Phân tích đoạn trích Dưới bóng hoàng lan (Thạch Lam)

Đề bài: Phân tích đoạn trích Dưới bóng hoàng lan (Thạch Lam)

” Ngoài khung cửa sổ, trời xanh ngắt ánh sáng; lá cây rung động dưới làn gió nhẹ. Một thân cây vút cao lên trước mặt. Cùng một lúc, chàng lẩm bẩm: “cây hoàng lan!”, mùi hương thơm thoang thoảng đưa vào. Thanh nhắm mắt ngửi hương thơm và nhớ đến cái cây ấy chàng thường hay chơi dưới gốc nhặt hoa. Ðã từ lâu lắm, ngày mới có căn nhà này, ngày cha mẹ chàng hãy còn. Rồi đến ngày một bà một cháu quấn quít nhau. Thanh ra tỉnh làm rồi đi về hàng năm, các ngày nghỉ. Bây giờ cây đã lớn. Thanh thấy tâm hồn nhẹ nhõm tươi mát như vừa tắm ở suối. Chàng tắm trong cái không khí tươi mát này. Những ngày bận rộn ở tỉnh giờ xa quá. Khu vườn với các cây quen đã nhận biết chàng rồi. Nghe thấy bà đi vào. Thanh nằm yên giả vờ ngủ. Bà lại gần săn sóc, buông màn, nhìn cháu và xua đuổi muỗi. Gió quạt đưa nhẹ trên mái tóc chàng. Thanh vẫn nằm yên nhắm mắt nhưng biết bà ở bên mình. Chàng không dám động đậy, yên lặng chờ cho bà lại đi ra. Bà xuống bếp làm cơm hẳn. Tiếng dép nhỏ dần.

Chàng cảm động gần ứa nước mắt. Bà yêu thương cháu quá, giờ chỉ có mình cháu, với mình bà. Mà bà làm bếp có một mình thôi ư?. Không, hình như có tiếng người khác nữa, tiếng trong và mau hơn. Thanh lắng nghe: một tiếng cười sẽ đưa lên. Tiếng ai? Nghe quen quá mà Thanh không nhớ được.Chàng lẳng lặng ngồi dậy tỳ trên cửa sổ, cúi mình nhìn ra phía ao. Bóng cây hoàng lan lay động cả một vùng…”

 ” (Trích Dưới bóng hoàng lan -Thạch Lam, NXB Văn hóa Thông tin, 2007, tr. 165-166)​

Dàn ý Phân tích đoạn trích Dưới bóng hoàng lan (Thạch Lam)

 Bài văn mẫu Phân tích đoạn trích Dưới bóng hoàng lan (Thạch Lam)

Bài văn mẫu 1

Thạch Lam được biết đến như một trong những cây bút văn xuôi xuất sắc của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách viết nhẹ nhàng, tinh tế và giàu chất trữ tình, ông đã tạo ra nhiều tác phẩm giá trị, trong đó “Dưới bóng hoàng lan” là một truyện ngắn đặc biệt không theo mạch cốt truyện rõ ràng mà tạo nên một bức tranh sống động của ký ức, tâm trạng và cảm xúc. Tác phẩm không chỉ dừng lại ở việc kể chuyện mà còn khơi gợi trong lòng người đọc những suy tư sâu sắc về cuộc đời, về thời gian và những giá trị tình cảm đậm đà của con người.

Truyện kể về Thanh, một chàng trai mồ côi cha mẹ, sống cùng bà trong ngôi nhà xưa cũ. Thanh thường đi làm ở tỉnh, trở về thăm bà mỗi dịp nghỉ. Lần trở về này đã cách kỳ trước hai năm, và trong lòng Thanh có những xúc cảm lẫn lộn, có chút ngỡ ngàng, bồi hồi. Có thể cuộc sống đô thị với bao bộn bề đã khiến anh đôi lúc quên mất người bà tóc bạc phơ đang ngày ngày mong đợi. Mở cửa bước vào nhà, hình ảnh con mèo quen thuộc vụt chạy ra khiến Thanh mỉm cười và cảm thấy một sự gần gũi thân thương. Ngôi nhà cũ vẫn như xưa, tĩnh lặng, có phần già cỗi nhưng vẫn là chốn đi về không thể thay thế trong lòng anh.

Không gian nơi đây như dừng lại, thời gian lặng lẽ trôi, tất cả vẫn giữ nguyên vẻ êm đềm, thanh bình. Khu vườn cũ hiện lên với con đường rêu xanh, những vòm hoa thấp thoáng sắc mát, hương lá non thơm phảng phất. Những hình ảnh ấy dường như không chỉ thuộc về ký ức mà còn là nguồn sống tinh thần nuôi dưỡng tâm hồn Thanh giữa bộn bề cuộc sống. Hình ảnh những cô thiếu nữ trong tà áo trắng bên cạnh người bà tóc bạc như một sự hòa quyện giữa quá khứ và hiện tại, giữa tuổi trẻ và sự già nua, tạo nên một cảnh tượng vừa nhẹ nhàng vừa sâu sắc. Cảm giác yên bình nơi quê nhà khiến Thanh như được gột rửa hết những lo toan của đời thường, chìm đắm trong sự thanh thản và dịu dàng.

Thanh nhìn thấy trong quê hương không chỉ là một nơi chốn mà còn là nơi nuôi dưỡng tâm hồn, nơi tình thân gắn bó bền chặt nhất. Đối với anh, mỗi lần trở về quê đều như trở về với nguồn cội, với hạnh phúc giản dị và trọn vẹn. Hình ảnh bà và cô bé hàng xóm Nga hiện lên đậm nét trong tâm trí. Cô Nga hồn nhiên, vui tươi với những câu nói nhẹ nhàng, giản dị như lời tự sự, khiến cho mối tình đầu của Thanh trở nên thật mềm mại và dễ thương. Khoảnh khắc họ nắm tay trong im lặng, dù không lời nào thốt ra, vẫn đọng lại mãi trong lòng người đọc như một biểu tượng của những rung động tinh tế đầu đời.

Người bà hiện lên là hình ảnh đầy ắp yêu thương, dịu dàng và chở che. Bà với mái tóc bạc phơ, dáng đi khom khom, luôn quan tâm chăm sóc từng li từng tí cho Thanh. Dù sự khác biệt về tuổi tác rõ ràng, nhưng tình cảm giữa bà và cháu không hề xa cách mà ngược lại, là nguồn sức mạnh bình yên và an ủi lớn lao. Thanh giả vờ ngủ chỉ để được bà vuốt ve, để cảm nhận sự ấm áp, trìu mến mà lâu nay ít được hưởng. Cảnh tượng ấy khiến người đọc như được sống lại những giây phút tuổi thơ bình yên bên cạnh người thân yêu.

Tuy nhiên, sâu xa bên dưới những vẻ đẹp mơ màng ấy là một nỗi buồn man mác, một dự cảm về sự tĩnh lặng cuối cùng của cuộc đời. Thạch Lam không viết một cách ngẫu hứng mà bằng một tâm hồn thấm đẫm nỗi niềm, dự cảm về sự đổi thay, về bi kịch thầm lặng đang đến gần. Cái đẹp ấy xen lẫn nỗi cô đơn, sự đổ vỡ tiềm tàng, gợi mở nhiều suy nghĩ về sự mỏng manh của cuộc sống và những giá trị đang dần phai nhạt trong xã hội.

Hình ảnh cây hoàng lan là biểu tượng trữ tình đầy ý nghĩa trong tác phẩm. Nó vừa là hình ảnh thực của khu vườn, vừa là biểu tượng cho người bà – người che chở, yêu thương cháu như chính cánh lan thơm ngát, lặng lẽ đem lại bóng mát và hương thơm cho đời. Cây hoàng lan trở thành chứng nhân của tuổi thơ, của tình cảm trong sáng và mối tình đầu của Thanh và Nga, là hình ảnh đầy biểu cảm của sự sống, của ký ức và tình thân.

“Tác phẩm như đưa ta về với tuổi thơ, về với người bà ấm áp, về với những kỷ niệm thân thương gắn bó với quê hương.” Đó chính là giá trị lớn nhất mà “Dưới bóng hoàng lan” mang lại. Qua cách kể chuyện dịu dàng, đầy chất thơ và hình ảnh giàu biểu cảm, Thạch Lam đã tạo nên một bức tranh tâm hồn sâu sắc, khiến mỗi người đọc không chỉ cảm nhận mà còn đồng cảm, nhớ về những điều giản dị mà thiêng liêng trong cuộc sống của mình.

Bài văn mẫu 2

Trong kho tàng văn học hiện đại Việt Nam, Thạch Lam là một cái tên không thể không nhắc đến với những tác phẩm giàu giá trị nhân văn và phong cách viết độc đáo, nhẹ nhàng nhưng thấm đẫm chất thơ. Truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan” là một tác phẩm đặc biệt, không theo lối kể chuyện truyền thống, mà là sự gợi mở những suy tư sâu sắc về con người, thời gian và tình cảm gia đình. Tác phẩm đọng lại trong lòng người đọc cảm xúc dịu dàng, man mác buồn nhưng lại rất gần gũi và chân thật.

Câu chuyện xoay quanh nhân vật Thanh – một chàng trai mồ côi cha mẹ, sống cùng người bà già yêu thương và gắn bó. Thanh thường ra tỉnh làm ăn và chỉ về nhà vào dịp nghỉ lễ, nhưng lần trở về lần này đã cách xa hai năm. Sự trở về ấy không chỉ là một hành trình vật lý mà còn là cuộc trở về đầy cảm xúc trong tâm hồn. Khi mở cửa bước vào nhà, hình ảnh con mèo thân quen chạy ra đón nhận như một lời nhắc nhở về những ký ức thân thương. Mặc dù ngôi nhà cũ đã già nua, không gian tĩnh lặng có phần cổ kính, nhưng chính nơi đây đã níu giữ trái tim Thanh và giữ cho những cảm xúc không bị phai nhạt.

Khung cảnh quê hương hiện lên đẹp đẽ, yên bình với những chi tiết đầy chất thơ: con đường rêu xanh, vòm hoa thấp, bức tường hoa mỏng manh và hương thơm dịu dàng của lá non. Cảnh vật ấy như một khoảng trời riêng biệt, nơi thời gian như ngừng lại, cho phép Thanh tạm quên đi những xô bồ, ồn ào của phố thị bên ngoài. Hình ảnh những cô gái trong tà áo trắng mềm mại hòa cùng với mái tóc bạc phơ của bà như là sự giao hòa giữa quá khứ và hiện tại, giữa sự hồn nhiên của tuổi trẻ và sự bao dung của tuổi già. Không gian ấy khiến Thanh cảm thấy nhẹ nhàng, bình yên đến lạ thường.

Thanh không chỉ trở về với quê hương mà còn trở về với tình cảm gia đình đong đầy. Người bà – với mái tóc bạc trắng và dáng đi chậm rãi – là người luôn âm thầm che chở, dõi theo bước chân cháu trai. Bà hỏi han, chăm sóc từng li từng tí với tình thương vô bờ. Sự khác biệt về tuổi tác không làm cho hai người xa cách mà còn làm cho tình cảm thêm phần thiêng liêng, ấm áp. Thanh giả vờ ngủ để được bà vuốt ve, tận hưởng sự chăm sóc dịu dàng mà bao lâu nay anh ít khi nhận được. Đó là những khoảnh khắc giản dị nhưng đong đầy cảm xúc khiến người đọc không khỏi bồi hồi.

Tuy vẻ ngoài của tác phẩm rất thơ mộng, trữ tình nhưng bên trong đó là một nỗi buồn man mác, một dự cảm về những điều không thể tránh khỏi trong cuộc sống. Thạch Lam đã khéo léo dệt nên bức tranh tâm hồn với những gam màu vừa êm dịu vừa đầy day dứt, thể hiện sự đối nghịch giữa sự sống và cái chết, giữa ký ức và hiện tại, giữa hi vọng và tiếc nuối. Nỗi buồn ấy không hẳn là nặng nề mà nhẹ nhàng len lỏi, như một lời nhắc nhở sâu sắc về sự hữu hạn của cuộc đời.

Hình ảnh cây hoàng lan được xây dựng vừa mang tính biểu tượng vừa rất thực tế. Nó là biểu tượng cho người bà – người mang đến bóng mát, hương thơm, che chở cho cuộc đời Thanh, cũng là chứng nhân của tình cảm trong sáng, mối tình đầu của anh với cô bạn hàng xóm Nga. Cây lan ấy như đang rì rào kể lại câu chuyện của tuổi thơ, của sự lớn lên trong vòng tay yêu thương của gia đình và quê hương.

“Tác phẩm không chỉ là một câu chuyện mà còn là một bức tranh về tâm hồn, về tình cảm gắn bó và những kỷ niệm thiêng liêng.” Qua “Dưới bóng hoàng lan”, Thạch Lam như trao gửi cho chúng ta thông điệp về sự quý giá của gia đình, của ký ức tuổi thơ và sự bình yên trong tâm hồn mỗi con người.

Bài văn mẫu 3

Thạch Lam là một trong những cây bút xuất sắc nhất của văn xuôi Việt Nam hiện đại, nổi bật với những tác phẩm viết bằng cả tâm hồn trữ tình và sự nhạy cảm tinh tế. “Dưới bóng hoàng lan” là một truyện ngắn đặc biệt khi không dựa vào một cốt truyện rõ ràng mà khai thác chiều sâu tâm lý, cảm xúc nhân vật và những suy ngẫm về cuộc sống. Tác phẩm không chỉ kể lại một câu chuyện đơn thuần mà còn đưa người đọc đến với không gian ký ức, nơi thời gian như ngừng trôi và những cảm xúc được khắc họa một cách dịu dàng nhưng đầy ám ảnh.

Nhân vật chính là Thanh, một chàng trai mồ côi cha mẹ, lớn lên dưới sự chăm sóc của người bà già. Thanh sống và làm việc ở tỉnh, mỗi năm chỉ có dịp nghỉ mới trở về quê thăm bà. Lần trở về này đã cách hai năm, và cảm giác bồi hồi, xao xuyến hiện rõ trong lòng Thanh. Khi bước vào nhà, con mèo quen thuộc như một nhịp cầu kết nối quá khứ và hiện tại. Dù ngôi nhà cũ kỹ, yên tĩnh có phần phai nhạt theo thời gian, nhưng nơi đây vẫn là chốn đi về mang đầy dấu ấn tình cảm và kỷ niệm tuổi thơ.

Quê hương hiện ra trong tâm trí Thanh như một chốn bình yên, dịu dàng với khung cảnh thiên nhiên trong lành: con đường Bát Tràng rêu phủ, những vòm hoa thấp, ánh sáng lung linh xuyên qua tán cây và mùi lá non thoảng nhẹ trong không khí. Cảnh vật ấy không chỉ là một phần thực tế mà còn là biểu tượng cho sự tĩnh lặng, thanh thoát trong tâm hồn nhân vật. Hình ảnh những cô gái trẻ trong tà áo trắng bên cạnh mái tóc bạc của bà như sự đối lập đầy ý nghĩa giữa tuổi trẻ và tuổi già, sự sống và sự chờ đợi, làm cho không gian quê nhà trở nên sống động và tràn đầy cảm xúc.

Tình cảm giữa Thanh và bà là điểm sáng trong truyện. Bà hiện lên với dáng đi khom khom, mái tóc bạc phơ, là người luôn ân cần chăm sóc, yêu thương cháu hết mực. Dù đã lớn khôn, Thanh vẫn được bà coi như một đứa trẻ cần che chở. Những giây phút Thanh giả vờ ngủ để tận hưởng hơi ấm, sự quan tâm dịu dàng của bà là những khoảnh khắc giản dị nhưng đong đầy ý nghĩa. Tình cảm ấy khiến người đọc cảm nhận được sự gắn bó sâu sắc giữa con người với con người, là nguồn an ủi lớn lao trong cuộc sống.

Tuy nhiên, dưới lớp áo trữ tình ấy là một nỗi buồn man mác, một điềm báo về sự tĩnh lặng cuối cùng, về sự cô đơn và những đổi thay không thể tránh khỏi. Thạch Lam đã khéo léo thể hiện một cách tinh tế nỗi đau âm thầm đang ập đến, khiến cho tác phẩm không chỉ là câu chuyện của một gia đình mà còn là phản ánh sâu sắc tâm trạng của xã hội và con người thời kỳ đó.

Hình ảnh cây hoàng lan được xây dựng vừa thực vừa ẩn dụ. Nó là biểu tượng của người bà – người mang lại bóng mát và hương thơm, che chở và bảo vệ cho cháu trai. Cây lan cũng là chứng nhân cho tình yêu đầu đời của Thanh với cô gái hàng xóm Nga, là biểu tượng của sự sống và ký ức trong sáng của tuổi trẻ. Tất cả hòa quyện tạo nên một bức tranh đầy cảm xúc về tuổi thơ, về tình thân và sự trưởng thành.

Qua “Dưới bóng hoàng lan”, Thạch Lam đã khắc họa thành công bức chân dung tinh tế về tâm hồn con người, về những rung động dịu dàng của tình thân và quê hương. Tác phẩm khiến người đọc không chỉ cảm nhận mà còn trân trọng những giá trị giản dị nhưng quý giá nhất trong cuộc sống.