Phân tích mạch cảm xúc của đoạn trích trong bài thơ “Làng quê” (Nguyễn Quang Thiều)
Bài làm
* Mạch cảm xúc của đoạn thơ vận động một cách tự nhiên theo cảm xúc của nhân vật trữ tình “chúng tôi” khi “nghỉ ven đường ra mặt trận” và “nhớ làng quê”
* Cảm xúc của “chúng tôi” bắt đầu từ nỗi cô đơn, kiệt quệ khi “nghỉ ven đường ra trận”, đến nỗi nhớ quê da diết, và cuối cùng bừng lên trong niềm hạnh phúc, tự hào và biết ơn sâu sắc khi hồi tưởng về tuổi thơ nơi làng quê.
– Cảm xúc cô đơn, kiệt quệ của người lính trong hoàn cảnh khắc nghiệt:
+ Mở đầu đoạn thơ, nhân vật trữ tình khắc họa cảnh nghỉ ngơi trong hành trình gian truân trên đường ra mặt trận: “Đêm nay là đêm thứ bao nhiêu / Chúng tôi chẳng còn nhớ nữa”Sự mơ hồ về thời gian thể hiện nỗi gian truân trong hành trình của người lính. Những đêm dài hành quân nối tiếp nhau khiến khái niệm ngày tháng dường như nhòe đi, chỉ còn lại cảm giác mỏi mệt và lạc lõng.
+ Không gian thiên nhiên xuất hiện với sự hoang vắng, rời rạc:“Tiếng dế kêu trong cỏ bơ phờ / Cuối trời dong lên một mảnh trăng đầu tháng / Và bắt đầu tiếng gió thổi tìm cây”. Tiếng dế kêu yếu ớt, ánh trăng nhợt nhạt và gió thổi vô định là những hình ảnh đầy ám ảnh, tất cả như phản chiếu tâm trạng kiệt quệ, cô đơn của người lính giữa chiến trường xa lạ.
– Từ sự cô đơn nơi chiến trường, cảm xúc dần chuyển sang nỗi nhớ quê hương – nơi lưu giữ những hình ảnh yên bình và thân thuộc: “Và bắt đầu chúng tôi nhớ làng quê / Con đường nhỏ chạy mòn cùng kỷ niệm / Tiếng chó thức vọng về từ ngõ vắng / Bông hoa đèn khe khẽ nở trong mơ”. Hình ảnh làng quê hiện lên qua những chi tiết giản dị nhưng giàu sức gợi. Đó là nỗi nhớ về con đường nhỏ mòn theo bước chân bao thế hệ, về tiếng chó sủa xa vọng về từ ngõ, về ánh đèn leo lét trong giấc mơ. Nỗi nhớ ấy không chỉ là kỷ niệm mơ hồ, mà còn là cảm giác khắc khoải dadiết về một phần máu thịt của mình – nơi chở che và nâng đỡ những bước chân đầu tiên của cuộc
đời.
– Mạch cảm xúc khép lại bằng niềm hạnh phúc, tự hào và biết ơn bừng lên trong “chúng tôi” khi hồi tưởng về kí ức tuổi thơ đẹp đẽ nơi làng quê.
+ Niềm hạnh phúc dâng trào khi nhân vật trữ tình ý thức sâu sắc về sự gắn bó máu thịt với làng quê – nơi đã ban tặng sự sống:
Chúng tôi đã sinh ra
Sau những cơn đau của mẹ
Chúng tôi khóc chào đời
Và mặt trời đến đón
Hoa nắng xòe trước cửa mẹ đi ra
Những câu thơ không chỉ là tình yêu của “chúng tôi” dành cho làng quê mà còn là lòng tri ân
với sự sống thiêng liêng mà làng quê trao tặng. Những “cơn đau của mẹ” và tiếng khóc chào
đời gợi lên lòng biết ơn đối với sự sống mà quê hương và tình mẫu tử đã trao tặng. Ánh mặt
trời, hoa nắng nơi hiên nhà không chỉ là những hình ảnh đẹp của làng quê, mà còn tượng trưng
cho sự bình yên và niềm hạnh phúc đầu đời được gieo mầm tại nơi đây. Từng câu thơ vang lên
như một lời tri ân chân thành, chan chứa niềm tự hào, hạnh phúc về mảnh đất đã nuôi dưỡng cả
thể xác lẫn tâm hồn của những con người đang hướng về nó với tình yêu tha thiết.
+ “Chúng tôi lớn ào lên như cơn gió…/ Chiếc vành nón lăn tưởng chạm đến chân trời”. cảm
xúc của nhân vật trữ tình “chúng tôi” bùng lên mãnh liệt, tràn đầy niềm tự hào và hạnh phúc về
tuổi thơ gắn bó với làng quê. Những hình ảnh so sánh mạnh mẽ như “ào lên như ngọn gió” hay
“chảy qua làng mùa mưa” gợi tả sự sống động, tự do và năng lượng dồi dào của những đứa trẻ
lớn lên giữa thiên nhiên baola. Làng quê không chỉ ban tặng họ ánh mặt trời, mưa gió, mà còn là
vòng tay yêu thương của con người, làm nên một tuổi thơ trọn vẹn và hạnh phúc. Tiếng “hét vang
lên vì hạnh phúc” chính là lời khẳng định mạnh mẽ tình yêu và niềm tự hào về cuộc sống nơi quê
hương. Hình ảnh “chiếc vành nón lăn tưởng chạm đến chân trời” là biểu tượng đẹp đẽ cho khát
vọng bay cao, bay xa, được chắp cánh từ chính tình yêu sâu đậm với làng quê thân thương.
=> Đánh giá: Mạch cảm xúc của đoạn thơ vừa tái hiện chân thực nỗi lòng người lính nơi chiến
trường, vừa làm sáng lên tình yêu mãnh liệt của họ dành cho quê hương. Mạch cảm xúc vận động
từ cô đơn, mỏi mệt, đến nhớ nhung, rồi bừng sáng trong hạnh phúc và tự hào, đã khắc họa sâu sắc
sợi dây gắn bó thiêng liêng giữa con người và cội nguồn. Qua đó, bài thơ không chỉ là tiếng nói
của một cá nhân, mà còn là bản hòa ca của những người con mang nặng tình yêu quê nhà. Đoạn
thơ gieo vào lòng người đọc niềm tin mãnh liệt rằng, dù trong gian khó, sức mạnh từ quê hương
sẽ luôn là ánh sáng dẫn đường, nâng bước để ta vượt qua mọi nghịch cảnh trong cuộc sống.
