Phân tích tâm trạng của nhân vật trữ tình được thể hiện trong bài thơ Xuân đầu (Xuân Diệu)

Đề bài: Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) Phân tích tâm trạng của nhân vật trữ tình được thể hiện trong bài thơ Xuân đầu (Xuân Diệu)

                                     Trời xanh thế! Hàng cây thơ biết mấy!

                                     Vườn non sao! Đường cỏ mộng bao nhiêu.

                                      Khi Phạm Thái gặp Quỳnh Như thuở ấy,

                                      Khi chàng Kim vừa được thấy nàng Kiều.

                                      Hỡi năm tháng vội đi làm quá khứ!

                                     Trở về đây! Và đem trở về đây

                                     Rượu nơi mắt với khi nhìn ướm thử,

                                     Gấm trong lòng và khi đứng chờ ngây.

                                    Và nhạc phất dưới chân mừng sánh bước;

                                    Và tơ giăng trong lời nhỏ khơi ngòi;

                                    Tà áo mới cũng say mùi gió nước;

                                     Rặng mi dài xao động ánh dương vui.

                                     Thiêng liêng quá, những chiều không dám nói,

                                     Những tay e, những đầu ngượng cúi mau;

                                     Chim giữa nắng sao mà kêu đến chói!

                                     Ôi vô cùng trong một phút nhìn nhau!

                                     Cho ta xin, cho ta xin sắc đỏ,

                                     Xin màu xanh về tô lại khung đời…

                                     Trời ơi, trời ơi, đâu rồi tuổi nhỏ?

                                     Hôm xưa đâu rồi, trời ơi! trời ơi!

(Xuân đầu, Xuân Diệu⁵, in trong tập Gửi hương cho gió, NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 1992)

Dàn ý chi tiết

Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm và vấn đề nghị luận:

Tác giả, tác phẩm:
Xuân Diệu (tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu) là một trong những nhà thơ lớn của nền văn học Việt Nam hiện đại, đại diện tiêu biểu cho phong trào Thơ Mới. Ông được mệnh danh là “nhà thơ của mùa xuân, tình yêu và tuổi trẻ”. Thơ Xuân Diệu là tiếng nói của một tâm hồn yêu đời tha thiết, luôn khát khao giao cảm với cuộc sống, với con người, với thiên nhiên. “Xuân đầu” là một thi phẩm tiêu biểu, thể hiện rõ nét phong cách nghệ thuật và cảm xúc nồng nàn của ông.

Vấn đề nghị luận: Phân tích tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ “Xuân đầu”.

Triển khai vấn đề nghị luận:

2.1. Tâm trạng của nhân vật trữ tình:
Bao trùm toàn bài thơ là nỗi hoài niệm, lòng nhớ thương và nuối tiếc về một thời tươi đẹp – “xuân đầu” của đời người nay đã qua.

Nhân vật trữ tình thảng thốt, bồi hồi khi hoài niệm về vẻ đẹp của thiên nhiên lúc vào xuân – cũng là vẻ đẹp của tuổi trẻ và tình yêu đầu đời.

Nỗi hoài niệm, nuối tiếc hiện lên qua những hình ảnh gợi cảm: những lần chờ đợi đầy hồi hộp, ánh mắt đắm say, những buổi hò hẹn tràn ngập niềm vui, sự e thẹn, rạo rực của trái tim đang yêu.

Nhân vật trữ tình còn trách cứ sự vô tình của thời gian, mong muốn níu giữ lại những tháng năm tươi đẹp nhưng bất lực, chỉ còn biết ngậm ngùi, van nài trong vô vọng.
=> Tất cả nỗi nhớ thương, nuối tiếc, trách móc và van nài ấy đều bắt nguồn từ một tâm hồn yêu đời, yêu cuộc sống đến cháy bỏng. Chính vì quá tha thiết với cuộc đời nên nhân vật trữ tình càng đau xót, tiếc nuối khi thời thanh xuân – mùa xuân đầu đời – đã trôi đi không trở lại.

2.2. Vài nét về nghệ thuật:

Hình ảnh thơ độc đáo, giàu sức gợi tả và gợi cảm xúc.

Giọng điệu thơ tha thiết, đắm say, thể hiện cảm xúc chân thành, mãnh liệt.

Sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ như điệp ngữ, ẩn dụ, nhân hóa… làm nổi bật cảm xúc hoài niệm và khát vọng níu giữ thời gian.

Đánh giá khái quát:
“Xuân đầu” là một trong những bài thơ tiêu biểu thể hiện rõ phong cách thơ Xuân Diệu – nồng nàn, tha thiết, luôn khát khao sống hết mình với tuổi trẻ và tình yêu. Qua tâm trạng của nhân vật trữ tình, ta cảm nhận được triết lí nhân sinh sâu sắc: hãy biết trân trọng từng khoảnh khắc của cuộc đời, bởi thời gian trôi qua không bao giờ trở lại.