Phân tích ý kiến Cảm xúc là cội nguồn của thơ ca qua bài thơ Mùa hạ của Xuân Quỳnh

Đề bài: Bàn về thơ, có ý kiến cho rằng: “Cảm xúc là cội nguồn của thơ ca”. Hãy làm sáng tỏ ý kiến trên qua việc cảm nhận về bài thơ “Mùa hạ” của Xuân Quỳnh.

Dàn ý chi tiết

Có người từng nói rằng thơ ca sinh ra từ “những rung động đầu tiên của trái tim”, còn Chế Lan Viên thì khẳng định: “Khi ta chết, hồn ta thành thơ”. Dù được diễn đạt bằng nhiều cách, tất cả đều chung một chân lí: cảm xúc chính là mạch nguồn nuôi sống thơ ca. Không có cảm xúc, câu chữ chỉ còn xác chữ khô khốc; có cảm xúc, thơ trở thành một thế giới sống động, có hơi thở và linh hồn. Bàn về thơ, ý kiến “Cảm xúc là cội nguồn của thơ ca” vì thế chạm đến bản chất sâu nhất của sáng tạo nghệ thuật. Để thấy được sức mạnh của nguồn cảm xúc ấy, không thể không trở lại với Mùa hạ của Xuân Quỳnh – bài thơ đẹp như một khúc hát tuổi trẻ, một trang nhật kí rực rỡ của trái tim đang thổn thức trước cuộc đời.

* Giải thích

– Cảm xúc: tức là tình cảm, tâm tư, nỗi lòng của người nghệ sĩ trước cuộc sống. Đó cũng là những rung động của trái tim trước cuộc đời. Cảm xúc chính là cội nguồn của thơ ca. Đó là tiêu chuẩn có giá trị bất biến, đúng với mọi thời đại. Đây cũng là yếu tố cơ bản làm nên dấu ấn, nét riêng của nhà thơ.

→ Như vậy, ý kiến đã đề cập đến vấn đề đặc trưng của thơ là yếu tố cảm xúc.

* Bàn luận

Bình luận tính đúng đắn và cơ sở lí luận của ý kiến: Xuất phát từ chức năng của thơ ca nói riêng và văn học nói chung; xuất phát từ thiên chức, sứ mệnh của người nghệ sĩ; từ quá trình tiếp nhận văn học…

–    Xuát phát từ đặc trưng của thơ: Thơ là tiếng nói của tình cảm, cảm xúc, nếu không có cảm xúc thì người nghệ sĩ không thể sáng tạo nên những vần thơ hay.

–  Văn học phản ánh đời sống con người, với thơ ca cuộc sống không chỉ là hiện thực xã hội bên ngoài mà còn là đời sống tâm hồn, tình cảm phong phú của chính nhà thơ.

–  Cảm xúc trong thơ cũng không phải thứ cảm xúc nhàn nhạt. Đó phải là tình cảm ở mức độ mãnh liệt nhất thôi thúc người nghệ sĩ cầm bút sáng tạo. Nhà thơ phải tự đốt cháy cảm xúc của chính mình để tạo nên những vần thơ như có lửa nóng, dạt dào men say.

– Xuất phát từ chức năng và giá trị của thơ: Thơ là điệu hồn đi tìm những tâm hồn đồng điệu. Bạn đọc tìm đến với thơ là tìm đến tiếng nói đồng điệu, đi tìm hồn mình trên trang viết. Nếu những điều nhà thơ viết ra có sức nóng của cảm xúc, cảm xúc ấy sẽ được truyền đến độc giả, nhen lên trong họ những rung động, tình cảm tương ứng. Cảm xúc mà thơ nhóm lên trong lòng độc giả có thể là tình yêu, niềm say mê, hạnh phúc, sự căm thù… Những tình cảm ấy đều phải hướng con người tới cái đẹp, cái thiện.

* Chứng minh

(HS cần phân tích cụ thể bài thơ “Mùa hạ” để làm rõ ý kiến)

–  Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm.

–  Phân tích cảm xúc, tâm tư, nỗi lòng của Xuân Quỳnh qua bài thơ “Mùa hạ”.

+ Bài thơ Mùa hạ của Xuân Quỳnh là một bức tranh sống động về thiên nhiên và tuổi trẻ.

+ Thông qua những hình ảnh mùa hè tươi đẹp, tác giả đã khắc họa những ước mơ, khát vọng và những cảm xúc dâng trào của con người.

+ Bài thơ không chỉ là sự miêu tả mùa hè mà còn là một lời nhắc nhở về thời gian và giá trị của tuổi trẻ, những ước mơ và hoài bão luôn cháy bỏng trong mỗi người.

–  Đánh giá đặc sắc về nghệ thuật

Cảm xúc trong thơ được bộc lộ qua những yếu tố hình thức: thể thơ, ngôn ngữ, hình ảnh, nhịp điệu, giọng điệu… Đây là những biểu hiện quan trọng để xác định dấu ấn phong cách nhà thơ.

* Đánh giá:

–  Ý kiến trên mang tính đúng đắn, khẳng định được đặc trưng, chức năng giá trị của thơ ca. Thơ không chỉ là sự đốt cháy những cảm xúc mãnh liệt trong lòng tác giả mà thắp lên ngọn lửa trong lòng người đọc, hướng con người đến Chân – Thiện – Mĩ.

–   Ý kiến là bài học cho người sáng tác thơ, đồng thời có tác dụng định

hướng cho người đọc trong quá trình tiếp nhận:

+ Người sáng tác: bồi dưỡng, vun đắp cho mình những cảm xúc chân thành, sâu sắc.

+ Người tiếp nhận: vừa thưởng thức cái hay, cái đẹp của thơ ca; vừa đồng cảm với nỗi lòng thi sĩ, thắp lên ngọn lửa của những cảm xúc nhân văn trong lòngÝ kiến hoàn toàn đúng với mọi loại hình thơ ca thơ. Đây cũng là khuynh hướng phát triển của mọi nền thơ hiện đại.

Ngoài yếu tố cảm xúc, thơ cần có các yếu tố khác như trí tưởng tượng, hình thức thể hiện, thông điệp nghệ thuật. Thơ phải có sự hài hòa giữa cảm xúc và trí tuệ, giữa rung động và tư tưởng. Điều này làm nên giá trị cốt lõi, lâu bền của tác phẩm cũng như khẳng định tài năng của người nghệ sĩ – Bài học cho người sáng tác và tiếp nhận thơ ca: Thi sĩ phải là người có tâm hồn giàu rung cảm, có cảm xúc mãnh liệt với từng khoảnh khắc của cuộc đời. Hơn thế, nhà thơ phải chuyển tải được trong tác phẩm của mình những bài học sâu sắc về cuộc sống. Và người đọc thơ cũng không chỉ có những rung động với thế giới thơ mà còn ý thức được giá trị nhận thức mà thơ mang lại.

Từ Mùa hạ của Xuân Quỳnh, có thể thấy rõ rằng cảm xúc không chỉ là điểm khởi đầu mà còn là điểm đến của thơ ca. Những câu thơ giàu rung động đã vượt qua thời gian để chạm vào tâm hồn người đọc, đúng như Tố Hữu từng viết: “Thơ chỉ bật ra khi trái tim đầy đến tràn”. Ý kiến “Cảm xúc là cội nguồn của thơ ca” vì thế luôn có giá trị lâu bền. Đó là lời nhắc nhở người viết phải giữ gìn cho mình một trái tim sống tha thiết, đồng thời gợi mở cho người đọc cách tiếp nhận thơ bằng sự đồng cảm chân thành. Khi cảm xúc của nhà thơ gặp gỡ cảm xúc của người đọc, thơ ca mới thật sự hoàn tất sứ mệnh của nó: thắp sáng trong mỗi chúng ta những điều đẹp đẽ, nhân văn và bền vững.