Phân tích ý nghĩa của việc sử dụng những chất liệu của văn học dân gian trong đoạn thơ Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm

Đề bài: Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) Phân tích ý nghĩa của việc sử dụng những chất liệu của văn học dân gian trong đoạn thơ Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm

Nhưng lạ lùng thay, nhân dân thông minh

Không hề lừa ta dù ca dao, cổ tích

Ta lớn lên bằng niềm tin rất thật

 Biết bao nhiêu hạnh phúc có trên đời

 Dẫu phải khi cay đắng dập vùi

Rằng cô Tấm cũng về làm hoàng hậu

Cây khế chua có đại bàng đến đậu

Chim ăn rồi trả ngon ngọt cho ta

Đất đai cỗi cằn thì người sẽ nở hoa

Hoa của đất, người trồng cây dựng của ten noi hoi nha

Khi ta đến gõ lên từng cánh cửa

Thì tin yêu ngay thẳng đón ta vào

Ta nghẹn ngào, Đất Nước Việt Nam ơi!…

(Nguyễn Khoa Điềm, trích Đất Nước, in trong Thơ Việt Nam 1945 – 1985, NXB Giáo dục, 1985, tr.185)

Chú thích: Đất nước – thuộc chương V trong trường ca Mặt đường khát vọng dài 110 câu thơ. Phần đầu (42 câu) là cảm nhận của nhà thơ trẻ về đất nước trong cội nguồn sâu xa văn hoá – lịch sử, và trong sự gắn bó thân thiết với đời sống hằng ngày của mỗi con người Việt Nam. Phần thứ hai (68 câu) là cảm hứng chủ đạo về đất nước là sự ngợi ca, khẳng định tư tưởng đất nước của nhân dân. Từ đó, nhà thơ nhận diện phát hiện đất nước trên bình diện về địa lý, lịch sử, văn hoá, ngôn ngữ, truyền thống tinh thần dân tộc – nền văn hiến Việt Nam. Vẻ đẹp độc đáo của chương V- Đất nước là tác giả vận dụng sáng tạo nhiều yếu tố văn hoá dân gian, tục ngữ, ca dao, dân ca, truyện cổ, phong tục…, cùng với cách diễn đạt bình dị, hiện đại gây ấn tượng vừa gần gũi vừa mới mẻ cho người đọc.

Dàn ý chi tiết

Mở đoạn.

Nêu đoạn trích, xuất xứ của đoạn trích; khái quát về ý nghĩa của việc sử dụng những chất liệu của văn học dân gian trong đoạn thơ đã nêu.

Thân đoạn.

– Chỉ ra những chất liệu của văn học dân gian và cách sử dụng chúng trong đoạn thơ đã nêu (gọi tên các thể loại của văn học dân gian như ca dao, cổ tích; nêu quan điểm của nhân dân thể hiện trong các câu chuyện cổ tích; nêu tên một số nhân vật trong các câu chuyện cổ tích; sử dụng một số từ ngữ ở các câu tục ngữ;…).

– Nêu ý nghĩa của việc sử dụng các chất liệu dân gian trong đoạn thơ đã nêu (thể hiện sự hiểu biết sâu rộng của tác giả về văn học dân gian; gợi cho người đọc nhớ lại những thể loại và tác phẩm văn học dân gian đặc sắc, gần gũi, phổ biến với mọi người; coi đó là ví dụ để khẳng định quan điểm của tác giả về nhân dân – đề cao và ca ngợi nhân dân với những phẩm chất và thái độ sống cao đẹp: thông minh, khát khao hạnh phúc và công bằng, sống có niềm tin và hi vọng,…).

Kết đoạn.

Đánh giá khái quát hoặc nêu ấn tượng sâu đậm của bản thân về những chất liệu của văn học dân gian được sử dụng trong đoạn thơ đã nêu.

Đoạn văn mẫu tham khảo

Trong đoạn trích “Đất Nước” của Nguyễn Khoa Điềm, nhà thơ đã khéo léo sử dụng những chất liệu văn học dân gian như ca dao, cổ tích, tục ngữ để tạo nên sức sống riêng cho tác phẩm. Hình ảnh “cô Tấm cũng về làm hoàng hậu”, “cây khế chua có đại bàng đến đậu”, hay câu thơ “chim ăn rồi trả ngon ngọt cho ta” đều gợi nhắc những câu chuyện, hình tượng quen thuộc trong kho tàng dân gian Việt Nam, khiến người đọc dễ dàng liên tưởng đến những nhân vật, tình huống đã ăn sâu vào trí nhớ tập thể. Việc dùng những chất liệu này không chỉ thể hiện sự am hiểu sâu sắc của nhà thơ về văn hóa dân gian mà còn giúp khắc họa quan điểm của ông về nhân dân: con người Việt Nam thông minh, chân thành, luôn khát khao hạnh phúc và công bằng, biết tin tưởng và trân trọng những giá trị sống. Những hình ảnh dân gian trong đoạn thơ vừa gần gũi, vừa sinh động, khiến người đọc cảm nhận rõ nét mối liên hệ mật thiết giữa đất nước và đời sống của nhân dân, đồng thời gợi lên niềm tự hào, sự yêu mến sâu sắc đối với cội nguồn văn hóa. Đoạn thơ như một lời nhắc nhở về sức sống lâu bền của văn hóa dân gian và vai trò của nó trong việc hun đúc tâm hồn, niềm tin của mỗi con người Việt Nam.