Phân tích bài thơ Bài học đầu cho con ( Quê hương) của nhà thơ Đỗ Trung Quân

Đề bài: Phân tích bài thơ Bài học đầu cho con ( Quê hương) của nhà thơ Đỗ Trung Quân

Bài học đầu cho con

Quê hương là gì hở mẹ
Mà cô giáo dạy phải yêu
Quê hương là gì hở mẹ
Ai đi xa cũng nhớ nhiều

Quê hương là chùm khế ngọt
Cho con trèo hái mỗi ngày
Quê hương là đường đi học
Con về rợp bướm vàng bay

Quê hương là con diều biếc
Tuổi thơ con thả trên đồng
Quê hương là con đò nhỏ
Êm đềm khua nước ven sông

Quê hương là cầu tre nhỏ
Mẹ về nón lá nghiêng che
Là hương hoa đồng cỏ nội
Bay trong giấc ngủ đêm hè

Quê hương là vàng hoa bí
Là hồng tím giậu mồng tơi
Là đỏ đôi bờ dâm bụt
Màu hoa sen trắng tinh khôi

Quê hương mỗi người chỉ một
Như là chỉ một mẹ thôi
Quê hương nếu ai không nhớ…

Dàn ý Phân tích bài thơ Bài học đầu cho con ( Quê hương) của nhà thơ Đỗ Trung Quân

Mở bài

Giới thiệu tác giả, tác phẩm và cảm nhận chung

Đỗ Trung Quân là một nhà thơ quen thuộc với nhiều thế hệ người Việt. Ông không chỉ làm thơ mà còn là một người hoạt động trong lĩnh vực báo chí, dẫn chương trình âm nhạc và văn hóa. Thơ ông nhẹ nhàng, tình cảm và dễ đi vào lòng người, đặc biệt là những vần thơ viết cho tuổi thơ và quê hương. Trong số đó, bài thơ “Quê hương” là một tác phẩm nổi bật, đã trở thành bài học vỡ lòng của không ít thế hệ học sinh, đồng thời được nhạc sĩ Giáp Văn Thạch phổ nhạc thành ca khúc nổi tiếng cùng tên. Bài thơ là lời thủ thỉ mộc mạc nhưng sâu sắc, gợi nhớ về hình ảnh quê nhà thân thương, để lại dư âm khó quên trong tâm hồn người đọc.

Thân bài

Phân tích nội dung đặc sắc của bài thơ

• “Quê hương” của Đỗ Trung Quân là tiếng gọi da diết từ trái tim yêu nước, là lời tâm sự dịu dàng của một người con với mảnh đất nơi mình sinh ra. Ngay từ những câu đầu tiên, tác giả đã đặt ra một câu hỏi ngây thơ mà sâu sắc: “Quê hương là gì hả mẹ”, rồi nhẹ nhàng dẫn dắt người đọc qua chuỗi hồi tưởng ngọt ngào và tha thiết về miền quê tuổi thơ.
• Quê hương hiện lên không phải là những gì lớn lao hay xa xôi. Đó là chùm khế ngọt, là con đường đi học, là chiếc cầu tre nhỏ, là cánh đồng rợp cánh bướm vàng. Từng chi tiết tưởng chừng rất bình dị lại có sức gợi lớn lao, bởi mỗi hình ảnh đều gắn với kỉ niệm, với hơi thở của tuổi thơ. Những ai từng lớn lên ở làng quê sẽ thấy mình trong từng câu thơ, từng hình ảnh ấy – từ con diều biếc chao nghiêng cho đến những đêm trăng sáng ngời sân gạch, từ hương cau rụng trắng thềm cho đến giấc ngủ êm đềm mùa hè.
• Bài thơ khẳng định một điều giản dị mà sâu sắc: quê hương không phải là khái niệm trừu tượng, mà là những điều gần gũi, thân quen trong cuộc sống mỗi người. Quê hương là ký ức, là gia đình, là tuổi thơ, là nơi lưu giữ những yêu thương êm đềm nhất. Và vì thế, ai đi xa cũng nhớ, cũng thương, cũng muốn quay về.
• Đặc biệt, khổ thơ cuối như một lời khẳng định chân thành và mạnh mẽ: “Quê hương mỗi người chỉ một / Như là chỉ một mẹ thôi”. Câu thơ giản dị nhưng chứa đựng triết lý sống sâu xa – rằng nếu ai không nhớ về cội nguồn, nếu ai không giữ gìn trong tim hình bóng quê nhà, thì chẳng thể lớn khôn trọn vẹn thành người.

Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong bài thơ

• Thành công của bài thơ không chỉ đến từ nội dung mà còn nằm ở hình thức nghệ thuật. Đỗ Trung Quân đã lựa chọn một thể thơ gần gũi với thiếu nhi – thơ bốn chữ – để truyền tải thông điệp lớn lao. Nhịp thơ đều đặn, nhẹ nhàng như lời ru, khiến người đọc như được trở về những buổi trưa hè bên bà, bên mẹ, nghe chuyện ngày xưa và thả hồn theo gió đồng quê.
• Biện pháp điệp ngữ “Quê hương là…” được sử dụng xuyên suốt bài thơ, tạo nên một cấu trúc vừa quen thuộc vừa gợi mở. Cách liệt kê các hình ảnh quê hương bằng ngôn từ mộc mạc đã làm cho từng câu thơ như thước phim quay chậm, đưa người đọc qua từng mảng ký ức, từng mảnh ghép dịu dàng của tuổi thơ.
• Tác giả cũng sử dụng khéo léo những hình ảnh so sánh đậm chất thơ, như “chùm khế ngọt”, “con diều biếc”, “nón lá nghiêng che”… Mỗi hình ảnh đều giàu tính biểu tượng, đánh thức nơi người đọc những cảm xúc trong trẻo và sâu lắng.

Kết bài

Thông điệp và cảm xúc cá nhân

“Quê hương” là một bài thơ giản dị nhưng đầy sức lay động. Tác phẩm không chỉ gợi nhớ về vùng đất nơi ta sinh ra mà còn nhắc nhở ta sống có tình, có nghĩa, biết yêu thương và gìn giữ cội nguồn. Mỗi lần đọc lại, ta như được trở về với tuổi thơ, được sống lại những ngày tháng êm đềm dưới mái nhà xưa. Đó là món quà tinh thần quý giá mà bài thơ đã trao gửi cho mỗi chúng ta. Tác phẩm như một lời nhắc ân cần: hãy luôn nhớ về quê hương, về nơi bắt đầu của hành trình làm người. Bởi nếu quên đi nơi ấy, ta sẽ quên đi chính mình.