Phân tích vẻ đẹp của bức tranh quê trong đoạn thơ Trăng hè – Đoàn Văn Cừ

Đề bài: Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) nêu cảm nhận của anh/ chị về vẻ đẹp của bức tranh quê trong đoạn thơ sau:

Tiếng võng trong nhà kẽo kẹt đưa,

Đầu thềm con chó ngủ lơ mơ,

Bóng cây lơi lả bên hàng dậu,

Đêm vắng, người im, cảnh lặng tờ.

Ông lão nằm chơi ở giữa sân.

Tàu cau lấp loáng ánh trăng ngần

Thằng cu đứng vịn bên thanh chõng

Ngắm bóng con mèo quyện dưới chân.

(Trích Trăng hè, Đoàn Văn Cừ, Thi nhân Việt Nam, Hoài Thanh, Hoài Chân, NXB Văn học, 2005, tr. 190-191)

Dàn ý chi tiết

Mở đoạn: Giới thiệu vấn đề nghị luận:

Thi sĩ Xuân Diệu khẳng định: Thơ là hiện thực, thơ là cuộc đời, thơ còn là thơ nữa. Vẻ đẹp của bức tranh quê trong đoạn thơ: Tiếng võng trong nhà kẽo kẹt đưa,… Ngắm bóng con mèo quyện dưới chân được trích từ Trăng hè (Đoàn Văn Cừ) chính là “hiện thực”, “cuộc đời” được thể hiện qua cái nhìn rất thơ!

Người ta thường nói “quê hương là chiếc nôi của mọi tâm hồn”, và có lẽ vì thế mà những vần thơ viết về làng quê Việt luôn mang vẻ đẹp vừa bình dị vừa lấp lánh. Trong Trăng hè, Đoàn Văn Cừ đã giữ lại cho văn học một khoảnh khắc đẹp đến nao lòng: bức tranh đêm quê tĩnh lặng, trong trẻo như được chắt ra từ ký ức của bao thế hệ. Những câu thơ: “Tiếng võng trong nhà kẽo kẹt đưa… Ngắm bóng con mèo quyện dưới chân” mở ra cả một thế giới mang hồn vía thôn dã – nơi mọi âm thanh, ánh sáng và dáng hình đều trở nên mềm mại dưới ánh trăng dịu ngần. Đó không chỉ là cảnh vật mà còn là hơi thở của quê hương, thứ làm con người dù đi xa đến đâu vẫn muốn ngoảnh lại.

Thân đoạn: Có thể triển khai như sau:

+ Phông nền của bức tranh quê: Một đêm trăng nơi miền quê đồng bằng Bắc Bộ (đêm vắng, ảnh trăng ngần).

+ Vẻ đẹp của bức tranh quê: Đa hình ảnh – hình ảnh của thiên nhiên hoà quyện với hình ảnh của con người (con chó ngủ, bóng cây lơi lả, hàng dậu, tàu cau lấp loáng, ánh trăng ngần, ông lão, thằng cu,…); sắc màu của lấp lóang ánh trăng ngần, âm thanh của tiếng võng kẽo kẹt; sự vận động của võng đưa, con mèo quyện dưới chân;…

+ Vẻ đẹp của bức tranh quê hiện lên với vẻ đẹp thanh tĩnh: Chó ngủ lơ mơ; đêm vắng, người im, cảnh lặng tờ; ông lão nằm chơi; thằng cu đứng vịn.

+ Vẻ đẹp của bức tranh quê hiện lên với nét bình dị, an bình, thân quen.

+ Vẻ đẹp của bức tranh quê cũng không kém phần thơ mộng: Bóng cây lả lơi bên hàng dậu, Tàu cau lấp loáng ảnh trăng ngần.

Kết đoạn:

+ Vẻ đẹp của bức tranh quê bình dị, gần gũi được hiện lên qua sự cảm nhận tinh tế, quan sát tỉ mỉ, gắn bó, yêu thương với quê hương xứ sở của Đoàn Văn Cừ, được nhà thơ vẽ lên bằng nghệ thuật phối cảnh; ngôn từ gần gũi bình dân nhưng không kém phần gợi hình, gợi cảm; bằng các biện pháp tu từ, đặc biệt là biện pháp liệt kê, tương phản.

+ Vẻ đẹp của bức tranh quê trong đoạn thơ gợi lên trong lòng người đọc sự trân quý, phát hiện những vẻ đẹp của chính quê hương mình.

Dưới đây là mở bài và kết bài theo đúng yêu cầu:
– giọng tự nhiên, mạch lạc, không dùng từ chuyển mang giọng GPT
– giọng học sinh giỏi, nâng cao, giàu chất văn
– có thể dùng trích dẫn để tăng chiều sâu.

Vẻ đẹp trong đoạn thơ của Đoàn Văn Cừ không phô trương mà lặng lẽ thấm vào người đọc như vệt trăng loang trên sân gạch. Giữa nhịp sống ồn ào hôm nay, bức tranh quê ấy nhắc ta nhớ lời Chế Lan Viên: “Khi ta ở chỉ là nơi đất ở/ Khi ta đi đất đã hóa tâm hồn.” Những hình ảnh êm đềm của đêm hè, của tiếng võng, của ông lão, của đứa trẻ… đều là phần tâm hồn đã hóa thành quê hương trong mỗi người. Đoạn thơ vì thế không chỉ đẹp ở cảnh mà còn đẹp ở tình – tình yêu tha thiết dành cho miền quê mộc mạc, nơi lưu giữ những điều an yên nhất của đời sống.