Đề bài: Đọc bài thơ
Đường về quê mẹ
“U tôi ngày ấy mỗi mùa xuân,
Dặm liễu mây bay sắc trắng ngần,
Lại dẫn chúng tôi về nhận họ
Bên miền quê ngoại của hai thân.
Tôi nhớ đi qua những rặng đề,
Những dòng sông trắng lượn ven đê.
Cồn xanh, bãi tía kề liên tiếp,
Người xới cà, ngô rộn bốn bề.
Thúng cắp bên hông, nón đội đầu,
Khuyên vàng, yếm thắm, áo the nâu
Trông u chẳng khác thời con gái
Mắt sáng, môi hồng, má đỏ au.
(…)
Tới đường làng gặp những người quen.
Ai cũng khen u nết thảo hiền,
Dẫu phải theo chồng thân phận gái
Đường về quê mẹ vẫn không quên.”
1942
(Đoàn Văn Cừ, Trích tập “Thôn ca”- 1944)
Viết bài văn nghị luận phân tích vẻ đẹp độc đáo về nội dung và hình thức của đoạn thơ trên.
CHÚ THÍCH: Đoàn Văn Cừ (25/3/1913 – 27/6/2004) sinh ở thôn Đô Đò, xã Nam Lợi, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định trong một gia đình nông dân. Trước Cách mạng tháng Tám, ông dạy học, tham gia phong trào công nhân Nhà máy sợi Nam Định năm 1936. Ông tham gia phong trào Thơ mới với bút pháp tả chân mang đậm chất lãng mạn, sở trường viết về cảnh trí và đời sống thôn quê.
Dàn ý NLVH Phân tích vẻ đẹp độc đáo về nội dung và hình thức của đoạn thơ “Đường về quê mẹ” tác giả Đoàn Văn Cừ
Giới thiệu tác giả, tác phẩm
– Đoàn Văn Cừ là một nhà thơ nổi bật với phong cách thơ giản dị, gần gũi, giàu hình ảnh về làng quê Việt Nam.
– Bài thơ Đường về quê mẹ là một bức tranh đẹp về quê hương, gợi lên tình cảm gắn bó sâu sắc với cội nguồn.
– Bài thơ ghi lại hành trình của người mẹ khi trở về quê qua cái nhìn đầy cảm xúc của người con.
Quê hương – hai tiếng gọi thiêng liêng luôn gợi lên trong lòng mỗi người những cảm xúc thân thương và trìu mến. Dù đi đâu, làm gì, ai cũng mang theo trong tim hình bóng quê nhà với những con đường làng, cánh đồng lúa, bến nước, con đò. Đoàn Văn Cừ, với ngòi bút đậm chất dân gian, đã khắc họa một cách chân thực và sâu sắc bức tranh quê hương cùng hình ảnh người mẹ trong bài thơ Đường về quê mẹ. Tác phẩm không chỉ là một bài thơ mà còn là một dòng chảy ký ức, một tiếng gọi trở về với cội nguồn yêu thương.
Bức tranh quê hương vào mùa xuân
– Không gian trong trẻo, tươi sáng, tràn đầy sức sống.
– Những hình ảnh quen thuộc như con đường làng, bờ tre, cánh đồng lúa, tạo cảm giác thân thương, gần gũi.
– Quê hương hiện lên như một miền ký ức đẹp đẽ, chứa đựng biết bao tình cảm thiêng liêng.
Hình ảnh người mẹ
– Người mẹ trong thơ hiện lên giản dị nhưng đầy duyên dáng, trẻ trung.
– Dáng vẻ nhẹ nhàng, phong thái đoan trang, biểu hiện một nét đẹp truyền thống.
– Mẹ dù đã đi lấy chồng nhưng vẫn luôn nhớ về quê hương, thể hiện tình cảm sâu sắc với nơi chôn nhau cắt rốn.
Đặc sắc nghệ thuật
– Sử dụng thể thơ tự do, gieo vần linh hoạt tạo sự uyển chuyển trong từng câu thơ.
– Ngôn ngữ mộc mạc, gần gũi, mang hơi thở cuộc sống.
– Hình ảnh thơ chân thực, sinh động, gợi lên những ký ức đẹp về quê hương.
– Các biện pháp tu từ như ẩn dụ, liệt kê, đối… làm tăng tính biểu cảm và sức gợi hình của bài thơ.
Thông điệp và ý nghĩa
– Bài thơ không chỉ ca ngợi vẻ đẹp của quê hương mà còn thể hiện tình yêu quê sâu nặng của con người.
– Gợi lên trong lòng người đọc niềm tự hào về quê hương, trân trọng những giá trị truyền thống.
– Bài học về sự biết ơn và gìn giữ cội nguồn, dù đi đâu, làm gì cũng không quên nơi mình sinh ra và lớn lên.
Bằng ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh, giàu cảm xúc, Đoàn Văn Cừ đã đưa người đọc trở về với miền quê yêu dấu – nơi chất chứa biết bao kỷ niệm ngọt ngào và tình yêu thương sâu sắc. Đường về quê mẹ không chỉ là câu chuyện về một cuộc trở về mà còn là hành trình của tình yêu quê hương, của sự gắn bó với những giá trị truyền thống. Bài thơ để lại trong lòng người đọc những dư âm đẹp đẽ về cội nguồn và nhắc nhở mỗi chúng ta về ý nghĩa thiêng liêng của hai tiếng “quê hương”.
Bài văn mẫu NLVH phân tích vẻ đẹp độc đáo về nội dung và hình thức của đoạn thơ “Đường về quê mẹ” tác giả Đoàn Văn Cừ
Bài văn mẫu 1
Quê hương – hai tiếng thân thương luôn vang vọng trong trái tim mỗi con người. Với Đoàn Văn Cừ, quê hương không chỉ là những miền ký ức tuổi thơ mà còn là nơi có bóng dáng người mẹ hiền. Bài thơ Đường về quê mẹ là một bức tranh ký ức vừa đẹp, vừa chất chứa nỗi nhớ nhung của tác giả về con đường xưa và người mẹ kính yêu.
Ngay từ những câu thơ đầu tiên, khung cảnh mùa xuân ấm áp, tràn ngập sắc màu quê hương hiện ra:
“U tôi ngày ấy mỗi mùa xuân,
Dặm liễu mây bay sắc trắng ngần,
Lại dẫn chúng tôi về nhận họ
Bên miền quê ngoại của hai thân.”
Câu thơ mở đầu giản dị nhưng mang theo cả một miền ký ức. “U tôi” – cách gọi đầy trìu mến, thân thương, gợi lên hình ảnh người mẹ tảo tần, hết lòng vì con. Mỗi mùa xuân, mẹ lại dẫn những đứa con về quê ngoại, nơi có gia đình, có nguồn cội. Bức tranh làng quê hiện lên thật nên thơ với “dặm liễu”, “mây bay sắc trắng ngần”, gợi cảm giác thanh bình, tươi sáng. Không gian ấy vừa có nét đẹp của thiên nhiên, vừa đong đầy hơi ấm gia đình, thể hiện tình cảm gắn bó sâu nặng của tác giả với quê hương.
Khung cảnh thiên nhiên tiếp tục trải dài với hình ảnh con đường làng quen thuộc:
“Tôi nhớ đi qua những rặng đề,
Những dòng sông trắng lượn ven đê.
Cồn xanh, bãi tía kề liên tiếp,
Người xới cà, ngô rộn bốn bề.”
Điệp từ “nhớ” mở ra một dòng hoài niệm dạt dào. Những hàng cây, những dòng sông, những bãi đất màu mỡ… tất cả đều được miêu tả chân thực và sinh động. Đặc biệt, hình ảnh “người xới cà, ngô rộn bốn bề” đã làm bức tranh làng quê thêm phần sống động, không chỉ có cảnh mà còn có con người, có nhịp sống lao động hăng say.
Nhưng đẹp nhất vẫn là hình ảnh người mẹ:
“Thúng cắp bên hông, nón đội đầu,
Khuyên vàng, yếm thắm, áo the nâu
Trông u chẳng khác thời con gái
Mắt sáng, môi hồng, má đỏ au.”
Không chỉ là người mẹ tần tảo, “u” còn mang trong mình vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. Hình ảnh “khuyên vàng, yếm thắm, áo the nâu” vừa giản dị, vừa duyên dáng. Nét đẹp ấy không phai nhòa theo thời gian, vẫn rạng rỡ trong mắt con. “Mắt sáng, môi hồng, má đỏ au” – những chi tiết tả thực nhưng chất chứa biết bao yêu thương. Trong ánh mắt của đứa con thơ, mẹ mãi là hình ảnh đẹp nhất, đáng trân trọng nhất.
“Tới đường làng gặp những người quen.
Ai cũng khen u nết thảo hiền,
Dẫu phải theo chồng thân phận gái
Đường về quê mẹ vẫn không quên.”
Bốn câu thơ cuối trong bài “Đường về quê mẹ” của Đoàn Văn Cừ đã thể hiện sâu sắc tình cảm gắn bó giữa người mẹ với quê hương, đồng thời khắc họa đức hạnh cao đẹp của bà. Khi trở về quê ngoại, tác giả bắt gặp những người làng quen thuộc, những con người từng chứng kiến cuộc đời và phẩm hạnh của mẹ. Họ không ngớt lời khen ngợi: “Ai cũng khen u nết thảo hiền,”– một lời khen không chỉ dành cho đức tính hiền lành, nhân hậu, mà còn thể hiện sự trân trọng đối với sự hy sinh và đảm đang của mẹ trong cuộc sống. Qua đó, ta thấy được hình ảnh một người phụ nữ Việt Nam truyền thống, sống chuẩn mực, biết trước biết sau, luôn giữ trọn đạo hiếu và nghĩa tình với gia đình, làng xóm.
Không chỉ mang đức tính hiền hậu, người mẹ trong thơ Đoàn Văn Cừ còn thể hiện tấm lòng son sắt với cội nguồn. Câu thơ: “Dẫu phải theo chồng thân phận gái / Đường về quê mẹ vẫn không quên” gợi lên một hiện thực phổ biến trong xã hội xưa, khi người con gái lấy chồng phải theo về nhà chồng, gắn bó với gia đình chồng, nhưng không vì thế mà quên đi quê hương nơi mình sinh ra và lớn lên. Điều đó càng cho thấy lòng thủy chung, sự gắn kết máu thịt của mẹ với nơi chôn nhau cắt rốn. Trong tâm hồn mẹ, quê hương luôn là một phần không thể tách rời, và dẫu có đi xa đến đâu, mẹ vẫn luôn hướng về nguồn cội bằng tất cả tình yêu thương, kính trọng. Đây không chỉ là tình cảm riêng của mẹ tác giả, mà còn là tâm tư của biết bao người phụ nữ Việt Nam, những người luôn trân trọng giá trị gia đình và cội nguồn quê hương.
Đoạn thơ Đường về quê mẹ của Đoàn Văn Cừ không chỉ khắc họa một bức tranh quê hương tươi đẹp, tràn đầy sức sống mà còn gửi gắm tình cảm yêu thương, trân trọng đối với người mẹ tần tảo, giàu đức hy sinh. Với ngôn từ mộc mạc, hình ảnh giàu sức gợi và giọng điệu tha thiết, tác giả đã tái hiện sinh động những ký ức tuổi thơ bên mẹ, trên con đường trở về quê ngoại. Đọc đoạn thơ, ta không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên, con người mà còn thấm thía hơn giá trị của tình mẫu tử thiêng liêng. Đây chính là điểm độc đáo trong sáng tác của Đoàn Văn Cừ – một hồn thơ đồng quê đầy cảm xúc và giàu chất hội họa.
Bài văn mẫu 2
Nhắc đến quê hương, ai cũng mang trong lòng những ký ức riêng, có thể là con đường làng rợp bóng tre xanh, hay tiếng cười giòn tan của tuổi thơ. Với Đoàn Văn Cừ, quê hương không chỉ là miền ký ức đẹp mà còn là nơi có bóng dáng mẹ hiền. Bài thơ *Đường về quê mẹ* là một dòng hoài niệm chân thành, nơi những hình ảnh quen thuộc của làng quê hiện lên vừa mộc mạc, vừa thấm đượm tình cảm yêu thương.
Ngay từ những câu thơ đầu, tác giả đã vẽ lên một bức tranh mùa xuân đầy sức sống:
“U tôi ngày ấy mỗi mùa xuân,
Dặm liễu mây bay sắc trắng ngần,
Lại dẫn chúng tôi về nhận họ
Bên miền quê ngoại của hai thân.”
Hình ảnh “dặm liễu”, “mây bay sắc trắng ngần” gợi lên một không gian thanh bình, dịu dàng, nơi thiên nhiên và con người hòa quyện. Ở đó, có hình ảnh người mẹ tảo tần, năm nào cũng đưa con về quê ngoại để giữ gìn tình thân, để những đứa trẻ không quên đi nguồn cội. Cách gọi “u tôi” vừa gần gũi, vừa ấm áp, thể hiện sự kính yêu dành cho mẹ.
Khi con đường về quê mở ra, ký ức tuổi thơ cũng ùa về với biết bao hình ảnh thân thuộc:
“Tôi nhớ đi qua những rặng đề,
Những dòng sông trắng lượn ven đê.
Cồn xanh, bãi tía kề liên tiếp,
Người xới cà, ngô rộn bốn bề.”
Những hình ảnh “rặng đề”, “dòng sông trắng”, “cồn xanh, bãi tía” làm hiện lên một làng quê trù phú, gần gũi. Không gian ấy không tĩnh lặng mà tràn đầy nhịp sống với những người nông dân đang chăm chỉ làm lụng. Câu thơ vừa mang sắc thái miêu tả, vừa chứa đựng tình cảm gắn bó tha thiết của tác giả đối với quê hương.
Nhưng đẹp nhất trong bức tranh ấy chính là hình ảnh mẹ:
“Thúng cắp bên hông, nón đội đầu,
Khuyên vàng, yếm thắm, áo the nâu
Trông u chẳng khác thời con gái
Mắt sáng, môi hồng, má đỏ au.”
Bốn câu thơ trong “Đường về quê mẹ” của Đoàn Văn Cừ đã khắc họa một bức chân dung sống động về người mẹ tảo tần mà đầy duyên dáng. Hình ảnh mẹ hiện lên với dáng vẻ lao động quen thuộc: “Thúng cắp bên hông, nón đội đầu” – chiếc thúng gợi lên sự vất vả, lo toan, còn chiếc nón lá lại biểu trưng cho nét đẹp giản dị của người phụ nữ thôn quê. Không chỉ vậy, mẹ còn toát lên vẻ đằm thắm với “khuyên vàng, yếm thắm, áo the nâu” – sự kết hợp giữa vẻ mộc mạc và nét duyên dáng truyền thống. Điều đặc biệt là dù đã trải qua bao tháng năm vất vả, mẹ vẫn giữ được sức sống tươi trẻ: “Trông u chẳng khác thời con gái / Mắt sáng, môi hồng, má đỏ au.” Câu thơ không chỉ miêu tả nét đẹp tự nhiên mà còn thể hiện sự ngưỡng mộ, trân quý của tác giả dành cho mẹ. Đôi mắt sáng tinh anh, đôi môi hồng đầy sức sống, đôi má đỏ au không chỉ là dấu hiệu của một người phụ nữ khỏe mạnh mà còn ẩn chứa tình yêu thương, sự hy sinh thầm lặng dành cho con cái. Hình ảnh ấy không chỉ là chân dung của một người mẹ cụ thể mà còn là biểu tượng cho bao người mẹ Việt Nam – những con người bình dị mà cao quý, luôn tảo tần nhưng vẫn giữ được nét đẹp rạng ngời theo năm tháng.
Nhưng thời gian không ngừng trôi, con người cũng đổi thay. Khi trở lại con đường xưa, tác giả chợt nhận ra sự vắng lặng trong lòng mình:
“Chiều mát, đường xa nắng nhạt vàng,
Đoàn người về ấp gánh khoai lang,
Trời xanh cò trắng bay từng lớp,
Xóm chợ lều phơi xác lá bàng.”
Không gian vẫn như cũ, vẫn ánh nắng nhạt vàng, vẫn những đoàn người gánh khoai lang về nhà, nhưng có gì đó trống vắng hơn xưa. Hình ảnh “xác lá bàng” rơi rụng khiến lòng người đọc không khỏi chạnh lòng, như một dấu hiệu của sự chia ly, của những điều không còn nguyên vẹn.
Những câu thơ cuối cùng như một dư âm vang vọng mãi:
“Tà áo nâu in giữa cánh đồng,
Gió chiều cuốn bụi bốc sau lưng.
Bóng u hay bóng người thôn nữ
Cúi nón mang đi cặp má hồng.”
Dáng mẹ ngày xưa bỗng hòa lẫn vào hình ảnh của người phụ nữ quê nhà. Phải chăng đó là ảo ảnh trong nỗi nhớ của tác giả, hay chính mẹ vẫn luôn hiện hữu trong mỗi dáng hình của quê hương?
Đường về quê mẹ không chỉ đơn thuần là một bài thơ tả cảnh, mà còn là lời nhắn gửi đầy xúc động về tình mẹ, tình quê hương. Giữa dòng chảy thời gian, những con đường cũ có thể thay đổi, những hình bóng thân thương có thể nhạt phai, nhưng ký ức về mẹ, về quê hương vẫn mãi vẹn nguyên trong lòng mỗi người. Bằng sự quan sát tinh tế và tình cảm tha thiết, Đoàn Văn Cừ đã vẽ nên một bức tranh quê hương không chỉ đẹp về cảnh sắc mà còn giàu ý nghĩa, khiến mỗi chúng ta càng thêm trân trọng những gì bình dị nhất trong cuộc đời.
Bài văn mẫu 3
Mỗi người đều có một miền quê để nhớ, một con đường để quay về, một dáng mẹ để thương. Với Đoàn Văn Cừ, quê hương không chỉ là nơi chôn rau cắt rốn, mà còn là chốn bình yên trong tâm hồn, nơi mẹ đã từng đưa con về thăm họ hàng mỗi mùa xuân. Bài thơ *Đường về quê mẹ* là lời kể chân thành về những ký ức xưa cũ, nơi thiên nhiên và con người đan xen trong bức tranh hoài niệm.
Ngay từ những câu thơ đầu tiên, không gian làng quê hiện lên với nét thanh bình:
“U tôi ngày ấy mỗi mùa xuân,
Dặm liễu mây bay sắc trắng ngần.”
Cảnh sắc mùa xuân không chỉ có màu xanh của liễu mà còn có những đám mây trắng nhẹ trôi trên bầu trời. Đây là không gian của những ngày đoàn tụ, của những chuyến trở về với họ hàng thân thích. Trong bức tranh ấy, có hình ảnh người mẹ dịu dàng, ân cần dắt con về quê ngoại.
Những ký ức tiếp nối với hình ảnh con đường quê thân thuộc:
“Tôi nhớ đi qua những rặng đề,
Những dòng sông trắng lượn ven đê.”
Hình ảnh “rặng đề”, “dòng sông trắng” mang đậm chất đồng quê, nơi từng hàng cây, bến nước đều in dấu chân tuổi thơ. Đó là con đường gắn liền với bao kỷ niệm, với những buổi rong chơi vô tư lự.
Nhưng sâu đậm nhất vẫn là hình ảnh của mẹ:
“Thúng cắp bên hông, nón đội đầu,
Khuyên vàng, yếm thắm, áo the nâu.”
Vẻ đẹp của người mẹ hiện lên giản dị nhưng đầy sức sống. Chiếc áo the nâu cùng đôi khuyên vàng gợi lên hình ảnh của những người phụ nữ Việt Nam xưa – mộc mạc nhưng duyên dáng. Trong mắt con, mẹ không chỉ đẹp mà còn là biểu tượng của sự tần tảo, yêu thương.
Nhưng khi thời gian trôi đi, mọi thứ dần thay đổi:
“Chiều mát, đường xa nắng nhạt vàng,
Đoàn người về ấp gánh khoai lang.”
Con đường quê vẫn còn đó, vẫn những đoàn người trở về sau một ngày lao động, nhưng dường như thiếu vắng một điều gì. Hình ảnh “xác lá bàng” như một ẩn dụ cho sự đổi thay, cho những điều không còn nguyên vẹn trong lòng tác giả.
Cuối bài thơ, bóng dáng mẹ hòa lẫn vào hình ảnh làng quê:
“Bóng u hay bóng người thôn nữ
Cúi nón mang đi cặp má hồng.”
Bài thơ “Đường về quê mẹ” không chỉ là một bức tranh quê giản dị mà còn là dòng cảm xúc chân thành của tác giả dành cho những kỷ niệm xưa cũ. Hình ảnh người mẹ hiền hòa, con đường làng quen thuộc và không gian thanh bình của quê hương đã đọng lại trong lòng người đọc một nỗi nhớ man mác. Qua những câu thơ giàu hình ảnh và cảm xúc, Đoàn Văn Cừ đã gợi lên tình yêu quê hương sâu sắc, để rồi mỗi khi nhớ về, ta lại thấy lòng mình ấm áp như được trở về những ngày thơ bé trong vòng tay mẹ.
