Phân tích 2 khổ thơ đầu trong bài thơ Đây mùa thu tới (Xuân Diệu)

Đề bài: Phân tích 2 khổ thơ đầu trong bài thơ Đây mùa thu tới (Xuân Diệu)

Đây mùa thu tới

Tặng Nhất Linh

Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang,

Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng;

Đây mùa thu tới- mùa thu tới

Với áo mơ phai dệt lá vàng.

Hơn một loài hoa đã rụng cành

Trong vườn sắc đỏ rũa màu xanh;

Những luồng run rẩy rung rinh lá…

Đôi nhánh khô gầy xương mỏng manh

(Xuân Diệu, trích Thơ Xuân Diệu, NXB Văn học, 2023, trang 18)

* Xuân Diệu: Xuân Diệu (1916 – 1985), còn có bút danh là Trảo Nha, tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu. Ông xuất thân trong một gia đình nhà nho, quê ở làng Trảo Nha (nay là xã Đại Lộc), huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh.

Xuân Diệu được mệnh danh là nhà thơ “mới nhất trong các nhà thơ mới” (Hoài Thanh). Ông đã đem đến cho thơ ca đương thời một sức sống mới, một nguồn cảm hứng mới, thể hiện một quan niệm sống mới mẻ, cùng với những cách tân nghệ thuật đầy sáng tạo. Ông là nhà thơ của mùa xuân, của tình yêu và tuổi trẻ với một giọng thơ sôi nổi, đắm say, yêu đời thắm thiết.

Dàn ý chi tiết

Mở bài:

• Giới thiệu tác giả Xuân Diệu: là nhà thơ “mới nhất trong các nhà thơ mới”, mang đến cho thơ Việt Nam luồng gió mới mẻ với cảm xúc tinh tế, nồng nàn, mãnh liệt.
• Giới thiệu bài thơ “Đây mùa thu tới” (1928): là một trong những thi phẩm tiêu biểu của Xuân Diệu thời kỳ đầu, thể hiện tâm hồn nhạy cảm, tinh tế trước thời gian, thiên nhiên và tuổi trẻ.
• Dẫn vào vấn đề: Hai khổ đầu thể hiện bức tranh mùa thu buồn, gợi cảm giác chia lìa, tàn phai và tâm trạng cô đơn, hẫng hụt của thi nhân trước bước chuyển của thời gian.

Thân bài:

1. Phân tích khổ thơ thứ nhất:

• “Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang, / Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng”:
  → Hình ảnh nhân hóa độc đáo, “rặng liễu” như người đang chịu tang, mái tóc rũ buồn như dòng lệ.
  → Sắc thái buồn, ảo não gợi sự chia ly, tàn phai của thiên nhiên khi thu về.
  → Cách dùng từ “chịu tang”, “tóc buồn”, “lệ ngàn hàng” gợi nỗi buồn man mác, nặng nề — khác với thu nhẹ nhàng, thanh thoát trong thơ cổ.
• “Đây mùa thu tới – mùa thu tới / Với áo mơ phai dệt lá vàng”:
  → Cảm giác báo hiệu, nhịp thơ ngắt đôi gợi sự ngỡ ngàng, bâng khuâng của thi nhân khi đón thu đến.
  → Màu “áo mơ phai” là gam màu nhạt, phai tàn, gợi sắc buồn, nhạt nhoà của thiên nhiên.
  → “Dệt lá vàng” là hình ảnh ẩn dụ tinh tế, thể hiện sự tài hoa trong cách cảm và miêu tả của Xuân Diệu: mùa thu như một cô gái khoác tấm áo mơ phai, được dệt nên từ những chiếc lá vàng rụng.
  → Tâm trạng: buồn, tiếc nuối, pha lẫn sự xao xuyến trước vẻ đẹp mong manh, tàn phai của mùa thu.

2. Phân tích khổ thơ thứ hai:

• “Hơn một loài hoa đã rụng cành / Trong vườn sắc đỏ rũa màu xanh”:
  → Cảnh vật tiếp tục tàn phai: “rụng cành”, “rũa màu” – sự đối lập giữa sắc đỏ và màu xanh cho thấy sự phôi pha, mất mát của sự sống.
  → Gợi liên tưởng tới quy luật khắc nghiệt của thời gian: cái đẹp, cái tươi non đều phải úa tàn.
• “Những luồng run rẩy rung rinh lá… / Đôi nhánh khô gầy xương mỏng manh”:
  → Âm thanh, chuyển động mơ hồ (“run rẩy”, “rung rinh”) gợi cảm giác yếu ớt, mong manh của thiên nhiên khi thu về.
  → Hình ảnh “đôi nhánh khô gầy xương mỏng manh” nhân hóa, so sánh thiên nhiên như thân thể người — gầy guộc, yếu đuối, tượng trưng cho sự tàn phai của sự sống và tuổi trẻ.
  → Cảm xúc: thương cảm, xót xa, thấm đượm nỗi buồn nhân thế, nỗi sợ hãi thời gian trôi.

→ Nghệ thuật hai khổ đầu:

• Hệ thống hình ảnh gợi cảm, tinh tế; nhiều phép nhân hóa, ẩn dụ, màu sắc u buồn.
• Nhịp thơ chậm, ngắt nhịp linh hoạt, ngôn ngữ giàu nhạc tính.
• Sự kết hợp hài hòa giữa cảm xúc lãng mạn và cái nhìn hiện đại về thời gian, sự sống.

Kết bài:

• Hai khổ thơ mở đầu đã khắc họa thành công bức tranh mùa thu buồn man mác, mang đậm nét riêng của Xuân Diệu – nhà thơ của những rung động tinh tế và tình yêu tha thiết với sự sống.
• Qua đó, ta cảm nhận được tâm hồn nhạy cảm, nỗi lo âu trước sự trôi chảy của thời gian và khát vọng níu giữ cái đẹp mong manh của đời sống.