Phân tích đánh giá nội dung nghệ thuật của đoạn thơ Thử nói về hạnh phúc – Thanh Thảo

Đề bài: Anh/Chị hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) Phân tích đánh giá nội dung nghệ thuật của đoạn thơ Thử nói về hạnh phúc – Thanh Thảo

[…]

với những thằng con trai mười tám tuổi

đất nước là nhịp tim có thể khác thường

là một làn mây mỏng đến bâng khuâng

là mùi mồ hôi thật thà của lính

đôi khi là một giọng nữ cao nghe từ Hà Nội

hay một bữa cơm rau rừng

chúng tôi không muốn chết vì hư danh

không thể chết vì tiền bạc

chúng tôi lạ xa với những tin tưởng điên cuồng

những liều thân vô ích

đất nước đẹp mênh mang

đất nước thấm tự nhiên đến tận cùng máu thịt

chỉ riêng cho Người, chúng tôi dám chết

[…]

máu đỏ thật không ồn ào

máu lặng lẽ ướt đầm ngực áo

hạnh phúc nào cho tôi

hạnh phúc nào cho anh

hạnh phúc nào cho chúng ta

hạnh phúc nào cho đất nước

những câu hỏi chưa bao giờ nguôi được

mảnh đất hôm nay bè bạn chúng tôi nằm

nơi máu đổ phải sống bằng thực chất

không ai nỡ lo vun vén riêng mình

khi mộ bạn chính bàn tay anh đắp

nơi cao nhất thử lòng ta yêu đất nước

thử lòng ta chung thuỷ vô tư

nơi vỡ vụn dưới chân bao mảng đêm hèn nhát

những gương mặt ngẩng lên lấp lánh chất người

(Trích Thử nói về hạnh phúc – Thanh Thảo,

Nguồn: https://www.thivien.net)

Chú thích:

Thanh Thảo tên khai sinh là Hồ Thành Công, sinh năm 1964, quê ở tỉnh Quảng Ngãi. Tốt nghiệp Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, ông vào chiến trường miền Nam tham gia chiến đấu. Sau năm 1975, ông viết báo, tiểu luận phê bình và nhiều thể loại khác, song đóng góp quan trọng nhất của ông vẫn là thơ ca. Thơ Thanh Thảo giàu suy tư, trăn trở về những vấn đề của xã hội và thời đại; thể hiện nỗ lực cách tân thơ ca, tìm kiếm những cách biểu đạt mới qua hình thức câu thơ tự do với nhịp điệu và những liên tưởng phóng khoáng, có sức khơi gợi mạnh mẽ.

Bài thơ Thử nói về hạnh phúc được sáng tác năm 1972, trong thời kì cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra ác liệt; được in trong tập thơ cùng tên; thể hiện quan niệm về hạnh phúc của thế hệ thanh niên thời chống Mĩ.

Dàn ý chi tiết

I. MỞ BÀI

• Giới thiệu tác giả:
  Thanh Thảo là một trong những gương mặt tiêu biểu của thơ ca thời chống Mĩ, được biết đến với phong cách thơ trí tuệ, nhiều suy tư, luôn nỗ lực đổi mới cách biểu đạt.
• Giới thiệu tác phẩm:
  Bài thơ “Thử nói về hạnh phúc” được sáng tác năm 1972, giữa thời điểm cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra ác liệt. Tác phẩm thể hiện quan niệm về hạnh phúc của người lính – của tuổi trẻ Việt Nam trong chiến tranh: hạnh phúc gắn liền với đất nước, với lý tưởng sống cao đẹp.
• Giới thiệu đoạn thơ và vấn đề nghị luận:
  Đoạn thơ trích là phần kết tinh tư tưởng của bài, bộc lộ sâu sắc quan niệm về hạnh phúc, vẻ đẹp tâm hồn và phẩm chất của thế hệ thanh niên Việt Nam thời chống Mĩ, đồng thời cho thấy phong cách nghệ thuật đặc sắc của Thanh Thảo.

II. THÂN BÀI

1. Phân tích nội dung đoạn thơ

a. Tình yêu đất nước chân thành và sâu sắc của người lính trẻ

• Đất nước hiện lên không phải là khái niệm trừu tượng mà rất gần gũi, thân thuộc: là “nhịp tim”, “làn mây mỏng”, “mùi mồ hôi thật thà của lính”, “bữa cơm rau rừng”, “giọng nữ cao nghe từ Hà Nội”…
  → Cách cảm nhận giản dị mà chân thực, thể hiện tình yêu đất nước thấm vào từng giác quan, từng hơi thở của người chiến sĩ.

b. Lý tưởng sống cao đẹp, nhân cách trong sáng của thế hệ trẻ thời chiến

• Người lính khẳng định: “chúng tôi không muốn chết vì hư danh / không thể chết vì tiền bạc” → phủ nhận những mục đích sống tầm thường, vị kỷ.
• Họ chiến đấu vì “đất nước đẹp mênh mang”, “thấm tự nhiên đến tận cùng máu thịt”, vì “Người” – hình ảnh Tổ quốc thân thương.
  → Hạnh phúc của họ là được sống và dâng hiến cho đất nước, là được cống hiến trọn vẹn tuổi trẻ cho lý tưởng chung.

c. Hạnh phúc gắn với hi sinh, máu và nước mắt

• Hình ảnh “máu đỏ thật không ồn ào / máu lặng lẽ ướt đầm ngực áo” mang sắc thái trữ tình và bi tráng, diễn tả sự hi sinh lặng thầm mà cao cả.
• Điệp khúc “hạnh phúc nào cho tôi / hạnh phúc nào cho anh / hạnh phúc nào cho chúng ta / hạnh phúc nào cho đất nước” như lời tự vấn, thể hiện nỗi trăn trở về giá trị đích thực của hạnh phúc giữa chiến tranh.
  → Hạnh phúc ở đây không phải hưởng thụ mà là được sống đúng, sống đẹp, được hiến dâng cho Tổ quốc.

d. Hình ảnh người lính trong thử thách vẫn giữ trọn phẩm chất “chất người”

• “Nơi mộ bạn chính bàn tay anh đắp” – tình đồng đội thiêng liêng, sự sẻ chia chân thành giữa chiến trường ác liệt.
• “Nơi cao nhất thử lòng ta yêu đất nước / thử lòng ta chung thủy vô tư” → khẳng định phẩm chất trong sáng, trung thành tuyệt đối với Tổ quốc.
• “Những gương mặt ngẩng lên lấp lánh chất người” → vẻ đẹp nhân văn, niềm tin vào con người Việt Nam giữa chiến tranh dữ dội.

→ Đoạn thơ ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn người lính – những con người trẻ trung, yêu nước, dũng cảm, sống có lý tưởng và đầy nhân hậu.

2. Đánh giá nghệ thuật

• Thể thơ tự do, giàu nhịp điệu, linh hoạt, phù hợp với cảm xúc suy tư, trăn trở của người viết.
• Hình ảnh thơ sáng tạo, mang tính tượng trưng và cảm xúc mạnh (“nhịp tim”, “mùi mồ hôi thật thà của lính”, “máu đỏ không ồn ào”).
• Giọng điệu chân thành, triết lý mà không khô cứng, kết hợp giữa hiện thực và cảm xúc, giữa chất lí trí và trữ tình.
• Ngôn ngữ thơ giản dị mà giàu sức gợi, thể hiện phong cách thơ Thanh Thảo: trí tuệ, suy tư, tìm tòi trong cách diễn đạt.

III. KẾT BÀI

• Khái quát nội dung:
  Đoạn thơ thể hiện sâu sắc tình yêu đất nước, lý tưởng sống cao đẹp và quan niệm hạnh phúc gắn liền với cống hiến, hi sinh của thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến.
• Đánh giá phong cách nghệ thuật:
  Qua đoạn thơ, người đọc cảm nhận rõ phong cách thơ Thanh Thảo – một tiếng nói trí tuệ, chân thành, luôn khát vọng tìm kiếm những giá trị nhân văn trong con người và cuộc đời.
• Liên hệ mở rộng:
  Thông điệp về hạnh phúc trong thơ Thanh Thảo vẫn còn nguyên giá trị hôm nay: hạnh phúc không phải ở sự hưởng thụ, mà ở chỗ con người sống có ích, có tình, có trách nhiệm với quê hương, với dân tộc.