Phân tích nét nghệ thuật đặc sắc trong đoạn trích Cung oán ngâm khúc (Nguyễn Gia Thiều)

Mở bài:

• Giới thiệu về tác phẩm Cung oán ngâm khúc của Nguyễn Gia Thiều – một tác phẩm tiêu biểu của thể ngâm truyền thống, phản ánh sâu sắc tâm trạng người cung nữ trong xã hội phong kiến.
• Đoạn trích là phần đặc sắc nhất thể hiện tâm tư, nỗi lòng và sự cô đơn, bi thương của người cung nữ bị lãng quên trong cung cấm.
• Khẳng định đoạn trích sở hữu những nét nghệ thuật tinh tế, độc đáo, góp phần thể hiện rõ nét nội dung cùng tâm trạng đau đáu của nhân vật trữ tình.

Cung oán ngâm khúc của Nguyễn Gia Thiều là một tác phẩm ngâm thơ đặc sắc của nền văn học trung đại Việt Nam, phản ánh nỗi lòng u sầu, bi thương của người cung nữ trong cảnh ngột ngạt của cung đình phong kiến. Đoạn trích trong tác phẩm khắc họa sâu sắc tâm trạng cô đơn, thất vọng của nhân vật trữ tình thông qua ngôn ngữ biểu tượng giàu hình ảnh và biện pháp tu từ tinh tế, tạo nên sức sống nghệ thuật mãnh liệt cho bài ngâm.

Thân bài:

• Ngôn ngữ hình ảnh ẩn dụ, biểu tượng
  • Hình ảnh “trăng già”, “chỉ thắm ra tơ mành” mang ý nghĩa biểu tượng cho số phận nhan sắc đã phai tàn, cuộc đời người cung nữ héo úa, phôi pha.
  • Hình ảnh “bóng câu” gợi sự chảy trôi nhanh của thời gian, tượng trưng cho cuộc đời ngắn ngủi, sự tiếc nuối về tuổi xuân đã qua không thể níu giữ.
• Biện pháp so sánh và ẩn dụ
  • So sánh như “Khúc sầu tràng bối rối dường tơ” tạo dựng hình ảnh nỗi buồn dằng dặc, giăng mắc như sợi tơ mỏng manh không thể cắt đứt, làm nổi bật nỗi niềm day dứt, bức bối.
  • Ẩn dụ “Ngọn đèn phòng động đêm xưa” và “Đài hoa tịnh đế trơ trơ chưa tàn” tượng trưng cho tình yêu và hy vọng đã phai nhạt, những điều đẹp đẽ giờ đây chỉ còn lại sự cô đơn, trơ trọi.
• Âm điệu nhẹ nhàng, buồn man mác
  • Âm điệu chậm rãi, trầm lắng kết hợp nhịp thơ 3/4, 4/4 tạo nên sự ngao ngán, chán nản của người cung nữ trong hoàn cảnh bị bỏ rơi, lãng quên.
  • Nhịp điệu đều đặn cùng việc sử dụng từ láy “lạnh lùng”, “trơ trơ” gợi cảm giác tĩnh mịch, cô đơn, làm rõ nét nỗi buồn và tâm trạng bức bối của nhân vật trữ tình.
• Từ ngữ gợi cảm, giàu tính hình tượng
  • Những từ ngữ như “ngán ngẩm”, “lạnh lùng”, “tiêu điều”, “nghi ngút” được dùng để khắc họa không gian cung cấm lạnh lẽo, tịch mịch, góp phần làm nổi bật nỗi buồn man mác, nỗi cô đơn sâu sắc của người cung nữ.

Kết bài:

• Khẳng định nét nghệ thuật đặc sắc đã giúp làm rõ tâm trạng bi thương, tủi hờn của người cung nữ trong đoạn trích.
• Đồng thời, những nét nghệ thuật ấy góp phần nâng tầm giá trị thẩm mỹ và nội dung của toàn bộ tác phẩm Cung oán ngâm khúc, tạo nên dấu ấn sâu đậm trong văn học Việt Nam.

Những nét nghệ thuật tinh tế trong đoạn trích không chỉ thể hiện rõ tâm trạng tủi hờn, đau đáu của người cung nữ mà còn góp phần làm nổi bật giá trị thẩm mỹ của tác phẩm Cung oán ngâm khúc. Qua đó, Nguyễn Gia Thiều đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả, làm phong phú thêm kho tàng văn học truyền thống Việt Nam.