Dàn ý phân tích bài thơ “Mùa thu và mẹ” của tác giả Lương Đình Khoa
Đề bài: Viết bài văn phân tích bài thơ sau:
Mùa thu và mẹ
Mẹ gom lại từng trái chín trong vườn
Rồi rong ruổi trên nẻo đường lặng lẽ
Ôi, những trái na, hồng, ổi, thị…
Có ngọt ngào năm tháng mẹ chắt chiu.
Con nghe mùa thu vọng về những thương yêu
Giọt mồ hôi rơi trong chiều của mẹ
Nắng mong manh đậu bên thật khẽ
Đôi vai gầy nghiêng nghiêng!
Heo may thổi xao xác trong đêm
Không gian lặng im…
Con chẳng thể chợp mắt
Mẹ trở mình trong tiếng ho thao thức
Sương vô tình đậu trên mắt rưng rưng!
(Lương Đình Khoa, Mùa thu và mẹ)
* Tác giả: Lương Đình Khoa (1985) là một người yêu thơ và làm thơ từ nhỏ. Anh là nhà văn, nhà thơ, nhà báo trẻ, từng đứng đầu bút nhóm Hương Nhãn (nhóm viết văn thơ tuổi thiếu niên nổi tiếng những năm 2000). Lương Đình Khoa đã cho phát hành tập thơ Khuôn mặt tình yêu, tập truyện ngắn Gió mùa thổi mãi và nhiều tác phẩm in chung khác.
Mở bài
– Giới thiệu tác giả Lương Đình Khoa và bài thơ “Mùa thu và mẹ”.
– Khái quát nội dung bài thơ: tái hiện hình ảnh người mẹ tần tảo, vất vả vì con, từ đó bộc lộ tình yêu thương và sự hy sinh cao cả của mẹ.
Lương Đình Khoa là một nhà thơ với những sáng tác đầy cảm xúc về tình cảm gia đình, quê hương. “Mùa thu và mẹ” là một trong những bài thơ tiêu biểu của ông, thể hiện một cách sâu sắc hình ảnh người mẹ tần tảo, lam lũ vì con. Xuyên suốt bài thơ, tác giả đã khắc họa thành công sự hy sinh thầm lặng và tình yêu bao la mà mẹ dành cho con. Những hình ảnh giản dị nhưng chan chứa cảm xúc đã làm nổi bật lên vẻ đẹp của tình mẫu tử thiêng liêng, để lại trong lòng người đọc nhiều dư âm.
Thân bài
Phân tích nội dung và chủ đề bài thơ
1. Hình ảnh người mẹ tảo tần trong khổ thơ đầu
– Nhà thơ mở đầu bằng hình ảnh mẹ cần mẫn gom những thức quà mùa thu, những trái chín trong vườn để đem đi bán.
– Động từ “gom” diễn tả sự tỉ mỉ, nâng niu của mẹ với từng thức quà quê hương.
– Cụm từ “rong ruổi lặng lẽ” gợi lên hình ảnh người mẹ cần mẫn, đi qua bao nẻo đường để mưu sinh.
– Hình ảnh ẩn dụ “ngọt ngào năm tháng mẹ chắt chiu” không chỉ nói về những quả ngọt mà còn là thành quả của cả một đời mẹ hy sinh vì con.
2. Nỗi vất vả của mẹ qua góc nhìn của con trong khổ thơ tiếp theo
– Người con cảm nhận được những hy sinh thầm lặng của mẹ, cả những giọt mồ hôi rơi trong nắng chiều.
– Phép ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: “Nghe mùa thu vọng về những thương yêu” – mùa thu không chỉ hiện hữu qua hình ảnh mà còn vọng về trong ký ức và cảm xúc.
– Hình ảnh “giọt mồ hôi rơi”, “nắng mong manh đậu bên thật khẽ” tạo nên sự đối lập giữa cái dịu dàng của thiên nhiên và nỗi vất vả, nhọc nhằn của mẹ.
– “Đôi vai gầy nghiêng nghiêng” gợi lên sự mỏi mệt, hiu quạnh của mẹ trước cuộc sống mưu sinh.
3. Tâm trạng người con trong đêm khuya khi mẹ thao thức
– Không gian tĩnh lặng của đêm khuya càng làm nổi bật sự cô đơn và những lo toan của mẹ.
– Hình ảnh “tiếng ho thao thức” gợi nỗi xót xa khi mẹ mệt nhọc nhưng vẫn giấu đi những vất vả, chẳng bao giờ than phiền.
– Câu thơ “sương vô tình đậu trên mắt rưng rưng” đầy ẩn ý: vừa là giọt nước mắt xúc động của con, vừa là sự thương xót khi nhận ra mẹ đã hao gầy theo năm tháng.
Đặc sắc nghệ thuật của bài thơ
– Sử dụng thể thơ tự do với nhịp điệu nhẹ nhàng, sâu lắng, phù hợp với cảm xúc trữ tình.
– Ngôn ngữ giản dị nhưng giàu sức gợi, hình ảnh thơ gần gũi mà giàu ý nghĩa biểu tượng.
– Kết hợp linh hoạt các biện pháp tu từ như ẩn dụ, nhân hóa, liệt kê, từ láy… tạo nên sức truyền cảm mạnh mẽ.
Đánh giá và liên hệ
– Bài thơ không chỉ ca ngợi sự hy sinh của mẹ mà còn đánh thức lòng biết ơn trong mỗi người con.
– Gợi nhắc mỗi chúng ta về tình mẫu tử thiêng liêng, về những giá trị giản dị nhưng vô giá trong cuộc sống.
Kết bài
– Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
– Rút ra bài học sâu sắc về tình mẫu tử, nhắc nhở mỗi người luôn trân trọng và yêu thương mẹ khi còn có thể.
Bài thơ “Mùa thu và mẹ” không chỉ là bức tranh chân thực về sự vất vả, hy sinh của mẹ mà còn là tiếng lòng đầy yêu thương và biết ơn của người con. Với thể thơ tự do nhẹ nhàng, hình ảnh gần gũi cùng những biện pháp tu từ đặc sắc, tác phẩm đã chạm đến trái tim người đọc bằng những cảm xúc chân thành. Qua bài thơ, ta không chỉ cảm nhận được tình mẫu tử thiêng liêng mà còn thêm trân trọng những hy sinh lặng lẽ của mẹ trong cuộc đời này.
Phân tích bài thơ “Mùa thu và mẹ” của tác giả Lương Đình Khoa
“Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết cuộc đời mẹ vẫn dõi theo con.”
Nếu có hành trình nào dài nhất trong cuộc nhân sinh thì có lẽ chính là hành trình trái tim người mẹ. Mẹ – tiếng gọi thiêng liêng của mỗi đứa trẻ từ lục bi bô cất tiếng nói đầu tiên. Tôi cũng vậy, giây phút cất tiếng đầu tiên của tôi là “mẹ” và cũng là người duy nhất trong cuộc đời tôi mà tôi yêu thương, trân trọng, biêt ơn đên nhường nào. Hành trình của mẹ thật gian nan, vất vả, tần tảo cũng chính đó trở thành nguồn cảm hứng bất tận để những người nghệ sĩ cầm bút viết lên những trang viết nhiệm màu. Lương Đình Khoa cũng thấu hiểu và cảm nhận sâu sắc hành trình ấy của mỗi người mẹ để rồi sáng tác nên bài thơ “Mùa thu và mẹ” chan chứa tình yêu thương mẹ bao la và những suy ngẫm về tình mẫu tử thiêng liêng.
Còn đối với riêng nhà thơ mùa thu là mùa của mẹ, của cái bóng dàng hiện dịu mà đầy tảo tần mệt nhọc. Mở đầu bài thơ là hình ảnh người mẹ được khắc họa qua những hành động âm thầm, giản dị nhưng đầy ấm áp, tảo tần:
“Mẹ gom lại từng trái chín trong vườn
Rồi rong ruổi trên nẻo đường lặng lẽ
Ôi, những trái na, hồng, ổi, thị…
Có ngọt ngào năm tháng mẹ chắt chiu.”
Thu đến là lúc…..
Trong cái tiết trời se lạnh của mùa thu người mẹ “rong ruổi trên nẻo đường lặng lẽ”. Động từ “rong ruổi” gợi sự tảo tần, vất vả của người mẹ khi gánh hang đi qua bao con phố để mưu sinh, một hành động lặng lẽ ầm thầm sáng ngời sự hy sinh cao cả. Biểu cảm trực tiếp “Ôi” kết hợp với phép liệt kê” những trái…”nhấn mạnh đó là những món quà quê hương giản dị vô cùng nhưng đó là sự chắt chiu qua bàn tay mẹ qua bao tháng năm. Những trái ngọt ấy biểu tượng cho một tình yêu thương con bình dị, giản đơn những vô cùng sâu nặng của mẹ, là vị ngọt của những năm tháng mà mẹ chắt chiu. Hình ảnh “ngọt ngào năm tháng mẹ chắt chiu” là ẩn du cho những tháng ngày vất vả, lam lũ giữa cuộc đời mưa sinh của người mẹ, mẹ luôn dành dụm, vun vén một cách lặng lẽ những vị ngọt hương thơm từ cuộc đời đem về cho gia đình, cho các con. (Vị “ngọt ngào” mà được tác giả cảm nhận tạo cũng chính là vị ngọt từ những loại quả được chăm sóc từ những giọt mồ hôi, từ bàn tay khéo léo và sự tảo tần, chắt chiu của người mẹ.) Có thể nói, mùa thu đến là lúc mà biết bao tinh tuý của đất trời của thiên nhiên được hiện hữu xung quanh cuộc đời, nhưng đó cũng là lúc mà mẹ- một người phụ nữ tưởng chừng mong manh nhưng lại kiên cường và mạnh mẽ đến lạ thường. Thu đến là lúc mà mẹ lại gom nhặt những tinh tuý ấy đem về cho các con, không ngại gian na, thử thách mẹ hy sinh một cách lặng lẽ, chắt chiu một cách âm thầm những vị ngọt hương thơm từ cuộc đời. Lương Đình Khoa bằng ngòi bút miêu tả đặc sắc, những phép tu từ như ẩn dụ, liệt kê kết hợp những động từ giàu sức gợi như rong ruổi, chắt chiu đã khắc hoạ chân thật hình ảnh người mẹ của mình giữa những năm tháng mùa thu, người mẹ sâu nặng tình yêu thương con, vì con mà thầm lặng hy sinh.
Đắm chìm vào những vần thơ để rồi ta cảm nhận được sự thấu hiểu và biết ơn sâu sắc của người con dành cho vất vả, lo toan của mẹ:
“Con nghe mùa thu vọng về những thương yêu
Giọt mồ hôi rơi trong chiều của mẹ
Nắng mong manh đậu bên thật khẽ
Đôi vai gầy nghiêng nghiêng!”
Mùa thu không chỉ là mùa của đất trời chuyển mình, của những cảnh sắc thiên nhiên mà còn là mùa của những “thương yêu” sâu lắng. “Con nghe mùa thu vọng về những thương yêu” không chỉ là tiếng lòng của thiên nhiên mà còn là tiếng vọng của những trìu mến, thầm lặng của tình mẹ. Mùa thu gợi trong ta những cảm giác man mác, dịu dàng và đượm buồn, gợi trong ta dòng chảy của thời gian và ký ức, và cũng vì vậy mà khiến tác giả nhớ về những hy sinh của mẹ. Hình ảnh “giọt mồ hôi rơi trong chiều của mẹ” được khắc họa giản dị nhưng giàu cảm xúc, đó chính xuất phát từ sự đồng cảm của người con. Tác giả hiểu thấu từng giọt mồ hôi rơi là những vất vả lao động mưu sinh của mẹ, là những hy sinh âm thầm của mẹ suốt cuộc đời, là tình cảm bao la một đời của mẹ dành cho mình. Thời điểm “trong chiều” càng nhấn mạnh sự lặng lẽ, âm thầm hi sinh và nỗ lực không ngừng của mẹ. Mẹ vẫn miệt mài lao động dù khi mặt trời lặn xuống hay thời gian đã qua, mẹ vẫn gánh trên vai gánh nặng vì con. Hình ảnh nắng thu “mong manh đậu bên thật khẽ” gợi lên trong ta bao suy nghĩ về mẹ. Giao cảm với thiên nhiên và thấu hiểu sâu sắc mẹ, tác giả khắc hoạ được sự vất vả, lo toan của mẹ. Từ “mong manh” và ‘khẻ’ cho thấy thời gian lặng lẽ trôi, mang theo những dấu vết tuổi tác trên vai mẹ, nhưng mẹ vẫn âm thầm chấp nhận. Nắng thu dịu dàng khẽ trên vai mẹ như thể thiên nhiên cũng lặng lẽ cảm thông cho những vất vả, nhọc nhằn của mẹ. Câu thơ cuối cùng hình ảnh “ đôi vai gầy nghiên nghiêng’ đã gợi lên trong lòng người đọc một niềm thương cảm sâu sắc, nỗi xót xa dành cho sự vất vả của người mẹ. “Vai gầy” chính là minh chứng rõ ràng nhất cho những tháng ngày mẹ gánh vác cuộc đời, lo toan cho gia đình. Tính tiwf “nghiêng nghiêng” tạo nên cảm giác chông chênh, mỏi mệt giữa dòng đời đồng thời toát lên sự chịu đựng âm thầm của mẹ. Hình ảnh này không chỉ mang nét đẹp vật chất mà còn khắc họa sự mạnh mẽ về tinh thần của mẹ – người vẫn bền bỉ qua bao phong ba. Khổ thơ là những hình ảnh ẩn dụ, giàu sức gợi để bày tỏ dc nỗi niễm thương xót,………
Khép lại bài thơ là hình ảnh nỗi long mẹ cất giấu trong những đêm dài thao thức, tiếng ho xen lẫn tiếng nấc nghẹn ngào qua đó gợi….
“Heo may thổi xao xác trong đêm
Không gian lặng im…
Con chẳng thể chợp mắt
Mẹ trở mình trong tiếng ho thao thức
Sương vô tình đậu trên mắt rưng rưng!”
Mẹ lo toan, vất vả, nhưng chưa một lần mẹ than phiền với con, mẹ đem hết những suy tư trăn trở ấy gom vào mỗi đêm. Mở đầu khổ thơ là một bầu không khí sâu lắng của trời thu cùng với hình ảnh “heo may”, “không gian lặng im”. Những hình ảnh ấy gợi tả sự hiu quạnh, cô đơn và nỗi lo lắng của con khi thấy người mẹ ho thao thức suốt đêm. “Con chẳng thể chợp mắt” thể hiện sự bất an, lo lắng cho mẹ. Tình yêu của con không được thể hiện bằng những lời nói trực tiếp mà nằm trong những đêm thức trắng, nghe gió thổi, và lặng lẽ dõi theo từng hơi thở của mẹ. “Mẹ trở mình trong tiếng ho thao thức” như xé tan sự im lặng của đêm. Tiếng ho ấy không chỉ là dấu hiệu của bệnh tật hay tuổi già, mà một lần nữa khẳng định sự hy sinh thầm lặng của người mẹ và tình yêu thương vô bờ bến của mẹ dành cho con. Những gánh nặng, lo toan, và cả những mệt mỏi mà mẹ phải chịu đựng thể hiện qua từng tiếng ho khan của mẹ. Từ “thao thức” vừa gợi sự đau đáu trong lòng mẹ, có thể là vì những lo lắng chưa nguôi về con cái, về cuộc sống. Tiếng ho của mẹ vang lên trong đêm yên tĩnh, như một lời nhắc nhở về sự hy sinh thầm lặng của mẹ. Ở câu thơ cuối cùng “sương vô tình đậu trên mắt rưng rưng” là sự xúc động, nghẹn ngào của con khi đã thấu hiểu được những vất vả mà người mẹ phải trải qua. Hình ảnh sử dụng phép nhân hoá đầy đặc sắc để lại trong mỗi người đọc biết bao xúc cảm. Nỗi xúc động của người con hay chính tác giả là vì sự bất lực khi nhìn mẹ chịu đựng, vì sự cảm thương sâu sắc, tự nhiên như sương rơi. Nước mắt ở đây không tuôn trào, mà chỉ “rưng rưng”, giống như nỗi lòng chực chờ bùng nổ nhưng lại kìm nén, âm thầm. Chỉ với vài dòng thơ, cùng với sự sáng tạo khi sử dụng những hình ảnh đặc trưng của thiên nhiên mùa thu kết hợp với những từ ngữ độc đáo, giàu sức gợi tác giả đã vẽ nên một bức tranh đầy xúc động về tình mẫu tử thiêng liêng. Qua đó, ta cảm nhận được sự hy sinh thầm lặng và tình yêu thương vô bờ bến của mẹ dành cho con, đồng thời là tình cảm của con dành cho mẹ hiện lên rõ ràng, vừa là sự quan tâm, lo lắng, vừa là nỗi xót xa thầm lặng trước những khó khăn mà mẹ phải chịu đựng.
Dàn ý Cảm nhận bài thơ Mùa thu và mẹ của Lương Đình Khoa
Đề bài: Viết đoạn văn ghi lại cảm xúc của em sau ki đọc xong bài thơ sau:
Mẹ gom lại từng trái chín trong vườn
Rồi rong ruổi trên nẻo đường lặng lẽ
Ôi, những trái na, hồng, ổi, thị ….
Có ngọt ngào năm tháng mẹ chắt chiu.
Con nghe mùa thu vọng về những thương yêu.
Giọt mồ hôi rơi trong chiều của mẹ
Nắng mong manh đậu bên thật khẽ
Đôi vai gầy nghiêng nghiêng!
Heo may thổi xao xác trong đêm
Không gian lặng im…
Con chẳng thể chợp mắt
Mẹ trở mình trong tiếng ho thao thức
Sương vô tình đậu trên mắt rưng rưng!
(Mùa thu và mẹ, Lương Đình Khoa)
I. Mở bài
– Giới thiệu về nhà thơ Lương Đình Khoa
+ Lương Đình Khoa là một nhà thơ hiện đại, nổi bật với phong cách trữ tình, giàu cảm xúc.
+ Thơ ông tập trung vào những giá trị nhân văn sâu sắc, đặc biệt là tình cảm gia đình và quê hương.
– Giới thiệu bài thơ “Mùa thu và mẹ”
+ Bài thơ là sự kết hợp tinh tế giữa hình ảnh mùa thu và tình mẫu tử, tạo nên một bức tranh cảm xúc sâu lắng.
+ Qua những dòng thơ, tác giả thể hiện nỗi nhớ, lòng tri ân và sự trân trọng đối với mẹ trong khung cảnh mùa thu dịu dàng.
Lương Đình Khoa là một nhà thơ hiện đại với phong cách trữ tình nhẹ nhàng, sâu lắng. Thơ ông thường khai thác những đề tài gần gũi như tình cảm gia đình, quê hương và những giá trị nhân văn cao đẹp. Trong đó, bài thơ Mùa thu và mẹ là một tác phẩm đầy xúc động, hòa quyện giữa hình ảnh mùa thu dịu dàng và tình mẫu tử thiêng liêng. Qua những câu thơ giản dị nhưng sâu sắc, tác giả gợi lên nỗi nhớ, sự tri ân đối với mẹ – người luôn hy sinh thầm lặng vì con.
II. Thân bài
– Phân tích cấu trúc và nội dung bài thơ
+ Bài thơ có kết cấu tự do, mỗi khổ thơ như một mảnh ghép của ký ức về mẹ và mùa thu.
+ Thiên nhiên và cảm xúc đan xen, tạo nên chiều sâu và sự rung động trong lòng người đọc.
– Hình ảnh mùa thu trong bài thơ
+ Mùa thu hiện lên với những nét đặc trưng quen thuộc: lá vàng, gió heo may, bầu trời trong xanh.
+ Không gian mùa thu mang vẻ đẹp yên bình nhưng cũng gợi lên cảm giác hoài niệm, nhắc nhở về thời gian trôi qua.
– Hình ảnh người mẹ
+ Mẹ hiện lên qua những ký ức dịu dàng: dáng mẹ tảo tần, ánh mắt trìu mến, đôi bàn tay ấm áp chở che.
+ Những công việc đời thường như chăm sóc con, lo toan cuộc sống được tái hiện giản dị mà xúc động.
– Sự hòa quyện giữa mùa thu và tình mẹ
+ Mùa thu không chỉ là khung cảnh mà còn mang ý nghĩa biểu tượng cho tình mẹ dịu dàng, bền bỉ theo năm tháng.
+ Hình ảnh mùa thu gợi nhắc về sự trưởng thành của con và những hy sinh thầm lặng của mẹ.
– Cảm xúc và suy ngẫm của tác giả
+ Tác giả thể hiện sự yêu thương, lòng biết ơn vô hạn đối với mẹ.
+ Nỗi nhớ mẹ khi xa cách và niềm tự hào về sự hy sinh cao cả của mẹ được bộc lộ chân thành qua từng câu chữ.
– Nghệ thuật của bài thơ
+ Ngôn ngữ giản dị, trong sáng nhưng giàu sức gợi, chạm đến cảm xúc của người đọc.
+ Hình ảnh ẩn dụ, nhân hóa được sử dụng để làm nổi bật sự gắn kết giữa thiên nhiên và con người.
+ Nhịp thơ nhẹ nhàng, sâu lắng, phù hợp với chủ đề hoài niệm và tình mẫu tử.
III. Kết bài
– Khẳng định giá trị của bài thơ
+ “Mùa thu và mẹ” không chỉ ngợi ca vẻ đẹp của mùa thu mà còn là lời tri ân sâu sắc dành cho mẹ.
+ Bài thơ truyền tải những giá trị bền vững về tình cảm gia đình và lòng biết ơn.
– Liên hệ cảm nhận cá nhân
+ Gợi nhớ hình ảnh mẹ trong lòng mỗi người, làm sống dậy những ký ức đẹp đẽ về tình mẫu tử.
+ Nhắc nhở về sự hy sinh của mẹ và tình cảm thiêng liêng mà mỗi người con cần trân trọng, gìn giữ.
Bài thơ Mùa thu và mẹ không chỉ ca ngợi vẻ đẹp của mùa thu mà còn là khúc hát tri ân đầy cảm xúc dành cho mẹ. Những câu thơ nhẹ nhàng nhưng chứa đựng tình yêu thương, sự trân trọng đối với người mẹ tảo tần, nhắc nhở mỗi người về giá trị của tình cảm gia đình. Đọc bài thơ, ta không khỏi bồi hồi nhớ về những kỷ niệm bên mẹ, thêm thấu hiểu và biết ơn những hy sinh thầm lặng. Đó cũng là lời nhắc nhở rằng, hãy luôn trân trọng và dành tình yêu thương cho mẹ khi còn có thể.
