Đề 3: Phân tích nhân vật mẹ chú bé Hồng.
Mở bài:
*Giới thiệu nhân vật và nêu ngắn gọn ấn tượng ban đầu của em về nhân vật.
– “Trong lòng mẹ” thuộc chương thứ IV của tác phẩm “Những ngày thơ ấu” của nhà văn Nguyên Hồng thể hiện tình yêu thương sâu sắc của bé Hồng với mẹ và tình cảm yêu thương con sâu nặng thiết tha của người mẹ bất hạnh.
– Người mẹ của bé Hồng hiện lên trong đoạn trích là người phụ nữ bất hạnh, đáng thương, đáng trân trọng.
Thân bài:
*Bối cảnh và những mối quan hệ làm nổi bật đặc điểm nhân vật.
Mẹ Hồng là người phụ nữ đẹp, bao lâu khao khát yêu thương, đã phải chôn vùi tuổi thanh xuân trong cuộc hôn nhân không lối thoát, nay đã vùng lên, thoát khỏi sự cổ hủ của phong kiến đẻ nặng lên cuộc đời mình. Bà đi vào Thanh Hốạ, bỏ lại bé Hồng bơ vơ, côi cút giữa sự ghẻ lạnh của những người họ hăng giàu có.
*Những đặc điểm nổi bật của nhân vật
Đặc điểm 1: Mẹ bé Hồng là người sống tình nghĩa
– Dẫu chẳng mặn mà với người chồng đã mất nhưng gần đến ngày giỗ đầu của cha Hồng, không ai viết thư mẹ Hồng vẫn về để tưởng nhớ người đã khuất, làm trọn đạo làm vợ.
+ Không đợi con trai viết thư và chắc cũng chẳng cần cô em chồng nhờ người nhắn gọi về, mẹ của Hồng đã trở về nhà vào đúng “ngày giỗ đầu thầy tôi”, nghĩa là người phụ nữ ấy không quên tình nghĩa và trách nhiệm đối với con, với chồng và gia đình chồng.
Đặc điểm 2: Mẹ bé Hồng là người có tình yêu thương con sâu nặng, thiết tha
+ “Mẹ tôi về một mình đem rất nhiều quà bánh… Xe chạy chầm chậm. Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi… Mẹ tôi vừa kéo tay tôi… xoa đầu tôi… Mợ đã về với các con rồi mà”. Tư thế ấy, những cử chỉ ấy và lời nói ấy mới đàng hoàng làm sao, đẹp đẽ làm sao.
– Sự ân cần âu yếm mà mẹ dành cho con.
+ Nhà văn đã dành những lời đẹp nhất miêu tả người mẹ: “…Mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và làn da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má…”.
+ Trên quãng đường ngắn, ngồi xe tay bế đứa con trai bé bỏng côi cút, được ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình, người mẹ đã trẻ lại, tươi đẹp như thuở nào. Và người mẹ ấy đã truyền cho đứa con bao nhiêu là niềm vui, hạnh phúc, thật… êm dịu vô cùng, đúng như lời kể của nhà văn. Rõ ràng, hình ảnh và tấm lòng người mẹ ấy hoàn toàn không như những lời xúc xiểm, những ý nghĩ cay độc, thành kiến của bà cô.
=> Gặp lại con sau bao ngày xa cách, mẹ bé Hồng xúc động nghẹn ngào. Trong tiếng khóc sụt sùi của người mẹ, người đọc như cảm nhận được nỗi xót xa ân hận cũng như niềm vui sướng vô hạn vì được gặp con. Bằng cử chỉ dịu dàng âu yếm xoa đầu, vuốt ve, gãi rôm… mẹ đã bù đắp cho Hồng những tình cảm thiếu vắng sau bao ngày xa cách. Những cử chỉ đó đã làm nổi bật tình yêu thương con sâu nặng của người mẹ bất hạnh.
*Nghệ thuật xây dựng nhân vật (cách sử dụng chi tiết, ngôn ngữ, biện pháp nghệ thuật…)
– Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật tài tình qua ngôn ngữ và cử chỉ của nhân vật.
– Những hình ảnh so sánh độc đáo, thể hiện được cung bậc cảm xúc, tình yêu thương mãnh liệt của mẹ dành cho bé Hồng.
– Lời văn nhẹ nhàng, tình cảm, giàu hình ảnh và chan chứa cảm xúc.
– Mạch truyện, mạch cảm xúc tự nhiên, chân thực.
– Kết hợp lời văn kế chuyện với miêu tả, biểu cảm.
– Khắc họa thành công hình tượng nhân vật mẹ bé Hồng thông qua lời nói, hành động, tâm trạng sinh động chân thật.
* Ý nghĩa của hình tượng nhân vật
– Chỉ bằng vài nét khắc họa chân thực, giản dị nhân vật người mẹ như thế, phải chăng nhà văn muốn gợi cho người đọc sự đôi sánh về chân dung những người phụ nữ Việt Nam thời bấy giờ. Và cũng từ đó, nhà văn bày tỏ thái độ yêu ghét rõ ràng mà chủ yếu là nỗi đau và tình thương, thương những lầm lỡ của con người, thương kiếp người gặp nhiều gian truân, tủi cực.
– Viết về tình mẫu tử bằng tất cả những cảm xúc chân thực, sâu sắc nhất chính là tiền đề để nhà văn Nguyên Hồng thổi vào các sáng tác văn chương của mình sự thấu hiểu, đồng cảm với con người, đặc biệt là người phụ nữ và trẻ em.
III. Kết bài:
* Nêu những bài học, suy nghĩ, ấn tượng sâu sắc mà nhân vật để lại trong tầm trí em
– Mẹ bé Hồng là một người phụ nữ đáng thương và đáng trân trọng. Ở người mẹ ấy, chúng ta cảm nhận được tình mẫu tử thiêng liêng bất diệt, dù hoàn cảnh có trớ trêu thế nào thì người mẹ bé Hồng cũng luôn nhớ thương con và dành tình yêu sâu nặng nhất cho con của mình.
– Đoạn trích “Trong lòng mẹ” trích hồi kí “Những ngày thơ ấu” của Nguyên Hồng đã giúp người đọc thấu hiểu hơn tình cảnh đáng thương của những người phụ nữ bất hạnh trong xã hội thực dân nửa phong kiến thông qua cuộc đời của mẹ bé Hồng. Từ đó, mỗi chúng ta cảm thấy thương yêu, cảm thông, sẻ chia và trân trọng hơn những người mẹ khi rơi vào hoàn cảnh như mẹ bé Hồng trong câu chuyện.
