Đề bài: Trình bày cảm nhận về nội dung và nghệ thuật đặc sắc trong đoạn trích Bóng của thành phố của Nguyễn Ngọc Tư.
Như bao bà mẹ khác, mẹ tiễn con gái về nhà chồng cũng sụt sịt lấy tay áo lau nước mắt. Mọi người xúm lại kêu, gả con về chợ, mắc gì mà khóc. Trong lòng những bà dì bà thím ở quê, về chợ nghĩa là ăn sung mặc sướng, đèn đóm sáng trưng, thiếu thứ chi chỉ cần bước ngay ra cửa là có, “mãn năm móng chân không dính miếng sình”.
Nhưng chỉ bữa sau đám cưới, cô dâu mới đã phải xoắn tay áo hì hụi tát nước, kê cao những vật dụng trong nhà. Sau trận mưa khuya đường sá biến thành sông, nước tràn vào lòng những căn nhà thấp hệt thung lũng, sau mấy bận người ta cơi cao mặt đường chống ngập. Nước mưa và triều cường cứ dùng dằng mãi trên đường không chịu rút. Cô thấy cái cảnh mình xoắn quần lội lò dò đi giữa rác rưởi và nước cống rảnh đen ngòm, có khác gì ở quê những ngày lụt. Thành phố cuối năm, những bữa tiệc nước không mong đợi cứ theo gió chướng mà về.
Nhưng cô dâu mới không vỡ mộng, cái nơi chốn cô vừa trở thành nông dân chính thức không lạ gì sau năm năm trọ học. Cũng có thể cô đã từng hơi thất vọng, vào những ngày đầu khăn gói đến đây. Thấy chợ cũng như cái xóm quê mình, mưa đầu mùa cũng gặp mấy con cá rô ốm ròm vác cái bụng lặc lè trứng lóc qua sân nhà trọ. Chạng vạng ễnh ương, nhắc nheng kêu sầu trời đất. Có bữa dậy thấy rắn nước nằm khoanh tìm hơi ấm trong giày. Đường sá quãng cuối năm thành sông, lút nửa vành bánh xe đạp. Ở cái nơi là chợ, lâu lâu thấy một ông già lùa đàn bò ngang qua, nhiều khu dân cư mới người tới chưa đông, cỏ dại mọc đầy. Cái anh trọ ở đầu dãy, suốt ngày vác trúm đặt lươn quanh quanh mấy mương cống, mà đủ sống.
/…/
Nhưng cư dân xóm chợ nào đã trải qua những tối dài nhàm chán không cách chi làm đầy, những khi khách xa đòi ngồi ở quán cà phê ngắm mấy dòng sông mà thành phố đã quyết liệt giấu chúng sau những dãy phố ken chật, những lần trẻ con níu áo hỏi ba ơi mình đi đây vậy, lúc ấy, mới thấy thành phố vẫn chưa đủ sáng, thứ ánh sáng không đơn giản chỉ là treo thật nhiều đèn màu chớp nháy.
(Trích “Bóng của thành phố” của Nguyễn Ngọc Tư)
Dàn ý Trình bày cảm nhận về nội dung và nghệ thuật đặc sắc trong đoạn trích Bóng của thành phố của Nguyễn Ngọc Tư
Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm và vấn đề cần nghị luận
(a) Giới thiệu tác giả Nguyễn Ngọc Tư
-
Là nhà văn nổi tiếng của văn học Việt Nam hiện đại.
-
Văn phong giản dị, sâu lắng, giàu chất đời và trĩu nặng tình yêu thương con người.
-
Đặc biệt thành công trong việc khắc họa những thân phận bé nhỏ, những cảnh đời thầm lặng.
(b) Giới thiệu tác phẩm “Bóng của thành phố”
-
Đoạn trích tiêu biểu cho phong cách Nguyễn Ngọc Tư: nhẹ nhàng, chân thực mà sâu sắc.
-
Tác phẩm phản ánh cuộc sống thực tế nơi phố thị qua cái nhìn của một cô dâu mới – người vừa bước vào cuộc sống thành thị với bao ước vọng.
(c) Dẫn dắt vào vấn đề nghị luận
-
Từ những mộng tưởng đẹp đẽ tới hiện thực đầy thử thách của đời sống thành phố.
-
Mở ra hướng phân tích: nội dung phản ánh đời sống và nghệ thuật thể hiện tâm trạng nhân vật trong đoạn trích.
Nguyễn Ngọc Tư là cây bút quen thuộc của văn học Việt Nam hiện đại với những trang viết chân thành, sâu sắc về thân phận con người. “Bóng của thành phố” là một trong những tác phẩm giàu cảm xúc, phản ánh khát vọng đổi đời, tìm kiếm ánh sáng văn minh của người trẻ. Qua đoạn trích, ta cảm nhận được những trăn trở thầm lặng của một cô gái trước ngưỡng cửa cuộc sống mới nơi thị thành.
Thân bài: Phân tích và đánh giá nội dung và nghệ thuật của đoạn trích
Nội dung
Câu chuyện nhẹ nhàng xoay quanh cuộc sống và tâm trạng của cô dâu trẻ khi về làm dâu ở thành phố. Nhân vật chính vốn đã quen với đời sống thị thành, không hề bỡ ngỡ hay ngạc nhiên trước những thay đổi. Tuy nhiên, ẩn sâu trong cô vẫn là niềm khao khát một cuộc sống mới, rực rỡ hơn – một ánh sáng trọn vẹn hơn cho chính mình.
Nghệ thuật
Tác phẩm được xây dựng trên một cốt truyện đơn giản, tập trung vào một tình huống đời thường nhưng giàu sức gợi. Ngôi kể thứ ba toàn tri mang lại cái nhìn khách quan, đồng thời tạo điều kiện để người đọc đi sâu vào cảm xúc của nhân vật một cách tự nhiên.
Nhân vật không được khắc họa bằng những dòng miêu tả tâm lí dài dòng, mà thể hiện qua từng hành động nhỏ, từng suy nghĩ vụn vặt, giúp ta hiểu sâu hơn về những băn khoăn, trăn trở trong lòng cô gái.
Bút pháp tự sự kết hợp linh hoạt với miêu tả và biểu cảm. Các biện pháp tu từ như liệt kê, so sánh, ẩn dụ được sử dụng tinh tế, góp phần làm nổi bật tâm trạng mong chờ, khát vọng đổi đời của nhân vật trong những bước chân chập chững bước vào một cuộc sống mới.
Kết bài: Khẳng định và mở rộng vấn đề
(a) Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật
- Đoạn trích đã chân thực tái hiện bức tranh đời sống phố thị qua góc nhìn cá nhân giàu cảm xúc.
- Nội dung mang chiều sâu: giấc mơ đổi đời và sự đối mặt với thực tế.
- Nghệ thuật kể chuyện tinh tế: ngôn ngữ mộc mạc, giàu hình ảnh, kết hợp tự sự – miêu tả – biểu cảm khéo léo.
(b) Cảm nhận cá nhân (nếu cần nâng cao hơn)
- Bày tỏ sự xúc động, đồng cảm với nhân vật.
- Thể hiện sự trân trọng với cách Nguyễn Ngọc Tư kể chuyện giản dị mà lay động lòng người.
Qua đoạn trích, Nguyễn Ngọc Tư không chỉ kể một câu chuyện đời thường mà còn khắc họa sâu sắc tâm trạng con người khi đối diện với những thay đổi lớn lao trong cuộc đời. Tác phẩm nhắc nhở chúng ta về khát vọng vươn lên và niềm tin vào một tương lai tốt đẹp hơn, đồng thời để lại bài học về sự chấp nhận và thích nghi với cuộc sống trong từng hoàn cảnh cụ thể.
Bài văn mẫu Trình bày cảm nhận về nội dung và nghệ thuật đặc sắc trong đoạn trích Bóng của thành phố của Nguyễn Ngọc Tư
Bài văn mẫu 1
“Bóng của thành phố” – một đoạn trích nhỏ bé nhưng giàu sức nặng cảm xúc trong văn chương Nguyễn Ngọc Tư – đã mở ra trước mắt người đọc một thế giới thực tại nhiều trăn trở qua ánh nhìn trong trẻo, chân thành của một cô dâu trẻ. Không cần những biến cố dữ dội, tác giả vẫn dựng lên một câu chuyện thấm đẫm suy tư về sự đối lập giữa ước mơ và hiện thực.
Trong ánh nhìn của nhân vật, thành phố vốn là nơi hứa hẹn những giấc mơ đẹp đẽ: nơi “ăn sung mặc sướng”, “đèn đóm sáng trưng”, nơi chỉ cần bước ra khỏi cửa là có đủ đầy mọi thứ. Thế nhưng thực tại mà cô đối mặt lại lạnh lùng đến xót xa: nước lụt ngập nhà, đường sá lầy lội, bóng đèn chớp tắt không đủ che lấp sự cô đơn lạnh lẽo. Cuộc sống ở phố thị chẳng đẹp đẽ, lung linh như cô từng hình dung. Đám cưới, vốn là cột mốc mở ra hạnh phúc, thì chỉ ngay “bữa sau”, cô dâu đã phải xắn tay áo, bì bõm giữa nước ngập, lo toan từng việc nhỏ nhặt.
Nguyễn Ngọc Tư không tô đậm cảm giác thất vọng bằng những lời than thở. Cái hụt hẫng của cô dâu mới hiện ra nhẹ nhàng, trong từng hình ảnh giản dị: một mái nhà thấp tè trước trận mưa lớn, những vật dụng phải kê cao để tránh ngập, ánh đèn màu yếu ớt như chính niềm tin đang lung lay. Không ồn ào bi lụy, nhưng nỗi buồn ấy lắng đọng rất lâu, như một lớp sương mỏng phủ khắp trang văn.
Về nghệ thuật, “Bóng của thành phố” thấm đẫm nét đẹp giản dị mà sâu sắc. Tác giả chọn ngôi kể thứ ba toàn tri, cho phép câu chuyện đi sâu vào thế giới nội tâm nhân vật mà vẫn giữ được vẻ tự nhiên, khách quan. Bút pháp kết hợp tự sự với miêu tả, biểu cảm tinh tế, khiến từng chi tiết nhỏ cũng chan chứa cảm xúc. Những phép tu từ như liệt kê, so sánh, ẩn dụ… được sử dụng nhuần nhuyễn, làm bật lên sự tương phản giữa giấc mơ và thực tế, giữa ánh sáng rực rỡ và đời sống lấm lem bùn đất.
Qua đoạn trích, Nguyễn Ngọc Tư không chỉ kể về một cô gái rời quê ra phố, mà còn kể về giấc mơ của biết bao con người: giấc mơ đổi đời, giấc mơ tìm kiếm một ánh sáng khác rực rỡ hơn. Nhưng ánh sáng thực sự, hóa ra lại không dễ kiếm tìm giữa phố thị mịt mùng ấy. Và vì thế, “Bóng của thành phố” vẫn còn đọng lại rất lâu trong lòng người đọc, như một bản nhạc trầm buồn về những khát vọng bé nhỏ, mong manh của đời người.
Bài văn mẫu 2
Nguyễn Ngọc Tư – người đàn bà miệt vườn của văn chương Việt – bằng ngòi bút chân thành và giàu lòng trắc ẩn, đã thắp lên trong “Bóng của thành phố” một khoảng lặng xao xuyến cho những giấc mơ đời thường. Đọc đoạn trích, ta cảm nhận được cả một thế giới mỏng manh giữa mơ và thực, một thành phố vừa gần gũi lại vừa xa lạ dưới ánh mắt trong trẻo mà u hoài của một cô dâu mới.
Cô gái ấy đã từng mơ về thành phố với những ánh đèn sáng trưng, về cuộc sống sung túc, đủ đầy. Đám cưới – sự kiện lẽ ra phải viên mãn những hạnh phúc – lại nhanh chóng trượt dốc vào thực tại lấm lem: mưa ngập, bùn lầy, vật dụng phải chồng chất cao lên để tránh nước. Tất cả diễn ra trong thinh lặng, không lời oán thán, chỉ có sự ngỡ ngàng trĩu nặng. Dưới đôi mắt cô dâu, thành phố hiện ra không như một miền đất hứa, mà là một không gian chông chênh, thiếu vắng hơi ấm con người.
Điều đáng quý ở Nguyễn Ngọc Tư là sự tiết chế trong bút pháp. Không bi kịch hóa, không đẩy nhân vật vào cực điểm khổ đau, tác giả để sự hụt hẫng ngấm dần qua từng hành động nhỏ, từng hình ảnh đời thường. Một căn nhà thấp tè, ánh sáng nhấp nháy từ những bóng đèn màu, tiếng nước lụt lách tách dưới chân… tất cả như những mảnh ghép chắp nối thành một bức tranh thành phố buồn.
Tác phẩm được kể bằng ngôi thứ ba toàn tri, khiến người đọc có cảm giác mình đang lặng lẽ dõi theo nhân vật từ một khoảng cách đủ xa để cảm thông, đủ gần để thấu hiểu. Cách miêu tả tâm lí nhân vật qua hành động – chứ không phải bằng những dòng suy tư dài dòng – tạo nên độ chân thực và sức gợi lớn. Những thủ pháp tu từ quen thuộc như ẩn dụ, liệt kê, so sánh cũng được vận dụng tự nhiên, vừa đủ để làm bật lên tâm trạng bấp bênh, hoài nghi về “ánh sáng” của một thành phố đang dần xa rời những mơ mộng ban đầu.
“Bóng của thành phố” không chỉ kể về một cuộc đời, mà còn gợi nhắc về những chuyến đi lớn của đời người: từ miền quê ra phố thị, từ ngây thơ sang trưởng thành, từ những khát khao sáng trong đến những va vấp lấm bụi trần ai. Một câu chuyện nhỏ, nhưng vang vọng rất lâu trong lòng người đọc, như tiếng thở dài dịu nhẹ của những giấc mơ tuổi trẻ.
Bài văn mẫu 3
Nếu ai từng yêu những trang văn thấm đẫm sự dịu dàng mà cũng đầy day dứt của Nguyễn Ngọc Tư, hẳn sẽ không thể quên đoạn trích “Bóng của thành phố”. Một câu chuyện không có những biến cố lớn, nhưng mỗi chi tiết, mỗi hình ảnh đều gói ghém trong đó nỗi buồn thầm lặng về hành trình tìm kiếm ánh sáng của một cô gái trẻ.
Nhân vật chính là một cô dâu mới, rời xa quê hương với bao ước mơ rực rỡ về thành phố. Thành phố trong trí tưởng tượng của cô đầy đèn đóm, đầy sự tiện nghi, một nơi mà những vất vả sẽ chỉ còn là chuyện của quá khứ. Thế nhưng, chỉ ngay sau đám cưới, thực tại khắc nghiệt đã phơi bày: nước lụt ngập tràn, nhà cửa xiêu vẹo, đường xá nhầy nhụa bùn đất. Những hình ảnh ấy, qua ngòi bút Nguyễn Ngọc Tư, không chỉ đơn thuần là khung cảnh đời sống, mà còn như những vết cứa âm thầm vào giấc mơ còn non nớt của cô dâu trẻ.
Điều đặc biệt trong nghệ thuật kể chuyện của Nguyễn Ngọc Tư chính là sự tự nhiên đến mức khiến ta ngỡ như mọi chuyện đang diễn ra ngay trước mắt. Ngôn từ giản dị, mộc mạc, nhưng mỗi câu, mỗi chữ đều đọng lại một cảm xúc sâu xa. Tác giả không áp đặt cảm xúc lên nhân vật, cũng không làm quá lên những nỗi buồn, chỉ để chúng tự nhiên ngấm vào lòng người đọc như nước thấm qua kẽ đá.
Ngôi kể thứ ba toàn tri tạo nên sự cân bằng tinh tế giữa khoảng cách và gần gũi. Người đọc được đặt vào vị trí quan sát đồng thời cũng như đang sống cùng nhân vật trong từng khoảnh khắc. Những biện pháp tu từ như liệt kê, so sánh, ẩn dụ… được vận dụng tài tình, khiến câu chuyện nhỏ bé này có sức ngân vang rộng lớn.
“Bóng của thành phố” là một lát cắt đời thường, nhưng qua đó, Nguyễn Ngọc Tư đã mở ra một chân lý giản dị: ánh sáng đích thực của cuộc sống không chỉ đến từ những đèn đóm ngoài kia, mà còn đến từ sự vững lòng, từ bản lĩnh vượt qua những gian nan lặng lẽ mỗi ngày. Tác phẩm vì thế không chỉ chạm đến những ai từng mơ ước đổi đời, mà còn đánh thức trong mỗi chúng ta những suy tư rất người về hành trình kiếm tìm hạnh phúc.
