Đề số 6: Phân tích nhân vật “tôi” trong câu chuyện sau:
KHẮC TÊN LÊN GỐC TRE
(Trích “Tuổi thơ im lặng” – Duy Khán)
Cổng vườn có cây tre tôi yêu nhất. Nó thành măng tôi đã để ý. Chèo bẻo hay đậu ngọn nó, vắt vẻo. Khi nó vắt vẻo thì mẹ gọi nó là “Või”. Nó xanh biếc, rồi nó già, nó chín vàng. Rồi nó bị trận bão. Nó ngã xuống và gãy. Cái gốc to tướng đứng nguyên. Thân nó, anh Thả chặt đem bán rồi. Tôi ôm gốc nó, tôi thương. Nó thân tôi, bởi ngày nào tôi chả ngồi lê la, tựa lưng vào nó để nhẵn bóng.
Để nhớ nó, tôi lấy dao bài khắc tên tôi vào. Tôi rủ rỉ với nó: “Trời đất này không biết về sau tao có như đời mày không?”
Anh Thả chả để ý gì, một sáng tôi đi chơi, anh lấy cuốc chim bổ đôi, lấy thuồng đào cả rễ. Anh gánh cùng với những cái gốc khác, gánh cả tên tôi ra chợ bán.
Khi về, tôi biết là nó bị bổ rồi. Tôi bần thần, từ đấy, tôi mới hiểu ra: Đừng có khắc tên vào đâu nữa. Dù khắc vào tường, tường sẽ đổ đi, khắc vào cột đình, cột nhà, cũng mục và bị phá, khắc vào hòn đá ở núi kia được lâu đấy, nhưng cũng bị người ta đập vỡ nung vôi hoặc xây nhà. Người ta đang đập chan chát ở núi kia và đá đang được chuyển xuống thuyền bán cho bọn người xây nhà cao cửa rộng.
Từ đấy, tôi không muốn khắc tên vào bất cứ đâu nữa.
(Tuổi thơ im lặng, Trang 76,77, NXB Kim Đồng)
Dàn ý chung
- Mở bài:
Cách 1: Mở bài trực tiếp (đi từ tác giả đến nhân vật)
– Giới thiệu tác giả:Duy Khán là một trong những nhà văn nổi tiếng với những câu chuyện đậm chất hồi ký, khắc họa một tuổi thơ đầy cảm xúc và giàu hình ảnh.
– Giới thiệu tác phẩm:tác phẩm Tuổi thơ im lặng là một trong những sáng tác tiêu biểu của Duy Khán, ghi dấu ấn mạnh mẽ trong lòng bạn đọc bởi lối kể chuyện dung dị và chân thực.
– Giới thiệu nhân vật cần phân tích:Nhân vật “tôi” trong trích đoạn Khắc tên lên gốc tre để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc qua những suy tư non nớt nhưng sâu sắc về những điều gắn bó thân thương.
Cách 2: Mở bài gián tiếp (Đi từ nhận định văn học đến tác phẩm) – Dành cho học sinh giỏi
Nhận xét về vai trò của nhân vật trong truyện ngắn, nhà văn Tô Hoài từng khẳng định: “Nhân vật là nơi duy nhất tập trung hết thảy, giải quyết hết thảy trong một sáng tác.” Quả thực như vậy, nhân vật “tôi” trong trích đoạn “Khắc tên lên gốc tre” của Duy Khán trong tác phẩm “Tuổi thơ im lặng” đã trở thành điểm hội tụ mọi giá trị tư tưởng và cảm xúc mà tác giả muốn truyền tải.
- Thân bài:
2.1. Khái quát về tác giả, tác phẩm:
– Giới thiệu về tác phẩm:Tác phẩm Tuổi thơ im lặng của Duy Khán, mà trích đoạn Khắc tên lên gốc tre là một phần, kể về tình cảm gắn bó của nhân vật “tôi” với cây tre trong khu vườn tuổi thơ, qua đó gửi gắm thông điệp về giá trị của những điều giản dị, cách khẳng định giá trị của bản thân trong cuộc sống.
– Giới thiệu về nhân vật: “Tôi” là nhân vật quan trọng, góp phần làm nổi bật lên chủ đề của tác phẩm. Câu chuyện đã khiến tôi không thể rời trang sáchbởi tâm hồntrong sáng, hồn nhiên mà cũng rất sâu sắc.Những nét tính cách này được thể hiện qua từng hành động, suy nghĩ và lời nói của nhân vật “tôi” khi anh Thả bán gốc cây tre. Chính nhân vật “tôi” đã làm sáng bừng lên giá trị của tác phẩm, khiến người đọc phải suy ngẫm về giá trị của bản thân.
2.2. Phân tích nhân vật.
* Luận điểm 1: Nhân vật “tôi” là một chú bé hồn nhiên, có tình cảm trong sáng, gắn bó với thiên nhiên.
+ Trước hết, nhân vật “tôi” trong đoạn trích Khắc tên lên gốc tre để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc về hình ảnh một cậu bé hồn nhiên, có tình cảm trong sáng và gắn bó sâu đậm với thiên nhiên.
+ Vẻ đẹp đó được thể hiện rõ qua những suy nghĩ và hành động của cậu đối với cây tre trong vườn. Ngay từ khi còn là măng, nhân vật “tôi” đã quan sát và để ý đến cây tre với sự chăm chú, trân trọng. Cậu ghi nhớ từng khoảnh khắc cây tre lớn lên, từ lúc còn non xanh đến khi già đi và ngã gãy sau cơn bão. Tình cảm của nhân vật được khắc họa qua hình ảnh cậu “ôm gốc nó” với sự thương xót, bởi cây tre không chỉ là một phần của vườn nhà mà còn là người bạn gắn bó với ký ức tuổi thơ – nơi cậu từng tựa lưng vào để trò chuyện, trải qua những giây phút êm đềm.
+ Hành động khắc tên lên gốc tre, kèm theo lời tâm sự với cây, thể hiện sâu sắc tình cảm gắn bó và sự ngây thơ của nhân vật “tôi” khi cậu mong muốn lưu giữ dấu ấn của mình mãi mãi trên gốc cây yêu quý. Cách suy nghĩ và hành động này cho thấy “tôi” là một cậu bé với tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, luôn dành tình yêu thương đặc biệt cho những điều giản dị trong cuộc sống.
+ Khi cây tre bị chặt và “tôi” phát hiện ra gốc tre đã bị mang đi, cậu bàng hoàng và bần thần. Thái độ này không chỉ thể hiện sự tiếc nuối, mà còn nói lên tình cảm gắn bó chân thành sâu nặng của cậu bé với cây tre.
=>Những hành động và suy nghĩ của nhân vật “tôi” đã làm sáng bừng lên giá trị của câu chuyện, gửi gắm đến người đọc thông điệp về sự trân trọng và ý thức giữ gìn những kỷ niệm đẹp, dù đó chỉ là những điều bình thường giản dị.
* Luận điểm 2: Mặc dù ngây thơ, hồn nhiên nhưng cậu bé lại sớm có những suy nghĩ rất sâu sắc.
+ Mặc dù ngây thơ, hồn nhiên nhưng cậu bé lại sớm có những suy nghĩ rất sâu sắc.
+ Vẻ đẹp đó được thể hiện qua suy nghĩ và cảm nhận của cậu khi anh Thả mang gốc tre đi bán. Khi gốc tre – nơi cậu từng khắc tên và gửi gắm bao kỷ niệm – bị đào đi và chở ra chợ, cậu bộc lộ:“Anh Thả chả để ý gì, một sáng tôi đi chơi, anh lấy cuốc chim bổ đôi, lấy thuồng đào cả rễ. Anh gánh cùng với những cái gốc khác, gánh cả tên tôi ra chợ bán”. Chi tiết đời thường nhưng mang đến cảm giác bất ngờ cho người đọc bởi suy nghĩ ngây thơ, giàu hình tượng của cậu bé.
+ Cảm xúc: bần thần nhận ra “Đừng có khắc tên vào đâu nữa. Dù khắc vào tường, tường sẽ đổ đi… khắc vào hòn đá ở núi kia được lâu đấy, nhưng cũng bị người ta đập vỡ nung vôi hoặc xây nhà.” Lại thể hiện suy nghĩ sâu sắc, già dặn của của cậu bé.
+ Suy nghĩ ấy không chỉ thể hiện sự trưởng thành trong nhận thức của nhân vật mà còn phản ánh một triết lý sâu sắc: cách khắc ghi tên mình bền chặt nhất không phải dựa vào vật chất hay nơi nào cụ thể, mà phải dựa vào chính bản thân mình và nơi ghi dấu tên mình lâu bền nhất là trong lòng người khác. Nhân vật “tôi” từ đó đã rút ra bài học rằng, điều bền vững nhất là những giá trị tinh thần và kỷ niệm quý báu mà con người để lại trong trái tim và ký ức của những người xung quanh.
=>Qua đó thấy rõ nét đẹp tâm hồn cậu bé – ngây thơ trong sáng nhưng có những suy nghĩ chín chắn và sâu sắc.
2.3. Nhân xét nghệ thuật và ý nghĩa của hình tượng nhân vật.
– Truyện được kể ở ngôi thứ nhất, giọng kể mộc mạc, chân thực đem lại sự gần gũi, cảm động cho tác phẩm. Nhân vật “tôi” được xây dựng chủ yếu thông qua suy nghĩ và hành động trong tình huống chia tay cây tre yêu quý – nơi chứa đựng những kỷ niệm tuổi thơ. Cùng với ngôn ngữ trong trẻo, sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các phương thức biểu đạt như miêu tả, tự sự và biểu cảm khiến cho nhân vật “tôi” càng trở nên gần gũi, sống động như giữa đời thực.
– Nhân vật là đại diện cho sự ngây thơ, tình cảm sâu sắc và tinh thần suy ngẫm về cuộc đời của một đứa trẻ.
– Xây dựng nhân vật “tôi”, nhà văn Duy Khán ngầm gửi gắm thông điệp về giá trị của ký ức tuổi thơ và sự trân trọng những điều giản dị trong cuộc sống.
– Thông qua nhân vật “tôi”, người đọc càng hiểu sâu sắc hơn về tài năng cũng như tấm lòng của tác giả khi viết về thế giới trẻ thơ với sự đồng cảm, yêu thương và tôn vinh những trải nghiệm đáng quý của con người. Những cảm xúc trong trẻo nhưng đầy ý nghĩa sâu sắc của nhân vật “tôi” đã làm sáng lên bức tranh tuổi thơ đầy chân thực và khiến người đọc không thể không suy ngẫm về những bài học giản đơn nhưng bền vững trong cuộc sống.
- Kết bài:
– Nhân vật “tôi” trong Khắc tên lên gốc tre để lại cho em ấn tượng sâu sắc về sự ngây thơ và tình cảm chân thành của tuổi thơ. Cậu bé không chỉ gắn bó với thiên nhiên mà còn có những suy nghĩ sâu sắc về giá trị bền vững của cuộc sống. Qua đó, em hiểu rằng ký ức không nên được khắc ghi vào vật chất, mà phải lưu giữ trong lòng, nơi không gì có thể phá hủy.
Bài viết tham khảo
MB:
Duy Khán là một trong những nhà văn nổi tiếng với những tác phẩm đậm chất hồi ký, phản ánh tuổi thơ đầy cảm xúc và hình ảnh đẹp đẽ về thiên nhiên, con người. Một trong những tác phẩm nổi bật của ông là Tuổi thơ im lặng, trong đó trích đoạn “Khắc tên lên gốc tre” là một phần tiêu biểu. Câu chuyện này không chỉ kể về những kỉ niệm giản dị nhưng sâu sắc của nhân vật “tôi” với cây tre trong khu vườn tuổi thơ mà còn chứa đựng những suy tư về cuộc sống, về giá trị của những điều tưởng chừng như nhỏ bé. Nhân vật “tôi” trong trích đoạn này để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc bởi tâm hồn trong sáng và những suy nghĩ sâu sắc về thiên nhiên và về giá trị bản thân.
TB:
Tác phẩm Tuổi thơ im lặng của Duy Khán, mà trích đoạn Khắc tên lên gốc tre là một phần, kể về tình cảm gắn bó của nhân vật “tôi” với cây tre trong khu vườn tuổi thơ, qua đó gửi gắm thông điệp về giá trị của những điều giản dị, cách khẳng định giá trị của bản thân trong cuộc sống.“Tôi” là nhân vật quan trọng, góp phần làm nổi bật lên chủ đề của tác phẩm. Câu chuyện đã khiến tôi không thể rời trang sách bởi tâm hồn trong sáng, hồn nhiên mà cũng rất sâu sắc của nhân vật.Những nét tính cách này được thể hiện qua từng hành động, suy nghĩ và lời nói của nhân vật “tôi” khi anh Thả bán gốc cây tre. Chính nhân vật “tôi” đã làm sáng bừng lên giá trị của tác phẩm, khiến người đọc phải suy ngẫm.
Trước hết, nhân vật “tôi” trong đoạn trích Khắc tên lên gốc tre để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc về hình ảnh một cậu bé hồn nhiên, có tình cảm trong sáng và gắn bó sâu đậm với thiên nhiên.Vẻ đẹp đó được thể hiện rõ qua những suy nghĩ và hành động của cậu đối với cây tre trong vườn. Ngay từ khi còn là măng, nhân vật “tôi” đã quan sát và để ý đến cây tre với sự chăm chú, trân trọng. Cậu ghi nhớ từng khoảnh khắc cây tre lớn lên, từ lúc còn non xanh đến khi già đi và ngã gãy sau cơn bão. Tình cảm của nhân vật được khắc họa qua hình ảnh cậu “ôm gốc nó” với niềm thương xót, bởi cây tre không chỉ là một phần của vườn nhà mà còn là người bạn gắn bó với tuổi thơ – nơi cậu từng tựa lưng vào để trò chuyện, trải qua những giây phút êm đềm. Hành động khắc tên lên gốc tre, kèm theo lời tâm sự với cây, thể hiện sâu sắc tình cảm gắn bó và sự ngây thơ của nhân vật “tôi” khi cậu mong muốn lưu giữ dấu ấn của mình mãi mãi trên gốc cây yêu quý. Cách suy nghĩ và hành động này cho thấy “tôi” là một cậu bé với tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, luôn dành tình yêu thương đặc biệt cho những điều giản dị trong cuộc sống. Khi cây tre bị chặt và “tôi” phát hiện ra gốc tre đã bị mang đi, cậu bàng hoàng và bần thần. Thái độ này không chỉ thể hiện sự tiếc nuối, mà cònnói lên tình cảm gắn bó chân thành sâu nặng của cậu bé với cây tre.Những hành động và suy nghĩ của nhân vật “tôi” đã làm sáng bừng lên giá trị của câu chuyện, gửi gắm đến người đọc thông điệp về sự trân trọng và ý thức giữ gìn những kỷ niệm đẹp, dù đó chỉ là những điều bình thường giản dị.
Mặc dù ngây thơ, hồn nhiên nhưng cậu bé lại sớm có những suy nghĩ rất sâu sắc. Vẻ đẹp đó được thể hiện qua suy nghĩ và cảm nhận của cậu khi anh Thả mang gốc tre đi bán. Khi gốc tre – nơi cậu từng khắc tên và gửi gắm bao kỷ niệm – bị đào đi và chở ra chợ, cậu bộc lộ:“Anh Thả chả để ý gì, một sáng tôi đi chơi, anh lấy cuốc chim bổ đôi, lấy thuồng đào cả rễ. Anh gánh cùng với những cái gốc khác, gánh cả tên tôi ra chợ bán”. Chi tiết đời thường nhưng mang đến cảm giác bất ngờ cho người đọc bởi suy nghĩ ngây thơ, giàu hình tượng của cậu bé. Cậu bần thần nhận ra một triết lí giản đơn:“Đừng có khắc tên vào đâu nữa. Dù khắc vào tường, tường sẽ đổ đi… khắc vào hòn đá ở núi kia được lâu đấy, nhưng cũng bị người ta đập vỡ nung vôi hoặc xây nhà”.Những suy nghĩ đó cho thấysự sâu sắc và già dặn của cậu bé. Nó không chỉ thể hiện sự trưởng thành trong nhận thức của nhân vật mà còn phản ánh một triết lý sâu sắc: cách khắc ghi tên mình bền chặt nhất không phải dựa vào vật chất hay nơi nào cụ thể, mà phải dựa vào chính bản thân và nơi ghi dấu tên mình lâu bền nhất là trong lòng người khác. Nhân vật “tôi” từ đó đã rút ra bài học rằng, điều bền vững nhất là những giá trị tinh thần và kỷ niệm quý báu mà con người để lại trong trái tim và ký ức của những người xung quanh.Qua đó thấy rõ nét đẹp tâm hồn cậu bé – ngây thơ trong sáng nhưng có những suy nghĩ chín chắn và sâu sắc.
Truyện được kể ở ngôi thứ nhất, giọng kể mộc mạc, chân thực đem lại sự gần gũi, cảm động cho tác phẩm. Nhân vật “tôi” được xây dựng chủ yếu thông qua suy nghĩ và hành động trong tình huống chia tay cây tre yêu quý – nơi chứa đựng những kỷ niệm tuổi thơ. Cùng với ngôn ngữ trong trẻo, sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các phương thức biểu đạt như miêu tả, tự sự và biểu cảm khiến cho nhân vật “tôi” càng trở nên gần gũi, sống động như giữa đời thực. Nhân vật là đại diện cho sự ngây thơ, tình cảm sâu sắc và tinh thần suy ngẫm về cuộc đời của một đứa trẻ. Xây dựng nhân vật “tôi”, nhà văn Duy Khán ngầm gửi gắm thông điệp về giá trị của ký ức tuổi thơ và sự trân trọng những điều giản dị trong cuộc sống. Thông qua nhân vật “tôi”, người đọc càng hiểu sâu sắc hơn về tài năng cũng như tấm lòng của tác giả khi viết về thế giới trẻ thơ với sự đồng cảm, yêu thương và tôn vinh những trải nghiệm đáng quý của con người. Những cảm xúc trong trẻo nhưng đầy ý nghĩa sâu sắc của nhân vật “tôi” đã làm sáng lên bức tranh tuổi thơ đầy chân thực và khiến người đọc không thể không suy ngẫm về những bài học giản đơn nhưng bền vững trong cuộc sống.
KB:
Nhân vật “tôi” trong Khắc tên lên gốc tre để lại cho em ấn tượng sâu sắc về sự ngây thơ và tình cảm chân thành của tuổi thơ. Cậu bé không chỉ gắn bó với thiên nhiên mà còn có những suy nghĩ sâu sắc về sự bền vững của kỷ niệm. Qua đó, em hiểu rằng ký ức không nên được khắc ghi vào vật chất, mà phải lưu giữ trong lòng, nơi không gì có thể phá hủy.
