà sâu thẳm. “Đất quên” của Nguyễn Huy Thiệp là một câu chuyện như thế. Không ồn ào, không bi lụy, tác phẩm kể về ông Lò Văn Pành – người đàn ông ở cái tuổi mà nhiều người nghĩ đã không còn cần đến tình yêu, nhưng ông lại khao khát nó hơn bất cứ ai.
Ông sống yên ổn giữa gia đình đông đúc, đủ đầy vật chất và được kính trọng. Thế nhưng, trái tim ông vẫn cô đơn. Khi ông gặp nàng Muôn trong cơn mưa đá, tất cả như bừng tỉnh. Ông cảm thấy hạnh phúc, cảm thấy mình trẻ lại, và cảm thấy muốn được sống thêm một lần nữa – lần này là vì trái tim mình. Nhưng cuộc đời không dễ dàng. Người con gái ấy, gia đình cô, cả dân bản đều không ai hiểu ông. Họ buông lời cợt nhả, ném ánh nhìn giễu cợt, biến ước mong của một ông già thành một câu chuyện buồn. Ông Pành không giận, ông chỉ lặng lẽ nhận lấy thử thách, rồi chết trên đỉnh núi – cái chết của một người không còn gì để mất, chỉ còn niềm tin mong manh vào tình yêu và sự tử tế.
Nguyễn Huy Thiệp không vẽ một bi kịch đầy máu và nước mắt. Ông nhẹ nhàng sắp đặt một tình huống đủ khiến người đọc nghẹn ngào. Sự trớ trêu trong truyện không khiến người ta tuyệt vọng, mà khiến người ta suy ngẫm. Về tuổi già. Về cô đơn. Về sự bất lực trước những xúc cảm mà con người không thể điều khiển.
Tôi tin rằng không ai đọc “Đất quên” mà không ít nhiều day dứt. Một con người có thể sống 80 năm vẫn chưa từng biết đến hạnh phúc đích thực. Một cuộc đời tưởng trọn vẹn nhưng lại khuyết thiếu nhất là những rung động của con tim. Cái chết của ông Pành, suy cho cùng, không phải là kết thúc đau thương. Nó là dấu chấm cho một cuộc đời đáng sống – dẫu muộn màng, nhưng đã từng sống thật.
Bài văn mẫu 3
Tôi vẫn còn nhớ cảm giác nghèn nghẹn trong lòng khi gấp lại truyện ngắn “Đất quên” của Nguyễn Huy Thiệp. Không phải vì câu chuyện quá đau buồn, mà bởi nó quá thật – thật đến mức có thể bắt gặp chính mình trong từng suy nghĩ, từng khát vọng âm thầm của nhân vật.
Ông Lò Văn Pành – một cái tên nghe đã thấy gần gũi. Ông sống ở Hua Tát, nơi cuộc sống cứ đều đều trôi qua với đàn con cháu ríu rít, với ba bà vợ và cả một tuổi già tưởng như đã an phận. Nhưng khi ông trở về Mường Lưm, nơi ký ức tuổi trẻ chưa bao giờ tắt lửa, ông bất ngờ gặp nàng Muôn. Trong cơn mưa đá hôm ấy, ông thấy mình được sống lại. Một cảm xúc mới mẻ tràn về – thứ cảm xúc không ai ngờ rằng một người đã ngoài tám mươi vẫn có thể trải nghiệm.
Ông đem lòng yêu, một tình yêu lặng lẽ, chân thành, đến mức dám vượt đỉnh núi để chặt cây lim – chỉ vì lời hứa hôn. Và rồi, ông chết. Một cái chết không ai ngờ, nhưng không hề vô nghĩa. Ông chết với nụ cười, với một trái tim đã biết hạnh phúc là gì – dẫu chỉ trong khoảnh khắc.
Tôi thương ông, nhưng cũng ngưỡng mộ ông. Bởi giữa một thế giới mà người ta chạy theo danh lợi, ông vẫn giữ được sự ngây thơ trong tình cảm. Ông không tính toán, không sợ bị cười, cũng không lùi bước trước cái chết. Ông dám sống thật, yêu thật và chết thật vì điều mình tin.
Nguyễn Huy Thiệp đã khéo léo xây dựng hình ảnh một con người sống trọn từng khoảnh khắc. Tác phẩm khiến tôi không thể không suy nghĩ: có khi nào chúng ta đã bỏ lỡ những điều quan trọng nhất chỉ vì nghĩ rằng mình không còn đủ trẻ, đủ thời gian, hay đủ can đảm để bắt đầu?
Hạnh phúc là gì? Là cả một quá trình hay chỉ là một ánh chớp lướt qua? Có lẽ không quan trọng. Điều quan trọng là ta có đủ thành thật với lòng mình để nhận ra nó – như ông Pành đã từng.
